Οι Βασιλικιώτες συνεχίζοντας τις εκδηλώσεις τιμής προσωπικοτήτων, τίμησε φέτος τον άνθρωπο που αφιέρωσε είκοσι χρόνια από την ζωή του για να φέρει στο φως τον μινωικό οικισμό της Βασιλικής στη θέση «μικρό κεφάλι» μαζί με πλήθος σημαντικών ευρημάτων, τον αρχαιολόγο Αντώνη Ζώη. Η τιμητική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 12 Αυγούστου στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου Βασιλικής με πρωτοβουλία του δραστήριου Πολιτιστικού Συλλόγου. Τις τιμητικές εκδηλώσεις των τελευταίων χρόνων έχουν αναλάβει να οργανώσουν τρεις δραστήριοι άνθρωποι που λατρεύουν το χωριό τους. Ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός Νίκος Γερογιαννάκης, ο συνταξιούχος του ΟΤΕ μαθηματικός Μανώλης Περάκης και ο εκπαιδευτικός Γιάννης Καϊνάκης, γιός του Βασιλικιώτη βιολάτορα Νίκου Κοϊνάκη.
Ο εκπαιδευτικός Νίκος Γερογιαννάκης για τον Α. Ζώη τόνισε: «Απόψε θα ξεφύγουμε από την εικόνα του αρχαιολόγου μόνο της γκραβούρας, δηλαδή με το ψηλό καπέλο για τον ήλιο και της σκαπάνης. Θα κάνουμε ένα όμορφο περίπατο κι εμείς και εσείς για αναζητήσεις, όνειρα κι ελπίδες. Θα στηριχτούμε στη λέξη τρίπτυχο: άνθρωπος, ζωή, προβληματισμός.
Ο αρχαιολόγος Αντώνης Ζώης ζωντάνεψε πέτρες, βότσαλα, χώμα και πήλινα. Όλοι εμείς έχουμε χρέος να τιμήσουμε με τον οφειλόμενο σεβασμό τούς τίμιους εργάτες του πνεύματος και της τέχνης γενικά, γιατί το είναι τους φαίνεται να παίζει ρόλο ευαίσθητης μεμβράνης πάνω στην οποία καταγράφονται οι φωνές του μέλλοντος κάθε κοινωνίας που σφραγίζουν αμετάκλητα το παρόν της. Ο Αντώνης Ζώης επιτέλεσε και επιτελεί έργο βαθύτατα κοινωνικό και αποτελεί μια δυναμική και ζωντανή παρουσία μέσα στο κοινωνικό σύνολο με τις καθημερινές του αγωνιστικές και κοπιαστικές ενέργειες.
Έτσι ενεργά συνέβαλε και συμβάλλει στην κοινωνική πρόοδο. Τιμούμε ένα εξαίρετο επιστήμονα στο χώρο της αρχαιολογίας, μα και ευρύτερα ψυχικά και πνευματικά καλλιεργημένο άνθρωπο. Ο Αντώνης Ζώης διαθέτει πνευματική και ηθική συγκρότηση. Η αφοσίωση στο καθήκον και ευσυνειδησία στο έργο του τον χαρακτηρίζουν όλα τα χρόνια στο χώρο της αρχαιολογίας».
Ο φιλόλογος Γιάννης Κωστάκης μίλησε για τον αρχαιολογικό χώρο της Βασιλικής, ενώ ερμήνευσε το «ρυθμό Βασιλικής» για τα αγγεία δηλαδή που βρέθηκαν στο χώρο αυτό. Στο χώρο της εκδήλωσης λειτουργούσε έκθεση φωτογραφίας με τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην περιοχή από τον αρχαιολόγο κ.R.B.Seager, καθώς και έκθεση βιβλίων, εργασιών του αρχαιολόγου και η ποιητική συλλογή του.
Όλο το πλούσιο φωτογραφικό υλικό των ευρημάτων, της ανασκαφής, οι επιστημονικές εργασίες του αρχαιολόγου, η ποιητική του συλλογή κ.ά. παραδόθηκαν από τον κ. Ζώη στον Σύλλογο με την προϋπόθεση να βρεθεί κατάλληλος χώρος για την έκθεση τους. Με αίτημα που θα υποβληθεί στο Δήμο θα ζητηθεί να παραχωρηθεί αίθουσα από το διδακτήριο που δεν λειτουργεί σήμερα για την έκθεση όλου του υλικού.
Ο Μανώλης Περάκης αναφέρθηκε στο βιογραφικό του Αντώνη Ζώη μιλώντας για τον αρχαιολόγο, τον ποιητή, τον άνθρωπο. Παρουσιάστηκε μέρος από το πλούσιο φωτογραφικό αρχείο της συλλογής του αρχαιολόγου, αυτοφυών φυτών και βοτάνων που έχει ο ίδιος φωτογραφήσει στην ελληνική ύπαιθρο.
Ο εκπαιδευτικός Γιάννης Κοϊνάκης, που είχε την επιμέλεια της παρουσίασης, διάβασε ποιήματα από την ποιητική συλλογή «Ανθολογία Πρώτη» του Αντώνη Ζώη.
Την εκδήλωση τίμησαν, ο βουλευτής Νομού Λασιθίου του ΣΥΡΙΖΑ Κωστής Δερμιτζάκης, ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Γιώργος Ραπάνης, ο διευθυντής του Κέντρου Μελέτης Ανατολικής Κρήτης Dr Thomas Brogan και η κ. Άλκηστη Ζώη ανιψιά του κ. Ζώη που τον συνόδευε.
Ο Μινωικός οικισμός της Βασιλικής
O οικισμός της Βασιλικής, ένας από τους πρώτους μινωικούς οικισμούς με πολεοδομική οργάνωση, καταλαμβάνει τις πλαγιές και την κορυφή χαμηλού λόφου που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βασιλική, πολύ κοντά στον μινωικό οικισμό των Γουρνιών. Ξεκινά την ύπαρξή του στην Πρωτομινωική ΙΙ εποχή (2600-2300 π.Χ.) και οφείλει την ακμή του όχι μόνο στη σημαντική του θέση, απ΄ όπου γίνεται η διέλευση του Ισθμού της Ιεράπετρας, αλλά και στην εύφορη πεδιάδα της περιοχής. Το κεντρικό κτήριο του οικισμού καταστράφηκε από φωτιά γύρω στο 2300 π.Χ. Υπήρξε όμως μεταγενέστερα ανακατάληψη του λόφου, έχουν μάλιστα αποκαλυφθεί ένα Μεσομινωικό κτήριο (2200-1900π.Χ.) καθώς και ίχνη κατοίκησης κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους.
Tις πρώτες ανασκαφικές έρευνες έκαναν Αμερικανοί αρχαιολόγοι, η H. Boyd πρώτα και ο R.B. Seager λίγο αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1900. Στα 1970 άρχισαν συστηματικές ανασκαφές από τον Α. Ζώη για λογαριασμό της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Καθαρίστηκε και ερευνήθηκε στρωματογραφικά η παλαιότερη ανασκαφή.
Λεωνίδας Γ. Κουδουμογιαννάκης