Από την έκπληξη, στην ώρα της διαπραγμάτευσης: η γαλλική πολιτική τάξη ξεκινά σήμερα συνομιλίες για να σχηματιστεί νέα, εκ πρώτης όψεως απίθανη πλειοψηφία και να ονομαστεί νέος πρωθυπουργός, την επομένη των πρόωρων βουλευτικών εκλογών που ανέδειξαν Εθνοσυνέλευση κομμένη στα τρία.
Η άκρα δεξιά, που αδημονούσε να στεφθεί νικήτρια, δεν θα είναι παρά η τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας, χάρη στο «front républicain», το δημοκρατικό μέτωπο, που σχηματίστηκε από την αριστερά και το κέντρο μεταξύ των δυο γύρων για να της στερήσει την εξουσία, παρά την θεαματική ενίσχυσή της (135 ως 145 έδρες).
Χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, με νικήτρια εύθραυστη συμμαχία της αριστεράς που θα κληθεί να ξεπεράσει μεγάλες προκλήσεις για την ενότητά της, και με την παράταξη του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ανακουφισμένη που κατατάχθηκε δεύτερη μεν, αλλά χωρίς να μπορεί να κυβερνήσει μόνη, η Γαλλία ξυπνά σήμερα σε πολιτική ατμόσφαιρα άνευ προηγουμένου και γεμάτη αβεβαιότητες.
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (Nouveau Front populaire, NFP) διέψευσε πανηγυρικά τα προγνωστικά κι αναδείχθηκε πρώτη δύναμη στην Εθνοσυνέλευση, θα καταλάβει 177 ως 198 έδρες, μπροστά από τους μακρονιστές. Αν και βρίσκεται μακριά από την απόλυτη πλειοψηφία (289 έδρες), η συμμαχία της αριστεράς γνωρίζει πως πλέον κανένας πολιτικός υπολογισμός δεν βγαίνει χωρίς αυτήν.
Ωστόσο το μεγαλύτερο κόμμα της συμμαχίας, η Ανυπότακτη Γαλλία (La France insoumise, LFI, ριζοσπαστική αριστερά) είναι δύσκολο να επιτύχει συνεργασίες καθώς ο ηγέτης του Ζαν-Λικ Μελανσόν απωθεί τους κεντρώους.
Πιο αναλυτικά, ο Εθνικός Συναγερμός (RN), διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις που τού έδιναν μέχρι την τελευταία στιγμή την πρωτιά, δεν μπόρεσε να διασπάσει το λεγόμενο «ρεπουμπλικανικό μέτωπο», την πρακτική των υποψηφίων να αποσυρθούν από τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών ώστε να αποφύγουν τη διάσπαση της ψήφου κατά της ακροδεξιάς. Έτσι, το κόμμα της Λεπέν αναδείχτηκε τρίτη δύναμη, εξασφαλίζοντας 143 έδρες, και απέτυχε να σχηματίσει την πρώτη ακροδεξιά κυβέρνηση στη Γαλλία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αντιθέτως, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP) της Αριστεράς, των Σοσιαλιστών και των Οικολόγων, αν και δεν συγκέντρωσε τις 289 έδρες που απαιτούνταν για την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση των συνολικά 577 εδρών, κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό, ήτοι 182.
Όσο για το μπλοκ Ensemble (ENS) του Εμανουέλ Μακρόν, είδε τις έδρες του να μειώνονται μεν (168 στον αριθμό) αλλά λιγότερο από όσο πολλοί ανέμεναν, όπερ σημαίνει ότι επιβιώνει πολιτικά αν και αποδυναμωμένο.
Η βουλεύτρια του LFI Κλεμεντίν Οτέν κάλεσε την κοινοβουλευτική ομάδα του NFP να συνεδριάσει σήμερα προκειμένου η ολομέλειά της να προτείνει στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, έπειτα από ψηφοφορία, ποιος θα είναι ο υποψήφιος για το αξίωμα του πρωθυπουργού, που κατ’ αυτή δεν μπορεί να είναι «ούτε ο (σ.σ. σοσιαλιστής πρώην πρόεδρος, εξελέγη βουλευτής χθες) Φρανσουά Ολάντ, ούτε ο Ζαν-Λικ Μελανσόν».
