Από μνημόνιο σε μνημόνιο, από προϋπολογισμό σε προϋπολογισμό, η κοινωνία καθημερινά καταστρέφεται και η χώρα διαλύεται. Η ανατροπή της σημερινής κυβέρνησης από μια κυβέρνηση της αριστεράς ή μια κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, η οποία θα καταργήσει τα μνημόνια και θα επιδιώξει τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους από το μη βιώσιμο χρέος, ισοδυναμεί με επανάσταση. Γιατί ένα τόσο βαθύ ρήγμα στο ακραίο νεοφιλελεύθερο ευρωπαϊκό οικοδόμημα διαταράσσει τις ισορροπίες που έχουν δημιουργηθεί υπέρ του κεφαλαίου – ιδιαίτερα του πανίσχυρου χρηματοπιστωτικού τομέα – με την εξαθλίωση της εργασίας, και υπέρ των πλούσιων χωρών του βορρά σε βάρος του ευρωπαϊκού νότου. Απ’ αυτή τη σκοπιά, τόσο η λαϊκή εντολή για κυβέρνηση αριστεράς όσο και η παραμονή της στην εξουσία, δεν αποτελούν μονόδρομο. Οι συγκρούσεις θα λάβουν ακραίες μορφές, καθώς οι μνημονιακές δυνάμεις στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα για να μας σταματήσουν.
Η συγκρότηση της υπαρκτής αντιμνημονιακής και σε μεγάλο βαθμό αντινεοφιλελεύθερης ευρείας κοινωνικής πλειοψηφίας και η δυναμική παρέμβαση των αποκάτω στις εξελίξεις, αλλά και η πολιτική επάρκεια του ΣΥΡΙΖΑ ώστε ν’ ανταποκριθεί στα κοινωνικά και πολιτικά επίδικα, είναι προϋποθέσεις της ανατροπής. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν είναι δεδομένες και χρειάζεται να δημιουργηθούν. Η λογική της ανάθεσης στον ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά της κοινωνίας και η λογική της κυβερνητικής εναλλαγής με αύξηση των ποσοστών μας, λόγω της κοινωνικής απελπισίας ή από ένα «ατύχημα» στο μνημονιακό μπλοκ, αποτελούν εξίσου λανθασμένες κατευθύνσεις. Το εκλογικό ποσοστό με το οποίο μας τίμησε ο ελληνικός λαός δεν αποτελεί μεταφερόμενη παρακαταθήκη στις κοινωνικές οργανώσεις, την Αυτοδιοίκηση ή το Ευρωκοινοβούλιο. Πρέπει να χτίσουμε κοινωνικά με επιμονή, σοφία και ανιδιοτέλεια, πρωτίστως με φυσική παρουσία, αλλάζοντας κι εμείς οι ίδιοι, ώστε να συμβάλλουμε στη συγκρότηση και ανάπτυξη του κοινωνικού μέσα στους καθημερινούς αγώνες, με στόχο τη σύνθεση των επιμέρους αντιθέσεων, αιτημάτων και αναγκών σ’ ένα μεγάλο ενοποιητικό και υλοποιήσιμο σχέδιο ανατροπής.
