Συζήτηση έχει ανοίξει στα Χανιά με αφορμή τον κίνδυνο να κλείσει το Δημοτικό Σχολείο Βατόλακκου, ένα πρωτοποριακό σχολείο το οποίο λειτουργεί με τις αρχές της Δημοκρατικής Παιδείας.
Με κείμενο που δημοσίευσε η Φωτεινή Δημοπούλου, δασκάλα και προϊσταμένη στο Δημοτικό Σχολείο Βατόλακκου Χανίων παραθέτει στοιχεία τόσο για τη λειτουργία όσο και για τις αντιδράσεις των γονιών που θέτουν σε κίνδυνο τη λειτουργία του:
Το Δημοτικό Σχολείο Βατόλακκου είναι ένα μικρό σχολείο περίπου 15χλμ έξω από τα Χανιά και στεγάζεται σ’ ένα πέτρινο κτίριο. Εκεί βρέθηκα τη σχολική χρονιά 2016-2017, ύστερα από συνειδητή επιλογή να εργαστώ σ’ ένα ολιγοθέσιο σχολείο. Με τη συνεργασία της συναδέλφου Ελένης Ζαχαριάδου, αποφασίσαμε να αλλάξουμε αρχικά το χώρο και να δημιουργήσουμε αίθουσες που θα ενέπνεαν τους μαθητές. Διαμορφώσαμε, λοιπόν, δύο αίθουσες διδασκαλίας, αίθουσα υπολογιστών, βιβλιοθήκη – αίθουσα εικαστικών και κουζίνα. Μέσα στη χρονιά και με τη βοήθεια των γονιών ανακαινίσαμε εσωτερικά το κτίριο.
Αρχικός μας στόχος ήταν οι μαθητές να αγαπήσουν το σχολείο, να νιώθουν άνεση και ασφάλεια και να μπορούν να δημιουργούν ελεύθερα. Επιπλέον, θελήσαμε να καλλιεργήσουμε πολλές δεξιότητες στα παιδιά δίνοντας τους ποικίλα ερεθίσματα.
Από την αρχή και για τα επόμενα δύο χρόνια, δημιουργήσαμε και εξελίξαμε με τα παιδιά ομάδες κινηματογράφου, φωτογραφίας, φιλαναγνωσίας, περιβάλλοντος και μουσικό σχήμα κρουστών. Τα παιδιά έγιναν μικροί επιστήμονες παίζοντας από μικρή ηλικία με τα πρωτόνια και μαθαίνοντας για το διάστημα.
Εκδώσαμε τη σχολική μας εφημερίδα «Τα Βατολακκιανάκια» και είχαν την ευκαιρία να αρθρογραφούν και στη σχολική ιστοσελίδα. Εκμεταλλευόμενοι τις διαφορετικές ηλικίες και το μικρό πλήθος των μαθητών, εφαρμόσαμε την αλληλοδιδακτική και την «υιοθεσία» των μικρών παιδιών από τους μεγαλύτερους.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε η αυλή του σχολείου όπου παίζαμε από το πρωί παιχνίδια φυσικής και θεατρικής αγωγής, συνεργασίας, αυτοεκτίμησης και αυτοσυγκέντρωσης, φτιάξαμε λαχανόκηπο-βοτανόκηπο και ζωγραφίσαμε επιδαπέδια παιχνίδια. Καθώς στο χωριό βρίσκεται ένα μονοπάτι, δίπλα από ένα μικρό ποτάμι, επιλέξαμε να βγούμε αρκετούς περιπάτους.
Εκεί βγάλαμε φωτογραφίες, κάναμε πικ-νικ, παίξαμε, φιλοξενήσαμε άλλα σχολεία για ξενάγηση, φτιάξαμε παγκάκι με τη βοήθεια ομάδας βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και αθληθήκαμε. Οι επισκέπτες είχαν ξεχωριστή θέση στη σχολική μας ζωή. Μας μύησαν στη μελισσοκομία, στις τέχνες, στον αθλητισμό και στις επιστήμες.
Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ εφημεριδα 1ο τευχος, εφημεριδα 2ο τευχος
Θέλοντας το σχολείο να είναι ένα ενεργό κύτταρο της τοπικής κοινωνίας, εμπλέξαμε τους γονείς σε διάφορες δράσεις και ανοίξαμε το σχολείο ακόμα και Κυριακές για εκδηλώσεις. Μεταξύ αυτών των πρωτοβουλιών ήταν δανειστική βιβλιοθήκη για γονείς, ανάγνωση βιβλίων από γονείς στα παιδιά, κατασκευές, κινηματογραφικές προβολές για όλους και εορταστικές εκδηλώσεις. Πολλές φορές διαλέξαμε να βγούμε στο χωριό και να κολλήσουμε αφίσες ώστε να ευαισθητοποιήσουμε την τοπική κοινωνία, να πάρουμε συνεντεύξεις, να μοιράσουμε την εφημερίδα μας και να πούμε τα κάλαντα.
Αυτό που άλλαξε τη λειτουργία του σχολείου και τη μεταξύ μας συνύπαρξη ήταν το συμβούλιο του σχολείου. Ενός θεσμού μέσα από τον οποίο ισότιμα τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί παρουσιάζαμε και προτείναμε ιδέες για τη βελτίωση του σχολείου, μεταφέραμε τις ανησυχίες και προβληματισμούς μας, αλλά και βρίσκαμε λύσεις σε προβλήματα, οι οποίες εγκρίνονταν έπειτα από ψηφοφορία.
Συνοψίζοντας, αυτό που προσπαθήσαμε να εισάγουμε στο διδακτική μας ήταν αρκετές από τις τεχνικές Freinet (εφημερίδα, μικρά βιβλία, συμβούλιο, κινηματογράφος, ψηφιακή αφήγηση, «νέα», έρευνα, πειραματισμός, ελευθερία έκφρασης, σύνδεση του σχολείου με την κοινότητα, συνεργασία με άλλα σχολεία). Όλα αυτά τα συνεχίζουμε και σήμερα, διότι η φιλοσοφία της παιδαγωγικής αυτής θεωρούμε πως βοηθάει την κοινότητα των σχολείων να εργαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αλλάξουμε τη πραγματικότητα που μας περιβάλλει προς το καλύτερο.
Ωστόσο, στο σχολείο μας συνέβησαν το τελευταίο διάστημα κάποιες αλλαγές. Ορισμένοι γονείς από το χωριό δε δέχτηκαν τη διαφορετική προσέγγιση της διδασκαλίας μας, με αποτέλεσμα να μεταγράψουν τα παιδιά τους σε πολυθέσιο σχολείο. Το σχολείο υποβαθμίστηκε σε μονοθέσιο με κίνδυνο να κλείσει την επόμενη χρονιά, ενώ η συνάδελφος Ελένη Ζαχαριάδου αποσπάστηκε σε άλλο σχολείο του νομού.
Τα γεγονότα αυτά μας συγκλόνισαν και μας προβλημάτισαν. Αναρωτιόμαστε πώς τελικά η κοινωνία στο σύνολό της μπορεί να δεχθεί ένα σύγχρονο τρόπο διδασκαλίας, άμεσο, δημοκρατικό και ισότιμο; Πώς το όραμά μας για ένα σχολείο με κυρίαρχα στοιχεία την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη και το σεβασμό θα πάρει μορφή;
Τα ολιγοθέσια σχολεία έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν παρόμοιες τεχνικές διότι το πλαίσιο είναι μικρό και ευέλικτο. Μέσα από αυτά μπορεί να στηριχτεί κάθε καινοτόμος μέθοδος.
Αυτό που θέλουμε είναι ένα σχολείο για όλους!
Φωτεινή Δημοπούλου,
δασκάλα και προϊσταμένη στο Δημοτικό Σχολείο Βατόλακκου Χανίων
Το μπλογκ του σχολείου εδώ
