Η θέση της Γερμανίας ως ηγέτιδας του αντιπυρηνικού λόμπι της Ευρώπης παγιώθηκε περαιτέρω, καθώς ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς δήλωσε ξανά ότι η πυρηνική ενέργεια δεν έχει θέση στο ενεργειακό μείγμα της χώρας. Από την άλλη, η Ιταλία δεσμεύτηκε να επιταχύνει την ενσωμάτωση της πυρηνικής ενέργειας σε μια προσπάθεια να μειώσει το κόστος, να σώσει την οικονομία και να αυξήσει τους ρυθμούς της πράσινης μετάβασης.
Η πυρηνική ενέργεια έχει διχάσει τον τελευταίο καιρό τις ευρωπαϊκές χώρες, καθώς ορισμένες την έχουν αποδεχτεί, ενώ άλλες την θεωρούν επικίνδυνη. Ο χαρακτηρισμός της από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως πράσινης πηγής ενέργειας προκάλεσε περαιτέρω διαιρέσεις σε ολόκληρη την Ένωση, καθώς οι χώρες διαφωνούσαν για το κατά πόσον θα μπορούσε πραγματικά να θεωρηθεί πράσινη και βιώσιμη.
Ωστόσο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η προσπάθεια αντικατάστασης του ρωσικού φυσικού αερίου με άλλες εναλλακτικές λύσεις, η ανάγκη ελέγχου της ραγδαίας αύξησης του ενεργειακού κόστους και οι μεγάλες φιλοδοξίες όσον αφορά τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων οδήγησαν αρκετές χώρες να επανεξετάσουν τις θέσεις τους ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, να κάνουν στροφή 180 μοιρών προς την υιοθέτησή της. Ωστόσο, η Γερμανία δεν ήταν και εξακολουθεί να μην είνναι εντός των υποστηρικτών.
Το Σάββατο, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς δήλωσε ότι δεν πρόκειται να επαναφέρουν το ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας μετά τις εκκλήσεις των Φιλελευθέρων, μέρος του κυβερνητικού συνασπισμού, για την επαναδραστηριοποίησή τους μετά την πρόσφατη έξοδο της χώρας από την πυρηνική ενέργεια.
Τα τελευταία πυρηνικά εργοστάσια της Γερμανίας, τα Isar 2, Emsland και Neckarwestheim 2, έκλεισαν τον Απρίλιο του 2023, παρά την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και τους φόβους για έναν κρύο και ακριβό χειμώνα. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας, η οποία ξεκίνησε το 2000, θα καταστήσει τη χώρα ασφαλέστερη, καθώς οι κίνδυνοι της πυρηνικής ενέργειας είναι μη διαχειρίσιμοι.
Σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό Dlf το Σάββατο, ο Σολτς τόνισε ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της Γερμανίας δεν αποτελεί πλέον επιλογή.
«Στη Γερμανία σήμερα, το θέμα της πυρηνικής ενέργειας είναι τελειωμένο», δήλωσε ο Σοσιαλδημοκράτης.
«Όποιος θέλει να κατασκευάσει νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής θα χρειαστεί 15 χρόνια και θα πρέπει να δαπανήσει 15 έως 20 δισεκατομμύρια ανά μονάδα», πρόσθεσε.
Οι δηλώσεις του Σολτς έρχονται μετά την έκκληση εκπροσώπων του FDP, του εταίρου του φιλελεύθερου συνασπισμού της καγκελαρίου, να σταματήσει η διάλυση αντιδραστήρων που είναι ακόμη χρησιμοποιήσιμοι για να τους επαναλειτουργήσουν.
«Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να παραμείνουμε ικανοί να δράσουμε σε οποιαδήποτε κατάσταση», δήλωσε την Πέμπτη στην εφημερίδα SZ ο Κρίστιαν Ντουρ, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του FDP.
Οι διαφωνίες σχετικά με το αν η πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να συνεχίσει να χρησιμοποιείται στη Γερμανία είχαν οδηγήσει σε σοβαρές εντάσεις εντός του συνασπισμού – ιδίως μεταξύ του FDP και των Πράσινων που τάσσονται κατά της πυρηνικής ενέργειας – στα τέλη του περασμένου έτους, μέχρι που ο Σολτς παρενέβη και προώθησε τον Απρίλιο του 2023 ως ημερομηνία εξόδου.
Ωστόσο, ο καγκελάριος δήλωσε ότι δεν αναμένει να χρειαστεί άλλη μια τέτοια παρέμβαση, καθώς τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους.
«Η πυρηνική ενέργεια βρίσκεται στο τέλος της: Δεν χρησιμοποιείται πλέον στη Γερμανία…και η έξοδος από αυτή έχει γίνει νόμιμα»,τόνισε.
