Του Γιάννη Αγγελάκη
Με την απόφασή του το Πολυτεχνείο Κρήτης να προχωρήσει στην εκμίσθωση των κτιρίων στο Λόφο Καστέλι επί 25 χρόνια σε ξενοδοχείο πλήττει τη σχέση εμπιστοσύνης με την κοινωνία των Χανίων. Στο παρακάτω κείμενο θα εξηγήσω γιατί.
Τα κτίρια στο Λόφο Καστέλι δεν αγοράστηκαν με χρήματα του Πολυτεχνείου Κρήτης. Δεν είναι απλά κάποια κτίρια που είναι ιδιοκτησία του (και άρα, αφού είναι ιδιοκτησία του, μπορεί να κάνει ότι θέλει), όπως λανθασμένα αφήνουν να εννοηθεί οι υπέρμαχοι της εκμίσθωσης. Δεν προέκυψαν από κάποια δωρεάν από κάποιον φίλο του ιδρύματος για να χρησιμοποιηθούν όπως κρίνει το Πολυτεχνείο. Δεν αγοράστηκαν από δικά του κεφάλαια, αλλά πέρασαν στην ιδιοκτησία από χρήματα που δόθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας, κάτω από πολύ ειδικές συνθήκες.
Το 1986, με Υπουργό Παιδείας τον Απόστολο Κακλαμάνη, και έπειτα από παρεμβάσεις του συλλόγου που είχε ιδρυθεί στα Χανιά με την επωνυμία “Φίλοι του Πολυτεχνείου Κρήτης”, και τις κινητοποιήσεις της τοπικής κοινωνίας δόθηκαν 105 εκατομμύρια δραχμές για να αγοραστούν τα κτίρια από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έτσι ώστε το Πολυτεχνείο Κρήτης να αποκτήσει στέγη αφού έως τότε λειτουργούσε διοικητικά από τα κτίρια των παλαιών φυλακών.
Η απόφαση για την παραχώρηση των ιστορικών κτιρίων στο Λόφο Καστέλι με χρήματα του Υπουργείου Παιδείας – που αποτέλεσε και την πρώτη ουσιαστικά έδρα του Πολυτεχνείου Κρήτης – έγινε με τη λογική ότι η καρδιά του Πολυτεχνείου θα έπρεπε να βρίσκεται στην καρδιά της Αρχαίας Κυδωνίας και της πόλης των Χανίων και ότι θα πρέπει να στεγάζεται σε κάποια από τα πιο ιστορικά κτίρια αυτής της πόλης, ώστε ο δεσμός της πανεπιστημιακής κοινότητας με την τοπική κοινωνία, την ιστορία και τις ανάγκες της πόλης να αποτυπωθεί στον πυρήνα της ύπαρξης και λειτουργίας του. Με το πέρασμα των χρόνων, η λογική ύπαρξης κτιρίων στο κέντρο της πόλης εγκαταλήφθηκε – και για λόγους λειτουργικούς – με τα κτίρια να μεταφέρονται εξ ολοκλήρου στα Κουνουπιδιανά. Όμως, μαζί φαίνεται ότι εγκαταλήφθηκε και το ειδικό βάρος μίας σύνδεσης με την τοπική κοινωνία.
Δίχως κάποια διαβούλευση ή ενημέρωση, εν κρυπτώ και με σκοπό τον αιφνιδιασμό της τοπικής κοινωνίας (μόνο ένας εχθρός πρέπει να αιφνιδιαστεί για να δημιουργηθεί πλεονέκτημα) ώστε να μην υπάρχει χρόνος αντίδρασης, το Πολυτεχνείο Κρήτης λειτουργεί ως άλλος ένας κτηματομεσίτης, δείχνει ασέβεια προς την τοπική κοινωνία, την ιστορία του νομού αλλά και την ίδια την ιστορία του ιδρύματος.
Δε γνωρίζω αν στο Πολυτεχνείο Κρήτης αντιλαμβάνονται το μέγεθος του ατοπήματος στο οποίο έχουν υποπέσει.
Το Πολυτεχνείο μετατρέπει σε ξενοδοχείο τον ίδιο τον καρπό των αγώνων των πολιτών των Χανίων για τη δημιουργία του. Εκμισθώνει κτίρια στο καλύτερο σημείο της πόλης που οι Χανιώτες εμπιστεύτηκαν στο Πολυτεχνείο Κρήτης για να βρουν μία χρήση αντάξια της ιστορίας τους, για κάποια ευρώ, λες και αποτελούν άλλο ένα χωράφι ή κάποιο σπίτι που κάποιος ιδιώτης ή κάποιος πράκτορας του real estate αποφασίζει να το μισθώσει σε κάποιον ένοικο για ένα έξτρα εισόδημα.
Οι προασπιστές αυτών των λογικών βρίσκουν πάτημα για να προχωρήσουν και να αιτιολογήσουν το ατόπημα τους ανακαλύπτωντας ένα βολικό αντίπαλο δέος. Το αντίπαλο δέος αυτό είναι η ύπαρξη κατάληψης στο κτίριο της παλιάς μεραρχίας, τους διαμένοντες εντός της οποίας ντύνουν με στερεοτυπικούς αρνητικούς χαρακτηρισμούς (πρεζάκια, αλήτες, περιθωριακοί) ώστε να διαμορφώσουν κλίμα ευνοϊκό ως προς την εκμίσθωση.