Μέχρι τώρα βαδίζουμε ως ΣΥΡΙΖΑ χωρίς συνολικό σχέδιο ανατροπής, με τον αυτόματο πιλότο ενός επαναλαμβανόμενου επιθυμητού στόχου. Τι κάνουμε όμως για να γίνει πραγματικότητα; Έχουμε ήδη μια παρακαταθήκη που δείχνει τον δρόμο : τη στήριξη ή/και τη συμμετοχή μας στα υπαρκτά κοινωνικά μέτωπα. Αλλά τα μέτωπα αυτά, αν και σημαντικά, είναι ελλειμματικά και ασυντόνιστα και η δική μας συμμετοχή αναντίστοιχη των αναγκών σε όσα ήδη συμβαίνουν και ελάχιστη στην προετοιμασία αυτών που πρέπει να συμβούν. Για παράδειγμα, πως μπορούμε να λειτουργήσουμε καταλυτικά για να δημιουργηθούν κινήματα ευρύτατης κοινωνικής βάσης όπως των «υπερχρεωμένων» ή των ανέργων, επισφαλώς, μερικώς, περιστασιακά εργαζομένων ; Μπορεί να γίνει ανατροπή με τη νεολαία αμέτοχη;
Για ένα αυτοδιοικητικό σχέδιο με λαϊκή συμμετοχή
Οι αυτοδιοικητικές εκλογές, δυστυχώς όχι οι ευρωεκλογές, ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά των οργάνων του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι γνωστή η ευαισθησία μας στις εκλογικές αναμετρήσεις που θεωρούνται από παλιά οι κορυφαίες πολιτικές μάχες έναντι άλλων, κοινωνικών για παράδειγμα, μαχών. Ο κίνδυνος για τα κόμματα της αριστεράς να αφυδατωθούν σε εκλογικούς μηχανισμούς ή μηχανισμούς προπαγάνδας ήταν και είναι υπαρκτός. Ευτυχώς, χάρις στο κίνημα των «αγανακτισμένων», τις μεγαλειώδεις συγκρουσιακές διαδηλώσεις και τις σημαντικές πράξεις ανυπακοής στην πρώτη περίοδο των μνημονίων, ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρήθηκε ζωντανός και σε επαφή με την κοινωνία. Η σημερινή, όμως, πραγματικότητα και η κοινωνική εμπλοκή μας θέτουν πιο περίπλοκα προβλήματα. Το μεγάλο βήμα του ενιαίου κόμματος έγινε με το συνέδριο, αλλά γνωρίζουμε όλοι και όλες ότι το κόμμα δεν είναι ενιαίο. Δεν μιλώ για θεμιτές διαφοροποιήσεις, για ρεύματα ή τάσεις. Μιλώ για ένα θρυμματισμένο καθρέφτη που παραμορφώνει τα συλλογικά είδωλα, για θεσμικές ή εξωθεσμικές συσπειρώσεις που υπερτερούν των κοινών τόπων, για καταστάσεις που διαμεσολαβούν την αυτόνομη βούληση των μελών και θέτουν ισχυρά εμπόδια στο μεγάλο ζητούμενο, δηλαδή την εκπόνηση ενός συλλογικού σχεδίου που οδηγεί στην κυβερνητική ανατροπή και επιτρέπει στη νέα κυβέρνηση να μακροημερεύσει.
Είμαστε καταδικασμένοι να συμφιλιωθούμε και ν’ αλλάξουμε, αν πιστεύουμε αληθινά στον αγώνα για τη σωτηρία της κοινωνίας μέσα από την υπέρβαση της ανθρωπιστικής κρίσης, την κοινωνική ανασυγκρότηση και τον παραγωγικό μετασχηματισμό. Οι αυτοδιοικητικές εκλογές και οι ευρωεκλογές συνδέονται ή πρέπει να συνδεθούν με τον διακηρυγμένο στόχο της ανατροπής, πρέπει να ενταχθούν στο γενικό σχέδιο, που δεν έχουμε επαρκώς διαμορφώσει και, οπωσδήποτε, αποσαφηνίσει στα βασικά του στάδια.
Δεν υπάρχει βασιλική οδός για τον ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η επικοινωνιακή τακτική μπορεί να κινητοποιήσει τον κόσμο. Γιατί οι άνθρωποι που χάνουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους δεν θαμπώνονται από τα παραδοσιακά κλισέ, ούτε θα τρέξουν να μας ψηφίσουν στο όνομα του μικρότερου κακού, μεταφέροντας την ψήφο τους από τις βουλευτικές εκλογές οπουδήποτε εμφανίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να είναι ουσιαστικά παρών. Όσο γνήσιες είναι οι ανάγκες της πληττόμενης κοινωνίας άλλο τόσο και περισσότερο αληθινοί και παρόντες πρέπει να είμαστε εμείς. Αυτό σημαίνει απλά : να είμαστε σταθερά εκεί όπου κρίνεται η ζωή των πολλών, αγωνιζόμενοι και ανιδιοτελείς, με την παρακαταθήκη των ιδεών μας και τη βαθιά πίστη ότι κανείς άλλος πλην των μαχόμενων λαϊκών τάξεων δεν μπορεί να οδηγήσει στην ανατροπή της κυβέρνησης και να στηρίξει μια κυβέρνηση αριστεράς.
Η πορεία προς τις αυτοδιοικητικές εκλογές είναι μια σπουδαία ευκαιρία εξωστρέφειας, αγωνιστικής παρουσίας των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ και γείωσης στις τοπικές κοινωνίες. Ταυτόχρονα, είναι η προνομιακή οδός εμπλοκής των τοπικών κινημάτων, των παραγωγικών ομάδων, των εργαζομένων που καταστρέφονται, των νέων και των γυναικών, των ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών, σε μια διαδικασία χειραφέτησης και συμμετοχής, η οποία συνθέτει ταυτόχρονα τα επιμέρους σε κοινούς στόχους.
