Εδώ και χρόνια, το φινλανδικό μοντέλο στην εκπαίδευση θεωρείται το πιο πετυχημένο στον κόσμο. Τώρα, οι εκπαιδευτικοί σ’ αυτή τη χώρα της Βόρειας Ευρώπης πηγαίνουν τη μάθηση ένα βήμα παρακάτω!
Ερευνητές από όλο τον κόσμο προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να ανακαλύψουν ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας του συστήματος εκπαίδευσης στη Φινλανδία. Και πάνω που αρχίζουν να το κατανοούν, οι φινλανδοί εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν κάτι καινούριο και ακόμα πιο πρωτοποριακό. Πλέον στα σχολεία της χώρας τα παιδιά δεν θα διδάσκονται μαθήματα αλλά θέματα.
«Πρόκειται για μια σημαντική αλλαγή και είμαστε ακόμα μόνο στην αρχή», λέει η Liisa Pohjolainen, υπεύθυνη εκπαίδευση νέων και ενηλίκων στο Ελσίνκι. Ο λόγος για τον οποίο οι ειδικοί εκεί έκριναν ότι το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να αλλάξει έχει να κάνει με τη διαμόρφωση νέων αναγκών στο εργασιακό πεδίο. «Οι νέοι σήμερα χρησιμοποιούν ευρέως τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές», σχολιάζει ένας εκ των υπευθύνων του καινούριου προγράμματος. «Παλιότερα, για να δουλέψει κάποιος σε τράπεζα έπρεπε να έχει εκπαιδευτεί να κάνει μαθηματικούς υπολογισμούς, όμως τώρα αυτό έχει αλλάξει. Είναι σημαντικό να κάνουμε εκείνες τις αλλαγές στην εκπαίδευση ώστε να παρέχει τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες στην αγορά εργασίας και τη σύγχρονη κοινωνία».
Έτσι, το σύστημα που βασίζεται στα μαθήματα -μια ώρα ιστορία, μια ώρα γεωγραφία κ.λπ.- είναι ήδη παρελθόν στα Λύκεια της Φινλανδίας και έπεται συνέχεια. Τη θέση του πήρε αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν «διδασκαλία φαινομένων» ή θεμάτων. Για παράδειγμα, ένας μαθητής μπορεί να επιλέξει την κατεύθυνση «τουριστικές υπηρεσίες» και να διδάσκεται μαθηματικά, ξένες γλώσσες και δεξιότητες επικοινωνίας, στοιχεία που θα τον βοηθήσουν να κάνει σωστά τη δουλειά του εξυπηρετώντας πελάτες. Κάποιος άλλος που θέλει να συνεχίσει με περισσότερο ακαδημαϊκές σπουδές -π.χ. θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης- θα πρέπει να διδαχτεί οικονομικά, ιστορία, ξένες γλώσσες και γεωγραφία.
Οι αντιδράσεις
Και οι αλλαγές δεν σταματούν εδώ. Οι μαθητές εκεί δεν αντιμετωπίζονται σαν ένα «κοπάδι» που οφείλει να στέκεται παθητικά απέναντι από τον δάσκαλο και να ακούει την παράδοση ή να περιμένει πότε θα κληθούν να απαντήσουν σε ερωτήσει. Αντίθετα, το μάθημα γίνεται σε μια λογική αλληλεπίδρασης, με τους μαθητές να δουλεύουν σε μικρές ομάδες για να λύσουν προβλήματα αλλά και να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές δεξιότητές τους.
«Ο παλιός τρόπος διδασκαλίας εξυπηρετούσε τις ανάγκες του προηγούμενου αιώνα, όμως τα δεδομένα έχουν αλλάξει», σχολιάζει η επικεφαλής της ομάδας που σχεδίασε το νέο σύστημα. Ωστόσο, ακόμα και στην προηγμένη Φινλανδία, οι καινοτομίες αυτές δεν πέρασαν χωρίς αντιρρήσεις. Πολλοί δάσκαλοι αντιδρούν στην προοπτική να πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο είχαν μάθει να διδάσκουν. Μάλιστα, προβλέπεται ένα μικρό bonus στο μισθό όσων εκπαιδευτικών συμφωνήσουν να συμμετάσχουν σ’ αυτό το νέο πρότυπο διδασκαλίας. Αυτή τη στιγμή, το 70% των καθηγητών γυμνασίου έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους στο νέο σύστημα. Και σύμφωνα με την εμπειρία όσων συμμετείχαν, πλέον δεν θα επέστρεφαν για κανένα λόγο στο παλιό! Αλλά και οι μαθητές φαίνεται πως ευνοούνται. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί τα τελευταία δύο χρόνια, όταν άρχισαν σταδιακά οι αλλαγές, τα αποτελέσματα των μαθητών σε εξετάσεις έχουν βελτιωθεί. Στόχος είναι το καινούριο σύστημα να εφαρμόζεται σε όλα τα σχολεία της χώρας μέχρι το 2020.
Οι αλλαγές στα δημοτικά σχολεία
Στο μεταξύ, ξεκινά και στα δημοτικά σχολεία ένα νέο πρωτοποριακό σύστημα, που ονομάζεται Playful Learning Centre. Βασικός άξονάς του είναι η μάθηση μέσω της συζήτησης και των παιχνιδιών σε ηλεκτρονικό υπολογιστή που δίνουν μια πιο διασκεδαστική προσέγγιση στη μάθηση για τα μικρά παιδιά. «Στόχος μας είναι η Φινλανδία να γίνει ο πιο πρωτοποριακή χώρα σε ό,τι αφορά το συνδυασμό παιχνιδιού και εκπαίδευσης», λέει ο Olavi Mentanen, διευθυντής του project Playful Learning Centre.
Ένα παράδειγμα: Σκεφτείτε ότι βρίσκεστε μέσα σε μια τάξη δημοτικού σχολείου της Φινλανδίας. Στον πίνακα υπάρχει ο χάρτης της Ευρώπης. Οι μαθητές καλούνται να συνδυάσουν διαφορετικά καιρικά φαινόμενα με διαφορετικές χώρες. Π.χ. σήμερα έχει συννεφιά στη Φινλανδία, ηλιοφάνεια στην Ελλάδα και ομίχλη στη Δανία. Με αυτό τον τρόπο διδάσκονται ταυτόχρονα Γλώσσα, Γεωγραφία και Φυσική. «Θέλουμε οι μαθητές να μαθαίνουν με έναν τρόπο που τους δίνει χαρά, έμπνευση και δεν προκαλεί στρες», εξηγεί ο δάσκαλος της τάξης. Την ίδια στιγμή, στο διάδρομο, τα παιδιά μιας άλλης τάξης παίζουν σκάκι ενώ κάποια άλλα τρέχουν από τάξη σε τάξη προσπαθώντας να συλλέξουν πληροφορίες για χώρες της Αφρικής. Οι εκπαιδευτικοί χαρακτηρίζουν αυτό τον τρόπο «χαρούμενη γνώση». Και έχουν δίκιο, έτσι δεν είναι;