Επιλέγουν και διαμορφώνουν τον εχθρό που τους βολεύει και κάποιοι πάνε ένα βήμα παραπέρα και λένε:
“Όποιος θεωρεί αιτιολογημένη την κατάληψη περιουσίας που ανήκει σε άλλον για “καλό σκοπό”, σίγουρα έχει πρώτα από όλα προσφέρει μέρος της προσωπικής του ιδιοκτησίας ή περιουσίας γι’ αυτό τον ανώτερο σκοπό – σωστά;”
Το συγκεκριμένο ψευτοδίλημμα επαναλαμβάνεται διαρκώς, και όχι τυχαία.
Με έναν παρόμοιο τρόπο, ακροδεξιοί, κατά την εισροή προσφύγων στα νησιά ανατολικά της χώρας, επιχειρηματολογούσαν ενάντια σε όσους προάσπιζαν τα δικαιώματα των προσφύγων λέγοντας, αφού τους αγαπάτε τόσο γιατί δεν τους παίρνετε στα σπίτια σας;
Είναι όμως έτσι;
Είναι το κυρίαρχο το ζήτημα της κατάληψης ενός χώρου που ανήκει στο Πολυτεχνείο;
Κι είναι το Πολυτεχνείο άλλος ένας ιδιώτης που μπορεί να εκμισθώνει τα κτίρια του για επιπλέον εισόδημα;
Το ερώτημα που αποκρύπτει ο λόγος περί κατάληψης περιουσίας είναι: αν δεν υπήρχε κατάληψη δε θα εκμισθωνόταν τα κτίρια για να γίνουν ξενοδοχεία; Δε θα υπήρχε πρόβλημα χρηματοδότησης που θα ωθούσε το Πολυτεχνείο να ψάχνει πηγές εσόδων μέσω και της εκμίσθωσης ιστορικών κτιρίων;
Το δίλημμα μεταξύ κατάληψης ή ξενοδοχείου επιλέχθηκε επειδή καλεί τους πολίτες να πάρουν θέση σε αυτό το δίλημμα και όχι σε κάποιο άλλο, λιγότερο ευνοϊκό.
Ο πολίτης καλείται να μπει στη θέση του Πολυτεχνείου και να ταχθεί ενάντια στις καταλήψεις και στους προασπιστές της (που θα πρέπει να πάρουν τους καταληψίες στα σπίτια τους), να σκεφθεί ως ιδιώτης (και όχι ως πολίτης) και να επικροτήσει το δικαίωμα κάθε ιδιώτη (στην περίπτωσή μας του Πολυτεχνείου Κρήτης) να κάνει ότι θέλει με την περιουσία του.
Και είναι λογικό πως από αυτούς που προωθούν τα σχέδια για εκμίσθωση των κτιρίων είναι πολύ προτιμότερο ο πολίτης να πάρει θέση σε ένα δίλημμα που τον καλεί να πάρει θέση υπέρ ή κατά της κατάληψης της περιουσίας (του Πολυτεχνείου) και της αξιοποίησής της παρά στο αληθινό δίλημμα, που είναι αν είναι υπέρ ή ενάντια στη μετατροπή ιστορικών κτιρίων στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης των Χανίων σε ξενοδοχεία.
Είναι προτιμότερο ο πολίτης να σκεφτεί ως ιδιώτης, επειδή το δημόσιο Πολυτεχνείο Κρήτης πράττει ως κάθε άλλος ιδιώτης με ιστορικά κτίρια της πόλης.
Υπάρχει όμως και μία πραγματικότητα σε όλα αυτά που εξελίσσονται στο Πολυτεχνείο Κρήτης: Αυτή της χρόνιας υποχρηματοδότησης.
To «αναπόδραστο» των ελληνικών κυβερνήσεων που δεν έχουν πόρους, γίνεται αναπόδραστο της υποχρηματοδότησης για τα ελληνικά πανεπιστήμια που οδηγεί, “αναπόδραστα” στο μονόδρομο της μετατροπής του Πολυτεχνείου Κρήτης σε εταιρεία Real Estate με ιστορικά κτίρια των Χανίων.
Εκεί δε βρίσκετε και ο πυρήνας του προβλήματος; O κροκός της πόλης, η ιστορία της, δίνεται για μια χούφτα ευρώ για να επιβιώσει ένα καταρρέων οικονομικά πανεπιστημιακό ίδρυμα.
Ως εκ τούτου, οι ευθύνες για τις εξελίξεις δε βαραίνουν μόνο τη διοίκηση του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Γιατί, ίσως, όπως είναι βολικό η πρυτανεία να έχει απέναντί της μια κατάληψη για να προωθήσει τα σχέδιά της, έτσι και για μέρος εξ αυτών που τάσσονται απέναντι σε αυτούς τους σχεδιασμούς είναι βολικό να έχουν απέναντί τους έναν κακό πρύτανη.
Κι άραγε, οι βουλευτές του νομού δε θα έπρεπε να έχουν πάρει θέση, για την οικονομική κατάρρευση του πανεπιστημιακού ιδρύματος του νομού εκ της υποχρηματοδότησης που δίνει πάτημα σε τέτοιες λογικές εκποίησης και για τη μετατροπή του ιστορικού κέντρου της πόλης των Χανίων σε ξενοδοχεία;
Αυτές οι εξελίξεις δεν είναι αρκετά σημαντικές για να εκδώσουν έστω ένα δελτίο τύπου;
Update: Το Υπουργείο Πολιτισμού ξεκίνησε διαδικασίες ανακήρυξης του κτιρίου της Μεραρχίας σε Μνημείο προκαλώντας την οργή του πρυτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης Β. Διγαλάκη.