Λέγεται ότι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ο μακροβιότερος εν ζωή πρώην πρωθυπουργός και ζωντανή ‘κιβωτός’ των αντιφάσεων της νεοελληνικής νεωτερικότητας βρήκε ‘συναρπαστικό’ τον λόγο του Αλέξη Τσίπρα στις Προγραμματικές Δηλώσεις στην Βουλή. Δεν ξέρω αν αυτό ισχύει αλλά το θεωρώ πολύ πιθανό. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις η δημοφιλία και η αποδοχή του λόγου Τσίπρα έφτασε σε πρωτοφανή ποσοστά συναγωνιζόμενα τα αντίστοιχα του Κων. Καραμανλή το 1974 και πάνω από τα αντίστοιχα του Ανδρέα Παπανδρέου τον Οκτώβριο του ’81 (75% το πρώτο τρίμηνο).
Είμαι όμως σχεδόν βέβαιος ότι αν ζούσε και παρευρίσκονταν στη Βουλή ο Καθηγητής Ξενοφών Ζολώτας ο γηραιότερος σε θητεία Έλληνας Πρωθυπουργός (87 ετών το 1990 στην Οικουμενική Κυβέρνηση Ζολώτα στην οποία ο νυν αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης ήταν αν. Υπουργός Εθνικής Οικονομίας) θα έβλεπε συναρπαστικό τον λόγο και την εκφορά του από το νεώτερο σε ηλικία Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα
Ο Καθηγητής Ζολώτας ήταν απίστευτα προφητικός. Τον Ιανουάριο του 1990 εκτιμούσε ότι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ με τον ασυγκράτητο κομματισμό λαφυραγώγησης του κράτους που εφάρμοζαν θα οδηγούσαν τη χώρα σε χρεωκοπία. Ο Ζολώτας ήλπιζε ότι 20 χρόνια μετά και αφού θα είχε φύγει από τη ζωή η παλιά πολιτική ηγεσία – μόνον για τον Κ Μητσοτάκη δεν πρόβλεψε σωστά- ότι θα έλθει μια εντελώς νέα γενιά πολιτικών που θα εκπροσωπούσε μία ‘Τριπλή Υπόσχεση’. Ένα νέο πολιτικό σχέδιο ανατροπής του κατεστημένου κομματισμού, ένα πυρήνα Ηθικής γύρω από την εγκράτεια και τον λιτό βίο σε αντίθεση με τον κυνικό ρεαλισμό των παραδοσιακών πολιτικών και τέλος το αίτημα ενός αισιόδοξου συναισθηματισμού που θα συμπυκνώσει τις θετικές πλευρές της ιδιόμορφης ιδιοσυγκρασίας του Έλληνα.
Νομίζω ότι η τεράστια επιρροή που άσκησε ο λόγος του νέου πρωθυπουργού στις Προγραμματικές Δηλώσεις της νέας Κυβέρνησης σε υπερκομματικό επίπεδο (6 στους 10 ψηφοφόρους της ΝΔ τον είδαν θετικά) έχει να κάνει με αυτή την Τριπλή Υπόσχεση. Στην ουσία δεν ήταν απλά ένας συνήθης κατάλογος κυβερνητικών θέσεων και δεσμεύσεων αλλά τρεις ‘λόγοι’ σε έναν. Ο πρώτος αφορούσε ένα νέο και σαφές πολιτικό σχέδιο την κατάλληλη ακριβώς στιγμή. ‘Όχι στην οικονομική λιτότητα, το Μνημόνιο, την Τρόικα. Ναι στην Βιώσιμη Ανάπτυξη και την εγκρατή Δημοσιονομική Διαχείριση χωρίς ελείμματα. Ισοτιμία στην ΕΕ και παραμονή στο Ευρώ’.
Ο δεύτερος λόγος αφορούσε την νέα πολιτική Ηθική με τον λιτό τρόπο διακυβέρνησης την μείωση της σπατάλης και των περιττών προνομίων (αυτοκίνητα βουλευτών κα) όπως και την επανορθωτική δικαιοσύνη (επαναπρόσληψη καθαριστριών, σχολικών φυλάκων, επανασύσταση ΕΡΤ).
