Toν Απρίλιο ο Χρήστος Σταϊκούρας προέβλεπε ύφεση 3% φέτος και ο Γιάννης Στουρνάρας 4%. Τώρα ο υπουργός Οικονομικών βάζει τον πήχη της συρρίκνωσης του ΑΕΠ πάνω από το 8% και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος στο 7,5%. Αμφότεροι ωστόσο εξακολουθούν να ποντάρουν σε θεαματική ανάκαμψη για το 2021: Ο μεν υπουργός Οικονομικών έχει στήσει το προσχέδιο του προϋπολογισμού με εκτίμηση για φρενήρεις ρυθμούς ανάπτυξης – έως και 7,5% -, ο δε διοικητής της κεντρικής τράπεζας δίνει αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,6% στο αναθεωρημένο, βασικό σενάριο της Τράπεζας της Ελλάδος.
Για να επαληθευθούν και οι δύο, ίσως χρειαστούν πολλά περισσότερα ακόμη και από το εμβόλιο κατά του κορονοϊού: Τα οριστικά στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους που δόθηκαν χθες στην δημοσιότητα έδειξαν έλλειμμα 7 δις στο 9μηνο, κατάρρευση εσόδων από ΦΠΑ και φόρο εισοδήματος και μαύρη τρύπα 4,7 δις στον προϋπολογισμό.
Το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι το πρόβλημα είναι κατά βάση ταμειακό και οφείλεται στις αναστολές πληρωμών που θα καλυφθούν τους επόμενους μήνες καταρρίπτεται από τα παράλληλα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της ΓΣΕΕ: Το εισόδημα των νοικοκυριών από την έναρξη της πανδημίας έχει μειωθεί κατά 4 δισ.ευρώ (12%), οκτώ στις 10 επιχειρήσεις έχουν μείωση τζίρου της τάξης του 50%, ο μέσος μισθός στο ιδιωτικό τομέα έχει μειωθεί κατά 10%, και έχουν δημιουργηθεί πάνω από 130.000 νέοι άνεργοι. Πλην οικονομικού θαύματος, μάλλον δύσκολα όλοι αυτοί – και όχι μόνον – θα μπορέσουν να καλύψουν το ταμειακό κενό μέσα στους επόμενους μήνες.
Κι ακόμη πιο δύσκολα θα βρεθεί η ρευστότητα που θα κινήσει τους τροχούς της… φρενήρους ανάκαμψης του 2021. Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, ο συνολικός τζίρος των επιχειρήσεων θα είναι φέτος μειωμένος κατά 50 δις – γεγονός που μεταφράζεται σε μειωμένα κεφάλαια κίνησης πάνω από 30 δις. Και σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από τις Βρυξέλλες η λειτουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, της «δεξαμενή;» ρευστότητας πάνω στις οποίες έχει στηρίξει τις μεγάλες προσδοκίες της η κυβέρνηση, παίρνει νέα αναβολή. Η τελική συμφωνία στην Ευρώπη δεν αναμένεται πια πριν από τον Νοέμβριο και, στο καλό σενάριο, η εκταμίευση των πρώτων κονδυλίων – περί το 10% του συνολικού ποσού – θα πάει για το επόμενο καλοκαίρι ή και φθινόπωρο.
Αρα, παραμένει απορίας άξια η πηγή της ευφορίας του οικονομικού επιτελείου – πόσο μάλλον, αφού μετά το δεύτερο κύμα της πανδημίας οι προβλέψεις όλο και περισσότερων διεθνών οίκων και αναλυτών συγκλίνουν σε πανευρωπαϊκή παράταση της ύφεσης και εντός του 2021.
Το πρώτο, αθώο, ενδεχόμενο είναι εκείνο της οικονομικής πλάνης εν μέσω της αγωνίας να φτιαχτεί «κλίμα». Η κυβέρνηση κάνει διαχείριση προσδοκιών για να αγοράσει πολιτικό χρόνο και να συμπιέσει, ή έστω να καθυστερήσει, την κοινωνική δυσφορία.
Το δεύτερο ενδεχόμενο είναι εκείνο της οικονομικής παραπλάνησης μετά δόλου. Είναι το ενδεχόμενο που αναδύεται μέσα από το πνεύμα του πτωχευτικού κώδικα, βλέπει την κρίση και την ύφεση ως ευκαιρία, και θέλει την ανάπτυξη να έρχεται μέσα από βίαια «μεταρρυθμιστικά» σοκ. Και, κατ’ αρχάς, μέσα από την μεγάλη εκκαθάριση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και της μεσαίας τάξης.
Ο Γιάννης Δραγασάκης, σε άρθρο του στην προσωπική του ιστοσελίδα, περιγράφει το εν λόγω μοντέλο ως «πρακτική εφαρμογή της έκθεσης Πισσαρίδη», με αφετηρία ακριβώς τον πτωχευτικό κώδικα.
«Η Ελλάδα», γράφει, «με ευθύνη της σημερινής κυβέρνησης, ξαναγίνεται, από ορισμένες απόψεις, πειραματόζωο για την εφαρμογή ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών, όπως η εξίσωση της πτωχευτικής διαδικασίας φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων».
Και, παραπέμποντας, στις γνωστές θέσεις του υφυπουργού Οικονομικών Γιώργου Ζαββού περί εκκαθάρισης των επιχειρήσεων – ζόμπι, συμπληρώνει: «Η κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται τις κοινωνικές αυτές ομάδες, των μικρών ιδιοκτητών και μικρών επιχειρήσεων, ως ισότιμους «παραγωγικούς εταίρους», αλλά τις θεωρεί ως μη παραγωγικές, «βαρίδια» στην ανάπτυξη, χωρίς μέλλον και προοπτική. Όπως εξηγείται αναλυτικά στην Έκθεση του κ. Πισσαρίδη, το «όραμα» των συντακτών της, καθώς και του κ. Μητσοτάκη, είναι ένας καπιταλισμός πιο επιθετικός προς την εργασία και τη μικρή επιχειρηματικότητα, ένας καπιταλισμός σχεδόν αποκλειστικά των μεγάλων επιχειρήσεων…
…Δεν πρόκειται για κάποιο λάθος, αποτέλεσμα πιέσεων, ή για μεμονωμένο μέτρο, αλλά έκφραση μιας γενικότερης αντίληψης. Είναι μια συνειδητή επιλογή…»
