Του Δρ. Κυριάκου Κώτσογλου *
Την Γαύδο δεν την επισκέπτεσαι απλά, την Γαύδο τη νιώθεις ή δεν τη νιώθεις…Ευχή και κατάρα και για σένα και γι’ αυτή!Στη Γαύδο δεν πηγαίνεις για να περάσεις άνετα, να διαλέξεις ανάμεσα στα Resort ή το πλήθος των δωματίων της. Στη Γαύδο δεν πηγαίνεις για να κάνεις τη super νυκτερινή ζωή ή τουρισμό πολυτελείας, δεν μπαίνεις στο λιμάνι για να δεις χίλια φαγάδικα και καρέκλες μέχρι την είσοδο του πλοίου, το λιμενικό να σου σφυρίζεινα προχωρήσεις, τα ταξί να περιμένουν, το καυσαέριο να σε πνίγει και τη βουή να σε κουφαίνει.
Στη Γαύδο πηγαίνεις για να περπατήσεις πάνω στον τελευταίο επίγειο παράδεισο της Μεσογείου, να απολαύσεις το δείλι στο Φάρο, να κατέβεις από την Άμπελο στον Ποταμό και να δεις αυτό που δεν περίμενες, να σου τελειώσει το νερό και να παρακαλάς να περνάει κάποιος, να ανεβοκατέβεις από τον Κόρφο στην Τρυπητή, να διαβείς τα μονοπάτια από το Καστρί στον Πύργο και να περπατήσεις στην στράτα των εξορίστων, εκεί που πάτησε ο Άρης! Ση Γαύδο πας για να κουραστείς, να εξαγνιστείς, να αναρωτηθείς ποιος είσαι και τι κάνεις και ίσως να λυτρωθείς.
Στη Γαύδο πας για να δεις αστροφεγγιά που μόνο η Σαχάρα μπορεί να σου χαρίσει, αλλά με τις τροξαλίδες να γρυλίζουν και τα γυάλινα νερά να ξεκουράζουν τα πόδια σου, να μυρίσεις θυμάρι και κερδόκουκο, να μυρίσεις ρετσίνι και αλμύρα, να φας ψάρι μέσα απ’ το νερό και κατσικάκι από το βουνό, κόκορα κρασάτο και τράγο μαγικά ψημένο, να δοκιμάσεις γλυκό και πρωινό που σε ανασταίνει. Στη Γαύδο δεν πας για να αράξεις στην πισίνα, πας για να δοκιμαστείς, να μείνειςμε την αλμύρα, να δεις τον τελευταίο αυθεντικό, σκληρό, παράδεισο!
Κι αν όλη τούτη η Παραδείσια ομορφιά είναι η μία, σίγουρα η βασική, αλλά όχι η μόνη πλευρά του νησιού, υπάρχει και μια άλλη, όπως σε κάθε Παράδεισο, που δεν είναι καθόλου γοητευτική. Εκφράζεται με μια παράλληλη ανάπτυξη ανομίας σε όλα τα επίπεδα, από το Πολεοδομικό μέχρι το Περιβαλλοντικό και όλα τα συναφή, που την κάνει σαγηνευτική για μια «ομάδα» η οποία εννοεί την αειφορία και τη βιωσιμότητα ταυτόσημη με την καταστροφή ή ακόμα χειρότερα, μπερδεύει τη Διοίκηση με την Αναρχία. Και συχνά αυτή παίρνει τη μορφή της με υπομνήματα και επιστολές, που είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη, όμως φευ, δεν σταματάει εκεί, παίρνει δημοσιότητα, δίνει «παραστάσεις», διεκδικεί τ’ άνομα θέλω της.
Η Δημοκρατία, μου είχε πει κάποια στιγμή ένας Πρόεδρός της, έχει μια τραγικότητα. Οφείλει να επιτρέπει να ακούγονται και όλες οι Αντιδημοκρατικές απόψεις, γιατί τη λένε Δημοκρατία. Ένα τέτοιο σκηνικό ζει η Γαύδος. TVPersonnessκαι διακεκριμένοι των Μέσων, δηλώνουν κατά της Δημάρχου, αλλά στα ρηχά, γιατί το πιο βαθύείναι ελεγχόμενο είναι αυτονόητο. Τώρα για το αν η πομφόλυγα «δεν μπορώ να πάρω λίγο νερό στο σπίτι μου;» απαντάται με το «δεν γίνεται να υδροδοτούνται τα παράνομα τροχόσπιτα!» λίγο αφορά τα φληναφήματα, που κάνουν τη δουλειά τους! Σε κάθε περίπτωση, η διοικητική ανομία και αυθαιρεσία από όπου κι αν εκφράζεται έχει πολύ κοντά πόδια, σύντομα καταπέφτει υπέρ εκείνου που έχει το δίκιο.
Το δύσκολο σημείο, είναι εκείνο που και ο νόμος αδυνατεί να καταστείλει, είναι εκείνο που κανένας νόμος δεν «πιάνει» και αφορά τη βιωσιμότητα του νησιού. Την ώρα που ο κόσμος όλος συζητάει για την επόμενη μέρα των προορισμών, την ώρα που το Ελαφονήσι στενάζει ανάμεσα στις ξαπλώστρες και χάνει την άμμο του σε πλαστικά μπουκάλια, την ίδια ώρα η Γαύδος πληρώνει την ομορφιά της και ζητείται να θυσιάσει το αύριο, για το σήμερά της. Και αλλοίμονο, αν υπάρχει ένα νησί που είναι το πιο ευάλωτο, που μπορεί να γίνει εύκολο βορά τέτοιων προθέσεων, που δε θα βρει υποστήριξη, χωρίς καμιά αμφιβολία, αυτό είναι η Γαύδος.