Και ο τρίτος που οδήγησε και στην συγκινησιακή κορύφωση της παρέμβασής του στη Βουλή, το κρίσιμο τρίπτυχο Αξιοπρέπεια – Αναγνώριση – Υπερηφάνεια (ηθική δέσμευσηΤσίπρα για διεκδίκηση Επανορθώσεων Γερμανίας) και πίστη στο μέλλον.
Αξιοπρέπεια, Αναγνώριση, Υπερηφάνεια αυτό είναι το μεγάλο βαθύτερο μυστικό έλξης σε εκατομμύρια Έλληνες πολίτες εξουθενωμένους από την κρίση και την αστήρικτη επιμονή των εταίρων μας σε ένα απίστευτα σκληρό πρόγραμμα, απαυδησμένους και ταπεινωμένους από ένα παρακμιακό και πανάκριβο πολιτικό σύστημα γιομάτο από κυνισμό, σκάνδαλα, νεποτισμό με επιπλέον χαμηλότατη ‘επαγγελματική’ απόδοση. Αυτό το βαθύ και πειστικό ως υπόσχεση Ηθικό μήνυμα βάρυνε ίσως περισσότερο από ένα ελπιδοφόρο μεν αλλά ατελές πολιτικό και οικονομικό πρόγραμμα με αβέβαιη τακτική κατάληξη εξαιτίας του εξαιρετικά δυσμενούς συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρωπαική Ένωση που κυριαρχείται από την αδιάλλακτη στάση της Γερμανίας.
Η κατανόηση αυτού του γεγονότος έχει κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας αλλά κυρίως στο πως οι Ευρωπαίοι εταίροι μας θα ερμηνεύσουν το νόημα της ετυμηγορίας του Ελληνικού λαού στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015. Η σύγχρονη κοινωνική θεωρία και επιστήμη μας δίνει σημαντικά κλειδιά κατανόησης.
Axel Honneth: η Αναγνώριση ως Δικαιοσύνη.
Ο Axel Honneth είναι ένας από τους πιο σημαντικούς φιλόσοφους της Γερμανίας, μαθητής του Γιούργκεν Χάμπερμας και διάδοχος του στην περίφημη «Κριτική Σχολή της Φρανκφούρτης». Καθηγητής και συγγραφέας πολλών βιβλίων που όλα τους κινούνται γύρω από την έννοια της Αναγνώρισης (Recognition) στις σύγχρονες κοινωνίες. Πιστεύει ότι όλες οι μάχες αναδιανομής πόρων, δικαιωμάτων, προνομίων, ταξικών και εθνικών συγκρούσεων, παίρνουν πλέον την μορφή της διεκδίκησης Αναγνώρισης σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας (The Struggle for Recognition. The Moral Grammar of Social conflicts- Polity Press 1995). Σε ένα από τα πιο πρόσφατα έργα του με τον χαρακτηριστικό τίτλο ‘Το εγώ στο εμείς, Μελέτη της Θεωρίας της Αναγνώρισης’ (2012) σκιαγραφεί με μαεστρία τους νέους συνδυασμούς ατομικότητας μέσα στους συλλογκούς αγώνες εξηγώντας το αύριο και τις μεγάλες ανατροπές που έρχονται στην Ευρώπη και τον κόσμο.
Μαζί με τον Γιούργκεν Χάμπερμας -ο Ούλριχ Μπεκ δυστυχώς για την Ελλάδα πέθανε προσφάτως – μπορούν να εξηγήσουν στην γερμαντική κοινή γνώμη το πραγματικό νόημα της ετυμηγορίας των Ελλήνων αλλά και την μεγάλη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Οι Έλληνες πολίτες δεν ψήφισαν αυτή την κυβέρνηση γιατί δεν θέλουν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους ή επειδή είναι μπαταχτσήδες, τεμπέληδες ή αφερέγγυοι. Θέλουν την ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ των προσπαθειών τους, την ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ της επιβίωσης τους, την ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ της ισοτιμίας τους στην ΕΕ.