Η αποκέντρωση με αυτοδιοίκηση σημαίνει, αν εννοούμε τις λέξεις, ότι οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να εκλέγουν τις τοπικές κυβερνήσεις με τη μεγαλύτερη δυνατή δική τους παρέμβαση και τον συνακόλουθο έλεγχο στην πολιτική που εφαρμόζουν. Ο δήμος είναι η πολιτική κοινωνία και η δημοτική αρχή – πλειοψηφία, μειοψηφίες – το αιρετό σώμα που την εκπροσωπεί. Συνδυάζοντας αυτή την προσέγγιση με τον στόχο της κυβερνητικής ανατροπής μέσα από μαζικούς κοινωνικούς αγώνες, και την αλλαγή των συσχετισμών στις τοπικές κυβερνήσεις μέσα από τη μαζική υποστήριξη αντιμνημονιακών/αντικαλλικρατικών, αντινεοφιλελεύθερων τοπικών προγραμμάτων, προτείνω τα παρακάτω που συνάδουν και εξειδικεύουν το 4σέλιδο κείμενο για την τοπική αυτοδιοίκηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί τις κοινωνικές δυνάμεις που πλήττονται από την κυβερνητική πολιτική να γίνουν συμμέτοχοι και πρωταγωνιστές στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων, ανατρέποντας μέσα από συλλογικό αγώνα όλα όσα επιβάλλουν τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις στην αυτοδιοίκηση και την τοπική κοινωνία και τα οποία εφαρμόζουν, χωρίς ουσιαστικές αντιστάσεις, οι μνημονιακές δημοτικές και περιφερειακές δυνάμεις. Με κορμό τα δικά μας – δημοτικά και περιφερειακά – ριζοσπαστικά αριστερά και οικολογικά σχήματα, οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ επιχειρούν τη διαμόρφωση σε τοπικό επίπεδο της ευρείας κοινωνικής συμμαχίας που μπορεί να εκλέξει και να στηρίξει μια κυβέρνηση της αριστεράς. Πρόκειται για μια τομή/συμπόρευση ΣΥΡΙΖΑ και κοινωνίας. Πρόκειται για την αναγνώριση του αυτονόητου : ότι δηλαδή ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία δεν υπήρξε ανατροπή του πολιτικού και κοινωνικού status quo χωρίς μαζική εμπλοκή και πρωτοβουλία των αποκάτω, χωρίς εν τέλει μια καθολική χειραφέτηση τόσο των απλών ανθρώπων όσο και των πολιτικών υποκειμένων που επαγγέλλονται την αλλαγή.
Στις αυτοδιοικητικές εκλογές πρέπει να είμαστε «οι άλλοι», δηλαδή ένα διακριτό πολιτικό σχέδιο και μια αντίπαλη πολιτική διαδικασία συμμετοχής και χειραφέτησης, απέναντι στο ρόλο του οπαδού και του ψηφοφόρου που αναπαράγουν τα αστικά πολιτικά κόμματα. Η ανακύκλωση ενός προβεβλημένου πολιτικού προσωπικού σε θέσεις δημάρχου, περιφερειάρχη, βουλευτή, ευρωβουλευτή και μελλοντικού υπουργού δείχνει ανεπάρκεια δυνάμεων και αναβιώνει πρακτικές που επέλεγε, καλώς ή κακώς, ο ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν ένα μικρό κόμμα. Ο κόσμος γνωρίζει ότι τέτοιες μετακινήσεις είναι προσωρινές, δεν έχουν κοινωνικό βάθος τόσο ως προς τη διαρκή παρουσία των συγκεκριμένων προσώπων στην τοπική κοινωνία όσο και ως προς τη γνώση των προβλημάτων μέσα από την καθημερινή εμπειρία και τους επιτόπιους αγώνες. Το ανατρεπτικό, αυτοδιοικητικό ρεύμα πρέπει να είναι συλλογικό. Κανείς και καμία επικεφαλής – μην ξεχνάμε ότι το δημαρχοκεντρικό σύστημα είναι στον αντίποδα της δικής μας πολιτικής – δεν υποκαθιστά τους πολλούς που αποφασίζουν να παρέμβουν και να ορίσουν τη ζωή τους. Τα δημοτικά μας σχήματα, όσα δημιουργήθηκαν και ευδοκίμησαν σε δύσκολες συνθήκες, με τον ΣΥΡΙΖΑ των χαμηλών επιδόσεων, έγιναν γνωστά πρωτίστως ως σύνολα τα οποία εργάστηκαν συστηματικά στις τοπικές κοινωνίες. Αυτό το πρότυπο όχι μόνο δεν πρέπει να το εγκαταλείψουμε αλλά πρέπει πάνω του να στηρίξουμε τη διευρυμένη συμμαχία των ενεργών πολιτών η οποία θ’ αλλάξει τους συσχετισμούς στις τοπικές κυβερνήσεις.
