Στο φόντο των δηλώσεων του Αντιπεριφερειάρχη Χανίων Νίκου Καλογερή περί ευρείας αποδοχής της στρατιωτικής παρουσίας από το 95% των κατοίκων της περιοχής, επανέρχεται στο προσκήνιο η συζήτηση για το μέλλον των στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην Κρήτη. Οι εξελίξεις στην  επένδυση στις Γούρνες Ηρακλείου, όπου σχεδιάζεται ένα mega project αξιοποίησης της πρώην βάσης, δημιουργούν νέους όρους συζήτησης και συγκρίσεις.

Το έργο στις Γούρνες περιλαμβάνει τη δημιουργία θεματικών πάρκων, τουριστικών λιμένων, καζίνο, εμπορικών κέντρων και αθλητικών εγκαταστάσεων, και θεωρείται ότι θα έχει σημαντική συμβολή στην τοπική και περιφερειακή οικονομία. Η σύγκριση με τα Χανιά είναι αναπόφευκτη, καθώς η στρατιωτική παρουσία όχι μόνο διατηρείται αλλά και ενισχύεται, με τις κοινωνικές και οικονομικές εξαρτήσεις από τις βάσεις να παραμένουν ισχυρές.

Τι λένε τα διεθνή ινστιτούτα για το κλείσιμο βάσεων

Ανατρέχοντας σε έρευνες διεθνώς αναγνωρισμένων φορέων, όπως το Brookings Institute και το RAND Corporation, καταγράφονται σημαντικά θετικά αποτελέσματα για τις τοπικές κοινωνίες από την απομάκρυνση στρατιωτικών εγκαταστάσεων και την επαναχρησιμοποίηση των εκτάσεων.

Σύμφωνα με τις μελέτες τους, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι όχι μόνο θετικές, αλλά και στρατηγικής σημασίας για την βιώσιμη τοπική ανάπτυξη:

• Διαθεσιμότητα γης και υποδομών: Η απελευθέρωση μεγάλων εκτάσεων και εγκαταστάσεων επιτρέπει τη μετατροπή τους σε οικιστικές, εμπορικές, πολιτιστικές ή εκπαιδευτικές χρήσεις.

• Οικονομική διαφοροποίηση: Οι κοινότητες δεν εξαρτώνται πλέον μονοδιάστατα από τη στρατιωτική παρουσία και στρέφονται σε νέους τομείς, ενισχύοντας τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα της τοπικής οικονομίας.

• Επιχειρηματικότητα και καινοτομία: Οι εκτάσεις των πρώην βάσεων συχνά προσελκύουν επενδύσεις, startups, τουριστικές ή καινοτόμες επιχειρήσεις.

• Δημιουργία θέσεων εργασίας σε νέους τομείς: Η αλλαγή χρήσης οδηγεί σε νέα απασχόληση στον κλάδο των κατασκευών, της εκπαίδευσης, του τουρισμού ή της τεχνολογίας.

• Ομοσπονδιακή και κρατική ενίσχυση: Οι περιοχές που επηρεάζονται από το κλείσιμο βάσεων ενισχύονται με χρηματοδοτικά και αναπτυξιακά εργαλεία, που τους επιτρέπουν να προχωρήσουν σε οργανωμένη και δυναμική ανασυγκρότηση.

• Περιφερειακή συνεργασία: Οι τοπικές αρχές, επιχειρήσεις και κοινωνικοί φορείς, εξαναγκασμένοι να σχεδιάσουν από κοινού τη μετάβαση, καταλήγουν σε ενίσχυση της τοπικής διακυβέρνησης και της συλλογικής στρατηγικής.

Χανιά: Ενίσχυση βάσεων ή ευκαιρία μετάβασης;

Η σύγκριση με την πρώην βάση στις Γούρνες Ηρακλείου, που μετατρέπεται σε πόλο επενδύσεων και τουριστικής ανάπτυξης, δείχνει έναν εναλλακτικό δρόμο αξιοποίησης των στρατιωτικών εκτάσεων. Ενώ στα Χανιά η στρατιωτική παρουσία επεκτείνεται, ενισχύοντας την οικονομική εξάρτηση από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, στο Ηράκλειο υλοποιείται ένα σενάριο οικονομικής μετάβασης και πολυτομεακής ανάπτυξης, όπως αυτό που περιγράφουν οι διεθνείς μελέτες.

Το ερώτημα που τίθεται πλέον ανοικτά είναι:
Θα παραμείνουν τα Χανιά εξαρτώμενα από τη Σούδα ή θα τολμήσουν να σχεδιάσουν το δικό τους “σχέδιο Γούρνες”;

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Sydney J. Freedberg, Closing bases can be good for business, Brookings scholars say, breakingdefense.com

2. Ken Gepfert, Ignore the Doomsayers: Base closing can be good, The Wall Street Journal – Alfredo R. Paloyo, Colin Vance, Matthias Vorell, The Regional Economic Effects of Military Base Realignments and Closures in Germany, Ruhr Economic Papers #181

3. RAND Corporation, The Effects of Military Bases Closures on Local Comminities, rand.org