Εξέφρασε την ευχή το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, αποτελούμενο από πολλές και πολύ διαφορετικές συνιστώσες, να μπορέσει να καταλήξει σε κάποιον υποψήφιο που θα προσφέρει «ισορροπία» ώστε να μπορέσει «να κυβερνήσει».
Ο βουλευτής Φρανσουά Ρουφέν, που έχει πάρει διαζύγιο από το LFI, κάλεσε από την πλευρά του να σχηματιστεί κυβέρνηση «με ευαισθησία για τους Γάλλους»· η νύξη, όχι και πολύ συγκαλυμμένη, αφορούσε προφανώς τον Ζαν-Λικ Μελανσόν, τρεις φορές υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές, στον οποίο επικριτές του προσάπτουν ότι αρέσκεται «στον κρότο και στην οργή».
Η Κριστέλ Κραπλέ του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων BVA επισήμανε πως υπάρχουν ακόμη πολλές «αβεβαιότητες» ως προς αυτό, ιδίως το αν και κατά πόσον θα διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο το LFI, το αν θα αναζητηθεί νέα ισορροπία με τους σοσιαλιστές, το ποιος θα κυβερνήσει — και «με ποιο πρόγραμμα».
Από την άλλη, η προεδρική παράταξη αναδείχθηκε δεύτερη δύναμη, κάτι που δεν προέβλεπε κανένας μετά τον πρώτο γύρο (152 ως 169 έδρες).
Ο πρόεδρος Μακρόν, ο οποίος επέλεξε ως τώρα να μην πάρει τον λόγο, θα περιμένει να μάθει τη «σύνθεση» της νέας Εθνοσυνέλευσης προτού αποφασίσει ποιον θα καλέσει να αναλάβει τη θέση του πρωθυπουργού, γνωστοποίησε χθες βράδυ το Ελιζέ.
Ο απερχόμενος πρωθυπουργός, ο Γκαμπριέλ Ατάλ, ανήγγειλε πως θα υποβάλει σήμερα την παραίτησή του, αλλά δήλωσε έτοιμος να παραμείνει στη θέση για «όσο χρόνο το απαιτεί το καθήκον», καθώς πλησιάζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες.
«Δεν μπορεί να να σχηματιστεί καμιά απόλυτη πλειοψηφία από τους ακραίους», σημείωσε πάντως με εμφανή ικανοποίηση.
Η απερχόμενη πλειοψηφία θα «θέσει προϋποθέσεις σε κάθε συζήτηση» ενόψει του σχηματισμού νέας, προειδοποίησε εξάλλου ο επικεφαλής της προεδρικής παράταξης, της Αναγέννησης, ο Στεφάν Σεζουρνέ, επιμένοντας στον λαϊκό χαρακτήρα του κράτους, στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, στην υποστήριξη στην Ουκρανία. Συμπληρώνοντας πως «ο Ζαν-Λικ Μελανσόν και ορισμένοι από τους συμμάχους δεν θα (μπορέσουν να) κυβερνήσουν τη Γαλλία».
Όσο για τον RN, σημείωσε όσο ποτέ άνοδο της ισχύος του στη γαλλική Εθνοσυνέλευση, παρότι τερμάτισε τρίτο, πολύ μακριά από την σχετική πλειοψηφία που περίμενε, πόσο μάλλον από την απόλυτη πλειοψηφία που ονειρευόταν.
«Η νίκη μας απλώς αναβλήθηκε», αντέδρασε η επικεφαλής της παράταξης της άκρας δεξιάς, η Μαρίν Λεπέν, ο υποψήφιος της οποίας για το Ματινιόν, ο Ζορντάν Μπαρντελά, καταφέρθηκε με μένος εναντίον της «συμμαχίας της ατιμίας», του δημοκρατικού μετώπου που συγκροτήθηκε εναντίον της παράταξής του.
Το RN είναι η μόνη πολιτική δύναμη σήμερα που πρακτικά είναι εγγυημένο πως θα βρίσκεται στην αντιπολίτευση — με ισχύ ωστόσο πολύ πιο υπολογίσιμη απ’ ό,τι στο απερχόμενο γαλλικό κοινοβούλιο.
Η Μαρίν Λεπέν συνεχίζει να έχει το βλέμμα προσηλωμένο στις προεδρικές εκλογές του 2027.
