Του Μανόλη Ντουντουνάκη
Μια βασική συνέπεια της ένταξης μας στην ΕΕ ήταν η ουσιαστική εγκατάλειψη της υπαίθρου, η αστικοποίηση του πληθυσμού και εν τέλει το έντονα ελλειμματικό αγροτικό ισοζύγιο. Στρατηγικός στόχος της χώρας από την εποχή Σημίτη, η μείωση του ενεργού πληθυσμού που ασχολείται αποκλειστικά με το πρωτογενή τομέα και η εγκατάλειψη της υπαίθρου. Στα πρώτα χρόνια του μνημονίου τα ευχολόγια και τα καλά λόγια του «τροχονόμου» κ. Τσαυτάρη δεν ήταν αρκετά, γιατί, κυρίως, χρειάζεται αγροτική πολιτική και πάνω από όλα πόροι για να υπάρξει αγροτική ανάπτυξη. «Τραγική» φιγούρα, αποδεικνύεται ο σημερινός, αρμόδιος υπουργός κ. Αποστόλου, με τεράστιες πολιτικές ευθύνες για τα επαχθή μέτρα για τον πρωτογενή τομέα που περιλαμβάνει το τρίτο μνημόνιο, όπως την αλματώδη αύξηση της φορολόγησης του αγροτικού εισοδήματος. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα εμφανίζεται υπέρμαχος των μέτρων και της πολιτικής του, με προκλητικές δηλώσεις σε βάρος των αγροτών όπως « θα τους περισσέψουν και χρήματα …». Είναι άλλωστε γενικά παραδεκτό, ότι ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α και τα στελέχη του, από τα πρώτα του βήματα, δεν είχε ιδιαίτερη σχέση, επαφή και όσμωση με τον αγροτικό χώρο και την αγροτιά, καθώς υπήρξε κύρια, κόμμα ορισμένων επιστημονικών ομάδων, όπου στελέχη αναφέρονταν συχνά σε αγρότες που «κάθονται όλη μέρα στα καφενεία» και ζουν από την επιδότηση.
Στα χρόνια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τίποτα δυστυχώς δεν άλλαξε προς το καλύτερο, αντίθετα η υπερφορολόγηση να κινδυνεύει να μετατραπεί σε «ταφόπλακα» του πρωτογενή τομέα. Στη γεωργία, απασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά μετανάστες και ηλικιωμένοι – συνταξιούχοι. Οι πόροι της ΕΕ δε διοχετεύονται πια σε νέες καλλιέργειες, σε αναδιάρθρωση καλλιεργειών, σε συνεταιριστικές ή ομαδικές προσπάθειες, στην παραγωγή. Ερευνητικά Ινστιτούτα προσανατολισμένα στη γεωργία κλείνουν ή υπολειτουργούν. Το κράτος, ως υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης απουσιάζει παντελώς από τη χάραξη πολιτικής. Οι παραμελημένες τοπικές διευθύνσεις γεωργίας δεν εκτελούν ουσιαστικά το έργο τους. Τα παραδείγματα έλλειψης αγροτικής πολιτικής και οικονομικών πόρων είναι πάμπολλα. Πιο χαρακτηριστικό, όμως, είναι η εγκατάλειψη των αγροτών στην τύχη τους, επαίτες, μέσα και από «μπλόκα», της κοινοτικής ενίσχυσης και της κρατικής στήριξης, χωρίς ελπίδα και χωρίς αύριο. Αλλά και πρωτοβουλίες αγροτών αφήνονται κυριολεκτικά στη τύχη τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η αναδιάρθρωση, χωρίς σχέδιο, κρατική υποστήριξη και πόρους στα εσπεριδοειδή. Για τα λεμόνια γράφτηκε ότι «η αναδιάρθρωση πέτυχε αλλά η εμπορία απέτυχε γιατί δεν βρέθηκαν νέες αγορές στο εξωτερικό», με αποτέλεσμα να είναι ναρκοθετημένη σε βάθος χρόνου και αυτή η καλλιέργεια. Χειρότερα αποτελέσματα, είχαμε στην αναδιάρθρωση των μανταρινιών που οδήγησε σε υπερπαραγωγή και συμπίεση τιμών. Ελπιδοφόρο παράδειγμα η καλλιέργεια του αβοκάντο στη Δυτική Κρήτη, όπου έχουμε συνεχή αύξηση καλλιεργούμενων εκτάσεων, αύξηση παραγωγής, νέες αγορές, καλές και συνεχώς αυξανόμενες τιμές παραγωγού.