Το Ηθικό Διάβημα Τσίπρα στην Βουλή για τις Γερμανικές επανορθώσεις και το κατοχικό Δάνειο
Η Ελλάδα αναγνωρίζει το δημόσιο χρέος της στη Γερμανία, απαιτεί όμως και την ΗΘΙΚΗ καταρχήν ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Όπως άλλωστε το έχει τονίσει κατ’ επανάληψιν ο Μανώλης Γλέζος στους πολύχρονους αγώνες του με την Επιτροπή Διεκδικήσεων. Υπάρχει θέμα ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ και όχι κυρίως χρηματικού συμψηφισμού. Οι Γερμανοί πολιτικοί και η ελίτ της χώρας κρύβουν κάτω από το χαλί αυτές της θεμελιώδεις ιστορικές ευθύνες καλυπτόμενοι πίσω από Διεθνείς Συνθήκες στρέφοντας την προσοχή του κοινού μόνον στην χρηματοδοτική συνεισφορά της Γερμανίας στα προγράμματα Διάσωσης. Ο Axel Honneth είναι άγνωστος στο Ελληνικό κοινό αλλά οι θεωρίες του εξηγούν πλήρως και την πρωτοφανή επιτυχία του πρωθυπουργού εκείνο το βράδυ στην Βουλή.
Επανορθωτική δικαιοσύνη από τα μικρά και ‘Ενάρετη Λιτότητα’
Ο πρωθυπουργός ξεκίνησε την ομιλία του αναφέροντας την επαναπρόσληψη των καθαριστριών του Υπουργείου Οικονομικών και των σχολικών φυλάκων. Σωστά. Αναγνώρισε όχι μόνο την αδικία και παράλογη απόλυσή τους αλλά επίσης το εργασιακό και αγωνιστικό τους ήθος. Στο πρόσωπό τους ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕ όλους τους σκληρά εργαζόμενους Έλληνες οποιοδήποτε επάγγελμα κι αν κάνουν δείχνοντας με ένα πολύ απλό τρόπο την διαφορά ιεράρχησης υπέρ των ΠΟΛΛΩΝ αλλά και τους ακραίους παραλογισμούς ισοπέδωσης των Μνημονίων.
Στην συνέχεια πέρασε στην ανάγκη μιας ‘Ενάρετης λιτότητας’ στον τρόπο διακυβέρνησης (πώληση των μισών υπουργικών αυτοκινήτων, λιμουζίνες, αεροπλάνων) και την περικοπή των βουλευτικών προνομίων (διακοπή παροχής βουλευτικών αυτοκινήτων). Έδωσε βάρος σε αυτό λέγοντας ότι ο λιτός βίος και η περικοπή των περιττών πρέπει να ξεκινά ως παράδειγμα από την ‘κεφαλή της πολιτείας’ και ανέλαβε ο ίδιος την ευθύνη για την εφαρμογή αυτών των μέτρων. Οι πρόσφατοι τουλάχιστον τέσσερις προκάτοχοί του δεν το είχαν κάνει.
Είναι ελάχιστα γνωστό αλλά τα τελευταία πέντε χρόνια ΈΝΑΣ και μόνο ΈΝΑΣ βουλευτής είχε παραιτηθεί αυτοβούλως όχι μόνο από το βουλευτικό αυτοκίνητο, αλλά και από το επίδομα εξοπλισμού γραφείου, τους τέσσερις συνεργάτες, τους δύο αστυνομικούς συνοδείας, τα 104 αεροπορικά εισιτήρια και όταν το έκανε δέχτηκε ασφυκτική πίεση να αναιρέσει την απόφασή του από τους συναδέλφους του στο ΠΑΣΟΚ αλλά και από άλλους της ΝΔ. Ήταν ο βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ Ηλίας Μόσιαλος που το 2010 δέχτηκε κυριολεκτικά επίθεση για αυτές τις φαινομενικά μικρές θυσίες την ίδια στιγμή που αυτοί οι ίδιοι βουλευτές ψήφιζαν τις οριζόντιες περικοπές εισοδημάτων των πολιτών που ήδη είχαν φτάσει στο 20%.