Κάθε φορά που πηγαίνω στη Γαύδο, κάνω ένα κύκλο το νησί, ξεκινώντας από τη Φωκιά, πηγαίνοντας στο Καστρί και μετά, μέσα από το δάσος και τον Κεδρέ,φτάνω στον Ποταμό και μετά παραλιακά Στραβόλιμνη, Λαυρακά, Άγιο Ιωάννη, και πάλι Φώκιες. Αυτό που είδα φέτος, δεν το άντεξα!Φτάνοντας στον Αι Γιάννη, μια από τις παγκόσμια βραβευμένες παραλίες του Νησίου, είδα εικόνες διόλου καλαίσθητες, ένοιωσα συνωστισμό, βιάστηκα να φύγω από όλεςαυτές, τις νόμιμες θεωρώ και αδειοδοτημένες, δραστηριότητες του ανθρώπου, αλλά ένιωσα ότι αντίόπως πριν λίγα χρόνια να υποτάσσεταιη καβάτζα στο περιβάλλον, είδα το αντίθετο με το χειρότερο τρόπο. Καβάτζες που δεν μπορούσες πλέον να περάσεις από εκεί, σκαμμένοι βράχοι, κακοποιημένοι κέδροι, μουσικές πέρα από κάθε ένταση, «κλιματιστικά», μπουριά, καπνοδόχοι, τέντες, καρφιά, σε μια παραλία μνημείο, αλλά και σε άλλα μέρη που θα θεωρούνταν ακόμα και για τη Γαύδο κρυμμένοι παράδεισοι. Μπουκάλια, σκουπίδια, μια ανυπόφορη κατάσταση, η βιωσιμότητα πραγματικά στο εδώλιο.
Αυτό -αναρωτήθηκα -θέλουμε;Μια ανομία πέραν του ηθικού, στη λογική «αφήστε με, γιατί έτσι ψυχό-θεραπεύομαι», μια κατασπατάληση φυσικών πόρων πολύ πέραν της φέρουσας ικανότητας, μια υποβάθμιση στο όνομα της αναρχίας και μια στρέβλωση στο όνοματης αγάπης για το νησί;Φυσικά, όταν μας ζητούν 50 λεπτά για ένα ντουζ στο νησί που μετράει το νερό με το λίτρο, η αγάπη αργεί και ο Δήμος με τα τόσο περιορισμένα έσοδα, φαίνεται τυραννία. Πόση αγάπη θέλει κανείς γιανα δώσει 5 ευρώ ως μόνο αντισταθμιστικό όφελος για 10 μέρες διακοπές; Από αυτό και μόνο καταλαβαίνει κανείς τι θέλουν κάποιοι,ερωτοχτυπημένοι με την Γαύδο…
Θα πρότεινα,η καταβαράθρωση του περιβάλλοντος να σταματήσει και αυτό να αντιμετωπιστεί με το μέτρο που θα διατηρήσει το ανθρωπογενές περιβάλλον του νησιού, για να μην γίνει το ίδιο με τα άλλα αυτό που από τη φύση του διαφέρει… Έλα όμως που διαφωνούμε τόσο πολύ και είναι εξαιρετικά πιθανό και η άλλη πλευρά να έχει την ίδια άποψη με μένα! Για το λόγο αυτό, εγώ θα έδινα ένα βήμα στη Δήμαρχο, σε κάποιον ειδικό, που δεν είναι ούτε διορισμένος, ούτε δοτός, αντίθετα έχει ψηφιστεί από το λαό της Γαύδου, ενώ παράλληλα έχει βάλει και το «χεράκι» του για να φτιαχτούν όλα τα μονοπάτια του νησιού. Και κατά τύχη, συμφωνούμε…
Και μια ακόμα προσωπική άποψη. Το νησί θα πρέπει να αποκτήσει ΣΧΟΑΑΠ, να έχει σχέδιο πόλης με κανόνες, όπως και κάθε άλλη περιοχή στην Ελλάδα. Αυτό ντε που έχει η Κύπρος από το 1880.Να ρυθμιστούν οι περιοχές που υποφέρουν, ΣαρακίνικοΑι Γιάννης και Κόρφος, να καθοριστούν χρήσεις γης να καθοριστούν οικιστικές ζώνες ή ζώνες ελαφριάς επιχειρηματικότητας,να αξιοποιηθεί το υπάρχον κτηριακό απόθεμα, να αναδειχθούν τα παλιά μετόχια -χαρακτηριστικά της Γαυδιώτικης ζωής, να μπουν ΑΠΕ, να προστατευτούν οι αρχαιολογικές ζώνες, να σταματήσει το γάζωμα του νησιούαπό καλώδια, να υπογειοποιηθεί το δίκτυο, ο παράδεισος να παραμείνει, να μην χάσουμε το μέτρο, να συνεχίσουμε να ακούμε πέρδικες το πρωί, να μην γίνει η Γαύδος «πειρατική λεία».
Καις ας σταματήσουν οι κάθε είδους και προέλευσης εύγλωττοι «διάσημοι» και οι φίλοι τους, την ομολογουμένως ελκυστική ρητορική τους σε όλα τα επίπεδα. Κάνουν κακό, για ένα άχτι, μια παραπληροφόρηση, ένα κολλητό, αλλά κυρίως για την πάρτι τους, ντυμένη με αγάπη, όπως η αγάπη του Νέρωνα για τη Ρώμη. Και αν δεν πλανώμαι πλάνη οικτρά, θα συνεχίσουν, απλά το λέω ακόμα μια φορά. Την Γαύδο δεν την επισκέπτεσαι απλά, την Γαύδο ή τη νιώθεις ή δεν τη νιώθεις…
* Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης, MSc, PhD