Η Ιταλία τείνει προς την πυρηνική ενέργεια
Από την άλλη, στην Ιταλία, τα πράγματα είναι πιθανό να κινηθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Ο υπουργός Μεταφορών και αναπληρωτής πρωθυπουργός Ματέο Σαλβίνι ανακοίνωσε την Κυριακή την πρόθεσή του να πατήσει το γκάζι στην παραγωγή ενέργειας από πυρηνική, η οποία θα συμμορφώνεται και με τις πολιτικές για την πράσινη ενέργεια που επιβάλλει η ΕΕ, στο φόρουμ Ambrosetti στο Cernobbio.
Σημειώνεται ότι η Ιταλία είχε πει «όχι» στην πυρηνική ενέργεια σε δημοψήφισμα στις 8 Νοεμβρίου 1987, το οποίο οδήγησε στο κλείσιμο πολλών πυρηνικών εργοστασίων. Ωστόσο, το δημοψήφισμα δεν εισάγει καμία απαγόρευση, ούτε είναι απαραίτητη η επανάληψή του για να προχωρήσει η κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων. Αρκεί ένας συνηθισμένος νόμος που περιγράφει ένα εθνικό ενεργειακό σχέδιο.
Η πυρηνική ενέργεια μάλιστα έχει ευρεία υποστήριξη από όλα τα κεντροδεξιά κόμματα και αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας από τη Lega και το Forza Italia (ΕΛΚ) του Αντόνιο Ταγιάνι, αλλά και από το Fratelli d’Italia (ECR) της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι.
«Αυτή θα είναι μια νομοθετική κυβέρνηση, και αν έχουμε δουλέψει με σωστό τρόπο, ελπίζω ότι [αυτή την κυβέρνηση] θα έχουμε και τα επόμενα πέντε χρόνια. Μέσα σε αυτό το διάστημα, υπολογίζω ότι αυτή η κυβέρνηση, με την παρούσα συγκρότηση, θα μπορέσει να εγκαινιάσει την πρώτη (ενεργειακή) παραγωγή που προέρχεται από την πυρηνική ενέργεια», δήλωσε ο Σαλβίνι.
«Πιστεύω ότι η Ιταλία πρέπει, εντός του τρέχοντος έτους, να επανεκκινήσει την έρευνα και τη συμμετοχή της στην πυρηνική ενέργεια. Η Ιταλία δεν μπορεί να καλέσει τον εαυτό της έξω από αυτό. Υπολογίζω ότι μέχρι το 2023, αυτή η κυβέρνηση θα έχει τη δύναμη να εξηγήσει στους Ιταλούς γιατί, στο όνομα της τεχνολογικής ουδετερότητας, δεν μπορούμε να πούμε όχι σε καμία πηγή ενέργειας», εξήγησε ο Σαλβίνι.
«Αν η Ευρώπη μας ζητά φιλόδοξους πράσινους στόχους για τη στέγαση και τα αυτοκίνητα με θυσίες για τη γεωργία και την αλιεία, δεν μπορεί να θέτει δημοσιονομικούς περιορισμούς που επιτρέπουν σε άλλους να μπουν στο σπίτι μας», δήλωσε ο ηγέτης της Lega.
Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενεργειακής Ασφάλειας Γκιλμπέρτο Πιτσέτο Φρατίν ανακοίνωσε ότι στις 21 Σεπτεμβρίου, φορείς και εταιρείες θα συγκεντρωθούν στο υπουργείο για την πρώτη συνάντηση της Εθνικής Πλατφόρμας για τη Βιώσιμη Πυρηνική Ενέργεια, η οποία θα είναι ο φορέας σύνδεσης και συντονισμού μεταξύ όλων των εθνικών φορέων που ασχολούνται με την πυρηνική ενέργεια, την ασφάλεια και την ακτινοπροστασία, καθώς και τα ραδιενεργά απόβλητα.
«Δεσμευόμαστε για τη σύντηξη σε πειραματισμό με διάφορες συμφωνίες σε διεθνές επίπεδο και δίνουμε τη μέγιστη προσοχή στη σχάση τέταρτης γενιάς, που σημαίνει επίσης την αξιολόγηση μικρών αντιδραστήρων που μέσα σε δέκα χρόνια μπορεί να αποτελέσουν ευκαιρία για τη χώρα» δήλωσε ο Φρατίν.
Ευρωπαϊκό ενεργειακό τέλμα
Πέραν της Γερμανίας, που είναι η σημαντικότερη δύναμη της Ευρώπης που πρωτοστατεί στην κίνηση κατά της πυρηνικής ενέργειας, η Αυστρία τάσσεται επίσης σθεναρά κατά της υιοθέτησής της. Τον Νοέμβριο του 2022, η Βιέννη μήνυσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χορήγηση της πράσινης ετικέτας στην πυρηνική ενέργεια μέσω της ταξινομίας βιώσιμης χρηματοδότησης της ΕΕ.