Για την ώρα πάντως, αναγκάζεται να χωνέψει πως η πλειοψηφία των Γάλλων δεν θέλει την άκρα δεξιά στα πράγματα και το γυάλινο ταβάνι που περίμενε να σπάσει ο Εθνικός Συναγερμός είναι πιο ισχυρό απ’ ό,τι θεωρούσαν τόσο η ίδια, όσο και διάφοροι αναλυτές.
Χθες Κυριακή το βράδυ, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην Place de la République στο Παρίσι, για να γιορτάσουν, με φόντο πυροτεχνήματα, φωνές, εκρήξεις χαράς, ορισμένοι τραγουδώντας τη Marseillaise —τον γαλλικό εθνικό ύμνο.
Σε άλλη πλατεία, στο ανατολικό τμήμα της γαλλικής πρωτεύουσας, υποστηρικτές και μέλη της γαλλικής αριστεράς δεν έκρυβαν την ανακούφισή τους, κάποιοι βουρκωμένοι.
«Είμαι ακόμα συγκινημένος, είναι απίστευτο. Είμαστε ανακουφισμένοι, υπάρχει πολλή ελπίδα για το μέλλον της Γαλλίας. Είναι ιστορικό αυτό που έγινε (…) είναι απελευθέρωση», είπε ο Νταλίλ Ντιάμπ, εργαζόμενος στον εφοδιασμό, κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης του LFI.
Η ισχύς εν τη ενώσει
Πώς φτάσαμε, όμως, στο σημείο οι δυνάμεις της Αριστεράς -κόντρα σε όλες τις δημοσκοπήσεις- να εξασφαλίσουν αυτή τη μεγάλη νίκη;
Όλα ξεκινούν μετά την ευρωκάλπη και την απόφαση του Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες βουλευτικές εκλογές λόγω της συντριπτικής νίκης του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού. Μέχρι τότε, η γαλλική Αριστερά φαινόταν ανεπανόρθωτα διχασμένη και οι πολιτικές διαφωνίες -από την πυρηνική ενέργεια μέχρι τους πολέμους στη Γάζα και την Ουκρανία- που ενισχύονταν από τον προσωπικό ανταγωνισμό μεταξύ των ηγετών της, κορυφώνονταν.
Στα μέσα Ιουνίου, λοιπόν, οι τέσσερις κύριες αριστερές δυνάμεις της χώρας -η Ανυπότακτη Γαλλία (LFI) του Μελανσόν, οι Οικολόγοι, οι Σοσιαλιστές και οι Κομμουνιστές καταλήγουν σε συμφωνία με ένα κοινό μανιφέστο για τη δημιουργία του Νέου Λαϊκού Μετώπου. Αφήνουν, ωστόσο, ασαφές ποιον ή ποια θα προτείνουν για πρωθυπουργό στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στην περίπτωση που κερδίσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, όπως και έγινε το βράδυ της Κυριακής.
Αν είχαν αποφασίσει να κατέβουν χωριστά, οι πιθανότητες να περάσουν στον δεύτερο γύρο θα ήταν ελάχιστες. Όμως, με μεμονωμένους υποψηφίους σε κάθε περιφέρεια, η Αριστερά προσέφερε στον εαυτό της την ευκαιρία να γίνει ο ισχυρότερος και κύριος αντίπαλος -όπως ήταν τότε τα δεδομένα- του Εθνικού Συναγερμού.
Η βασική αρχή «η ισχύς εν τη ενώσει» τηρείται και μετά τον πρώτο γύρο στις 30 Ιουνίου, όπου το Νέο Λαϊκό Μέτωπο αναδεικνύεται δεύτερη δύναμη και το κόμμα της Λεπέν βρίσκεται σε τροχιά για το καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα όλων των εποχών και την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Οι κινήσεις στο πολιτικό σκηνικό τις ημέρες που ακολουθούν έχουν ως αποτέλεσμα ο συνασπισμός του Μακρόν και οι ηγέτες των κομμάτων της Αριστεράς να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε μια εθνική προσπάθεια να ανακόψουν την πορεία της ακροδεξιάς. Έτσι, λοιπόν, εκατοντάδες υποψήφιοι της Αριστεράς και του Κέντρου αποσύρονται από την εκλογική αναμέτρηση προκειμένου να αποφύγουν τη διάσπαση των ψήφων κατά της Λεπέν.