Χρειαζόμαστε, ως χώρα, έναν πρωτογενή τομέα, ενταγμένο σε ένα πλαίσιο ισόρροπης ανάπτυξης όλων των παραγωγικών τομέων, με αξιοποίηση όλων των ευκαιριών – συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Η, σε στέρεες βάσεις, παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, αποτελεί το βασικό μοχλό εξόδου από την ηθική, θεσμική, οικονομική και πολιτική, κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Στο πρωτογενή τομέα χρειαζόμαστε, νέους ανθρώπους μορφωμένους που θα στραφούν σε καινοτόμες καλλιέργειες, καθώς και την υποβοήθηση ομαδικών προσπαθειών, τόσο στη παραγωγή όσο και στην εμπορία – μεταποίηση. Υπάρχουν σημαντικά περιθώρια αύξησης της αγροτικής παραγωγής και αύξησης των εξαγωγών τόσο σε υφιστάμενες καλλιέργειες όσο και σε νέες δυναμικές καλλιέργειες
Μερικά από τα μέτρα άμεσης απόδοσης που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε αυτή τη κατεύθυνση, είναι η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ σε αγροτεμάχια για αγροτική χρήση, η κατάργηση της φορολόγησης ως εισόδημα της ενιαίας ενίσχυσης, ο συμψηφισμός επιστροφών ΦΠΑ με άλλα χρέη προς το δημόσιο καθώς και η ουσιαστική μείωση όλων των συντελεστών φορολόγησης και ασφάλισης
Ενδεικτικά μέτρα, μεσοπρόθεσμου ορίζοντα, θα μπορούσαν να είναι η δημιουργία μιας δημόσιου χαρακτήρα τράπεζα, αποκλειστικά για τον πρωτογενή τομέα, η στήριξη του θεσμού των νέων αγροτών, η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε αγροτικά μηχανήματα, λιπάσματα, εφόδια, η στήριξη προϊόντων ΠΟΠ, ΠΓΕ, ονομασίας προέλευσης, καθώς και η στήριξη της βιολογικής γεωργίας. Πρωταρχικό ρόλο μπορούν να παίξουν η δίκαιη φορολόγηση του αγροτικού εισοδήματος & λογικές ασφαλιστικές εισφορές, στρατηγικές υποβοήθηση επιχειρηματικότητας για διεκδίκηση νέων αγορών στο εξωτερικό με προϊόντα τυποποιημένα, υψηλής προστιθεμένης αξίας, η προώθηση νέων ελπιδοφόρων καλλιεργειών. Επιπρόσθετα, είναι αναγκαια η στήριξη και υποβοήθηση ερευνητικών ινστιτούτων και έρευνας στα Πανεπιστήμια σε γεωργικά θέματα όπως πολλαπλασιαστικό υλικό, σπόροι, και σε θέματα προώθησης αγροτικών προϊόντων, στοχευμένες πολιτικές για ένα υγιή, ελπιδοφόρο, ανταγωνιστικό πρωτογενή τομέα, διευθύνσεις Γεωργίας δραστήριες, καινοτόμες διπλά στον αγρότη, και Συνεταιρισμοί – ομάδας παραγωγών που να λειτουργούν αποτελεσματικά και δραστήρια.
Βέβαια, ουσιαστική αλλαγή πολιτικής στον αγροτικό τομέα, πιθανά να απαιτεί σύγκρουση με την ΕΕ, και εθνικό νόμισμα. Χρειάζεται αγροτική πολιτική και πάνω από όλα πόροι για να υπάρξει αγροτική ανάπτυξη. Χρειάζονται, επίσης, άλλοι άνθρωποι στις επιτελικές θέσεις και πάνω από όλα, άλλες πολιτικές και άλλοι προσανατολισμοί. Αυτός ο τόπος είναι ευλογημένος για να αφεθεί στη τύχη του.