Τότε, η πράσινη υπουργός Περιβάλλοντος Λεονόρε Γκεβέσλερ δήλωσε ότι η Αυστρία θα συνεχίσει την αντιπυρηνική της στάση έναντι των γειτόνων. Εν τω μεταξύ, η Αυστρία συνεχίζει να βασίζεται στο ρωσικό φυσικό αέριο, αγοράζοντας σήμερα σχεδόν την ίδια ποσότητα όπως και πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν καταφέρθηκε εναντίον της Γερμανίας για τη στάση της, κατηγορώντας το Βερολίνο ότι αντιτίθεται σκόπιμα στην αυξανόμενη αποδοχή της πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη.
«Θα ήταν ιστορικό λάθος να […] επιβραδύνουμε τις επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια […] στην Ευρώπη», ειδικά αν αυτό καταλήξει να ευνοεί το [αφήγημα του] «περισσότερου άνθρακα», υποστήριξε ο Μακρόν, προκαλώντας πιθανότατα το σαφές μήνυμα του Σολτς αυτό το Σαββατοκύριακο.
Η Γαλλία είναι επίσης βασικός παίκτης της Πυρηνικής Συμμαχίας και έχει καταστήσει σαφές ότι «η γαλλική πυρηνική ενέργεια είναι αδιαπραγμάτευτη και δεν θα είναι ποτέ διαπραγματεύσιμη».
Το Βέλγιο σταμάτησε πρόσφατα τη σταδιακή κατάργηση που είχε προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί έως το 2025 λόγω νομικών προκλήσεων και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το Βέλγιο επέλεξε να αναβάλει το κλείσιμο δύο αντιδραστήρων κατά 10 χρόνια και μένει να φανεί αν θα προχωρήσουν καθόλου αυτές οι διακοπές λειτουργίας μένει να φανεί.
Σε άλλα μέρη της Ευρώπης, η πυρηνική ενέργεια αποτελεί κρίσιμο μέρος του ενεργειακού μείγματος και οι κυβερνήσεις δεν δείχνουν τη βούληση να την εγκαταλείψουν σταδιακά. Για παράδειγμα, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Κροατία διαθέτουν ενεργούς πυρηνικούς αντιδραστήρες που συγκεντρώνουν σημαντικό μέρος της εθνικής ενέργειας. Οι κυβερνήσεις εκεί έχουν ελάχιστα κίνητρα για τη σταδιακή κατάργηση της ενέργειας και εξετάζουν κυρίως το ενδεχόμενο επέκτασης των δυνατοτήτων τους.
Από τα κράτη μέλη που δεν είναι μέλη της ΕΕ, η Αλβανία, μετά από συνάντηση του πρωθυπουργού Έντι Ράμα με την Μελόνι, φέρεται να εξετάζει τη συνεργασία στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Το θέμα έχει τεθεί αρκετές φορές στη χώρα μετά τη μετάβασή της στη δημοκρατία το 1991, αλλά δεν έχουν γίνει σταθερά σχέδια.
Η Σερβία και το Κόσοβο δεν διαθέτουν αυτή τη στιγμή πυρηνικούς σταθμούς και δεν υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή τέτοιων σταθμών στο εγγύς μέλλον. Ωστόσο, το 2022, η αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Σερβίας Ζοράνα Μιχαΐλοβιτς δήλωσε ότι η Σερβία χρειάζεται σταθμούς για να επιτύχει τους στόχους της για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Στο άλλο άκρο του φάσματος, η Ισπανία και η Πορτογαλία, αμφότερες με σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, παραμένουν σταθερά κατά της πυρηνικής ενέργειας. Ωστόσο, μια αλλαγή κυβέρνησης στη Μαδρίτη είναι πιθανό να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των πυρηνικών εργοστασίων της χώρας.
Ενώ η Πορτογαλία βασίζεται στην υδροηλεκτρική ενέργεια, η Ισπανία συνεχίζει να εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο, με διπλάσια αύξηση του όγκου του τον Μάιο του τρέχοντος έτους.
Με την πρόσφατη δήλωση της Γερμανίας και τα επιταχυνόμενα σχέδια της Ιταλίας για επαναλειτουργία, η Ευρώπη θα μπορούσε σύντομα να βρεθεί αντιμέτωπη με τα κράτη μέλη να διαλέγουν στρατόπεδο όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια και την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, ιδίως το ρωσικό φυσικό αέριο.