Ο αρχικός τους στόχος ήταν να εμποδίσουν τον Εθνικό Συναγερμό να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία, κάτι που φαινόταν πιθανό πριν από μια εβδομάδα, άλλα αποδυναμωνόταν ως σενάριο όσο πλησιάζαμε στη χθεσινή κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση. Το μόνο σίγουρο, βάσει δημοσκοπήσεων, ήταν πως σχεδόν κανείς τους δεν περίμενε την πρωτιά της Αριστεράς.
Πώς κινήθηκαν οι ψηφοφόροι
Αναδεικνύοντας τον καταλυτικό ρόλο του «ρεπουμπλικανικού μετώπου» για το μπλόκο στην ακροδεξιά, η γαλλική εφημερίδα Le Parisien παρουσιάζει πώς κινήθηκαν οι ψηφοφόροι στον δεύτερο γύρο, στις περιπτώσεις (πάνω από 220 στον αριθμό) που υπήρχε απόσυρση υποψηφίου.
Μονομαχία μεταξύ του μπλοκ Ensemble και του Εθνικού Συναγερμού: Σχεδόν τρεις στους τέσσερις ψηφοφόρους της Αριστεράς στον πρώτο γύρο, στράφηκαν προς τον υποψήφιο του Μακρόν, στοιχείο εξαιρετικά εντυπωσιακό. Οι μισοί από όσους ψήφισαν τους Ρεπουμπλικάνους (LR) έδωσαν επίσης την ψήφο τους στο Ensemble και το ένα τέταρτο στον Εθνικό Συναγερμό. Οι υπόλοιποι απείχαν ή ψήφισαν λευκό.
Αντίστοιχο σκηνικό αλλά σε μικρότερο βαθμό -στήριξη δηλαδή από τους «Μακρονιστές»- και στη μονομαχία μεταξύ Αριστεράς και Εθνικού Συναγερμού. Στην περίπτωση αυτή:
- Εάν ο υποψήφιος του Νέου Λαϊκού Μετώπου προερχόταν από την Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν, λιγότεροι από ένας στους δύο ψηφοφόρους του Ensemble στον πρώτο γύρο στράφηκαν στο Νέο Λαϊκό Μέτωπο στον δεύτερο γύρο.
- Εάν ο υποψήφιος προερχόταν από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, τους Οικολόγους ή το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, περισσότεροι από ένας στους δύο ψήφισαν Νέο Λαϊκό Μέτωπο.
Η διαφορά αυτή δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι αρκετά στελέχη του Μακρόν είχαν κάνει σαφή διάκριση μεταξύ της Ανυπότακτης Γαλλίας και των άλλων συνιστωσών της Αριστεράς. Δεν τίθεται «κανένα ζήτημα να κυβερνήσουμε αύριο με το LFI» διαμήνυε ο Γάλλος πρόεδρος στο Υπουργικό Συμβούλιο της 3ης Ιουλίου.
Με βάση τα ίδια στοιχεία της Le Parisien, είτε ο αριστερός υποψήφιος προερχόταν από την Ανυπότακτη Γαλλία είτε από άλλο κόμμα, πάνω από το ένα τέταρτο των ψηφοφόρων του Εθνικού Συναγερμού στον πρώτο γύρο, τάχθηκαν υπέρ του εν λόγω υποψηφίου στην περίπτωση μονομαχίας με την ακροδεξιά.
Στην τελευταία δυνατή διαμόρφωση μονομαχίας, δηλαδή μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Εθνικού Συναγερμού, η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων του Νέου Λαϊκού Μετώπου ή του Ensemble στον πρώτο γύρο, επέλεξε τους Ρεπουμπλικάνους στον δεύτερο.
Όλα αυτά «αποτυπώνουν ξεκάθαρα ότι ο φόβος για τον Εθνικό Συναγερμό παραμένει έντονος. Το καμπανάκι, μάλιστα, χτυπά όταν αυτός βρίσκεται κοντά στην ανάληψη της εξουσίας, καθώς έρχονται στο προσκήνιο τα δύο μειονεκτήματά του: Ότι πρόκειται για ένα εξτρεμιστικό κόμμα και ότι δεν είναι ικανό να κυβερνήσει» επισημαίνει ο Matthieu Gallard, διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Ipsos.