Εξαιτίας εκατοντάδων τέτοιων ‘μικρών’ αλλά προκλητικών ηθικά, συμβολικά και ουσιαστικά γεγονότων στην κορυφή της πολιτείας, ο Αλέξης Τσίπρας είχε κερδίσει την μάχη του ποιοτικά νέου και του ηθικά καινούργιου στα πρώτα δέκα λεπτά της ομιλίας του και αυτό δεν είναι τυχαίο. Το αίτημα του συνδυασμού μιας νέας πολιτικής με την ηθική της εγκράτειας του λιτού βίου και της εντιμότητας είναι σήμερα κεφαλαιώδες.
Για να τελειώσουμε όμως από εκεί που ξεκίνησε το άρθρο η ευχαριστήρια επιστολή του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στον πρώην πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη για την παρουσία του στις Προγραμματικές Δηλώσεις νομίζω ότι είναι μια ξεχωριστή ενέργεια που το σύνολο των Ελλήνων πολιτών υποθέτω ότι εγκρίνει θερμά. Δείχνει ευγένεια, σεβασμό, πιστή τήρηση των κανόνων της ‘Διαδικαστικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας’ που ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος Χάμπερμας (στην Γερμανία συμπυκνώνονται όλα τα καλά και τα ‘κακά’ της σύγχρονης Ευρώπης) θεωρεί ως θεμέλιο των νεωτερικών Δημοκρατιών. Καμμία σχέση με τις πρόσφατες συμπεριφορές του πρ. πρωθυπουργού Αντ. Σαμαρά (απουσία από παραλαβή στο Μαξίμου) ο οποίος εκτός των άλλων αφού διέλυσε κυνικά την ΕΡΤ λίγες μέρες πριν τις εκλογές πήρε κυριολεκτικά συνέντευξη από τον εαυτό του στο κομματικό μόρφωμα ΝΕΡΙΤ ταπεινώνοντας ανοιχτά τους δύο δημοσιογράφους της (που μοιράζονται βέβαια ένα μικρό μερίδιο από την ηθική απαξία της πράξης με τη συμμετοχή τους).
Όπως μάλλον θα έλεγε και ο Ξενοφών Ζολώτας αν ζούσε, η Ελλάδα περίμενε 20 χρόνια μετά την παραλίγο χρεωκοπία του 1990 και αμέσως μετά την χρεωκοπία του 2010 κάποιον νέο πολιτικό που θα εξέφραζε την Τριπλή Υπόσχεση ανανέωσης της πολιτικής. Το ότι οι Έλληνες πολίτες επέλεξαν γι’αυτό το ρόλο τον σημερινό πρωθυπουργό δεν είναι τυχαίο. Η Αριστερά ήταν το μόνο κομμάτι της Μεταπολίτευσης – που η ολοκλήρωσή της παραμένει ανοιχτή ως ανεκπλήρωτη υπόσχεση – που δεν πήρε μέρος στην διακυβέρνηση του σκληρού πλέγματος κομματισμού και ολιγαρχίας που κυριάρχησε στην Ελλάδα τουλάχιστον τα 20 τελεταία χρόνια ως ιδιότυπος κρατικός νεοφιλελευθερισμός. Αν ο Αλέξης Τσίπρας ήταν μέλος ενός κυβερνητικού κόμματος και δίκτυα θα είχε χαθεί και δεν θα έβγαζε ποτέ αυτόν τον μοναδικό λόγο εκείνο το βράδυ στην Βουλή. Ως πρωθυπουργός ξεκίνησε από τη Δευτέρα 26 Ιανουαρίου 2015 με αισιόδοξη εργατικότητα το πιο δύσκολο καθήκον που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Όλοι οι Έλληνες πολίτες με λίγες εξαιρέσεις εύχονται νομίζω να κάνει πράξη αυτή την Τριπλή Υπόσχεση.
Περικλής Βασιλόπουλος
* Ο Περικλής Βασιλόπουλος είναι δημοσιογράφος. Διατέλεσε Διευθυντής στο Γραφείο Τύπου του Πρωθυπουργού της Οικουμενικής Κυβέρνησης Ξενοφώντα Ζολώτα
tvxs.gr