Δεν πρόκειται για ένα σχέδιο που εγγυάται σε κάθε περίπτωση ένα κόκκινο αυτοδιοικητικό χάρτη. Το να εκλάβουμε, όμως, την επιθυμία μας ως βεβαιότητα και ν’ αναζητήσουμε μαγικές λύσεις εκλογικής επιτυχίας δεν συνιστά ούτε πολιτική ανάγνωση των προτεραιοτήτων και των αναγκών των τοπικών κοινωνιών, ούτε συναίσθηση των δικών μας δυνατοτήτων. Πολύ περισσότερο δεν συνιστά σχέδιο το οποίο ενεργοποιεί το κόμμα και την κοινωνία και οδηγεί σε κυβέρνηση της αριστεράς. Ας προσπαθήσουμε τους επόμενους μήνες να λειτουργήσουμε καταλυτικά στη δημιουργία ενός μαζικού λαϊκού αυτοδιοικητικού κινήματος, που αποτελεί και τη μόνη ρεαλιστική οδό για τα καλύτερα δυνατά εκλογικά αποτελέσματα.
Η μεγάλη σύγκρουση των ευρωεκλογών
Η προσήλωση στις αυτοδιοικητικές εκλογές έχει αφαιρέσει από τον ορίζοντα την επικείμενη σύγκρουση που θα χαρακτηρίσει τις ευρωεκλογές. Γιατί είναι προφανές ότι σ’ αυτές θα κριθεί το αν ο ελληνικός λαός υποστηρίζει την ανατροπή της μνημονιακής ακραία νεοφιλελεύθερης και υποτελούς κυβέρνησης στην Ελλάδα, στέλνοντας σαφές μήνυμα στις κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ευρωεκλογές είναι το ισοδύναμο με τις βουλευτικές εκλογές στο πεδίο τα Ευρώπης. Θα αποτυπώσουν ή δεν θα αποτυπώσουν, εντός και εκτός συνόρων, ένα ισχυρό κοινωνικό και πολιτικό ρεύμα, ικανό να ανατρέψει τη μνημονιακή κυβέρνηση και να υποστηρίξει μια κυβέρνηση αριστεράς που θα καταργήσει τα μνημόνια και θα διαπραγματευτεί το χρέος.
Λόγω και του ρόλου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και της σχέσης μας με το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στις ευρωεκλογές έχουμε ήδη επενδύσει πολλά. Ο πρόεδρος, οι βουλευτές του κόμματος, οι εκπρόσωποι των κοινωνικών και παραγωγικών δυνάμεων που εντάσσονται στο δικό μας σχέδιο, όλα τα κοινωνικά κινήματα, τα συνδικάτα και οι δυνάμεις της εργασίας, οι διανοούμενοι εντός και εκτός Ελλάδας, συνολικά ο λαός, πρέπει να πάρουν μέρος στη διαδικασία προς τις ευρωεκλογές και στην επίτευξη ενός εκλογικού αποτελέσματος που θα στείλει μήνυμα ταυτόχρονα στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
Απ’ αυτή την άποψη οι ευρωεκλογές είναι κατά κάποιο τρόπο συγκοινωνούντα δοχεία με τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Γιατί πρόκειται για την ανάδυση στη σκηνή της ανατροπής του μεγάλου πλήθους, το οποίο μπορεί με το ανάλογο πάθος και συμμετοχή να πραγματοποιήσει αυτό που στην αρχή ονόμασα επανάσταση.
Ελένη Πορτάλιου
δημοτική σύμβουλος δήμου Αθηναίων, Ανοιχτή Πόλη