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις εκλογές
Με βάση, λοιπόν, τα ανωτέρω -και παρά το γεγονός πως το εκλογικό αποτέλεσμα γεννά περισσότερα ερωτήματα απ’ όσες απαντήσεις μπορεί να δώσει για την επόμενη ημέρα- υπάρχουν κάποια συμπεράσματα που μπορούμε να εξάγουμε.
Πρώτον, το σύστημα της ψηφοφορίας δύο γύρων απέδειξε για άλλη μια φορά ότι είναι δύσκολο για τα κόμματα των άκρων να αναλάβουν την εξουσία, όταν διακυβεύεται κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Οι ευρωεκλογές βασίζονται σε μια ψηφοφορία, σε ένα σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης. Αλλά το γαλλικό σύστημα αναγκάζει το εκλογικό σώμα να αντιμετωπίσει μια δύσκολη επιλογή στον δεύτερο γύρο των εκλογών: να υποστηρίξει ένα κόμμα των άκρων ή ένα πιο μετριοπαθές.
Δεύτερον, το γαλλικό «ρεπουμπλικανικό μέτωπο» φαίνεται να αναζωπυρώθηκε μόλις η απειλή της ανάληψης της εξουσίας από τον Εθνικό Συναγερμό έγινε αισθητή. Πρόκειται για έναν συνασπισμό που αναμφίβολα εξέπληξε τη Λεπέν -όπως φαίνεται να εξέπληξε και τον Μακρόν- για το πόσο γρήγορα αντανακλαστικά επέδειξε (τόσο η Αριστερά όσο και το Κέντρο), και οι δύο πλευρές μπόρεσαν να παραμερίσουν τις μεγάλες διαφορές τους προκειμένου να συγκεντρώσουν εκατοντάδες υποψηφίους πρόθυμους να υποχωρήσουν όπου χρειαζόταν.
Τρίτον, ήταν ένα πολύ καλύτερο αποτέλεσμα απ’ ό,τι αναμενόταν πριν από την ψηφοφορία για τον Μακρόν και το μπλοκ του. Η συμμαχία Ensemble φαινόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Αντιθέτως, η δεύτερη θέση είναι ένα καλό αποτέλεσμα υπό τις παρούσες συνθήκες. Μπορεί κάλλιστα να επιτρέψει στον Μακρόν και τους συμμάχους του να συνεργαστούν με την Αριστερά προκειμένου να δώσουν ώθηση σε οποιονδήποτε μελλοντικό κεντρώο υποψήφιο το 2027.
Τέταρτον, σε ό,τι αφορά στον Εθνικό Συναγερμό καθίσταται σαφές ότι πρόκειται για απογοητευτικά αποτελέσματα για τη Μαρίν Λεπέν και τον Ζορντάν Μπαρντελά, ο οποίος είχε ξεκαθαρίσει πως δεν θα αναλάμβανε την εξουσία αν το κόμμα του δεν συγκέντρωνε απόλυτη πλειοψηφία. Αντ’ αυτού θα επεδίωκε να αντιπαρατεθεί με τον κεντροαριστερό συνασπισμό. Όλα αυτά δεν έχουν σημασία, όμως, πλέον καθώς ο Εθνικός Συναγερμός θα στερηθεί την ευκαιρία να δοκιμαστεί σε εθνικό επίπεδο.
Όπως επισημαίνει το TheConversation, η κατάσταση αυτή αποτελεί δίκοπο μαχαίρι τόσο για τη Λεπέν όσο και για τον Μπαρντελά. Από τη μία πλευρά, η πρώτη μπορεί να συμμετάσχει στις προεδρικές εκλογές του 2027 χωρίς να έχει επιβαρυνθεί από οποιοδήποτε ιστορικό διακυβέρνησης. Από την άλλη, αυτή η συνεχιζόμενη έλλειψη εμπειρίας μπορεί κάλλιστα να λειτουργήσει εις βάρος της, σε περίπτωση που αντιμετωπίσει έναν υποψήφιο από την κυβέρνηση συνασπισμού.
Αναμφίβολα, οι αλληλοκατηγορίες της προεκλογικής εκστρατείας αναμένεται να συνεχιστούν τις επόμενες ημέρες. Για την Αριστερά, ωστόσο, φαίνεται ότι αυτή ήταν μια απροσδόκητα εξαιρετική βραδιά. Και για την ακροδεξιά, μια βραδιά χαμένων ευκαιριών.
topontiki.gr, news247.gr