Του Κώστα Ντουντουλάκη
Έψαχνα σήμερα αρχαίες μας λέξεις που αρχίζουν από δε- στον 2o τόμο του 8τομου Λεξικό Liddell Scott για μια δική μου εκδοχή ετυμολογίας της λέξης παράδεισος (παρά +δείδω, δείδω=φοβούμαι, σέβομαι, δείδω περί τινος σημαίνει μεριμνώ περί τινος…κλπ εξ ου πιθανολογώ η σύνθετη λέξη παρά-δεισος) της οποίας η ετυμολογία συνήθως αποδίδεται στην περσική λέξη pairidaeza και θεωρείται από πολλούς πως από αυτήν προέρχεται η λέξη παράδεισος που αναφέρει ο Ξενοφών και άλλοι σύγχρονοί του και μεταγενέστεροι αρχαίοι Έλληνες με την έννοια «περίκλειστου λειμώνα, περιφραγμένου κατάφυτου κήπου»…
Άλλη φορά θα παραθέσω πιο τεκμηριωμένα την προσωπική μου άποψη αυτής που θεωρώ πιο πιθανής ετυμολόγησης του παραδείσου.
Πιο εύκολο για την ώρα θεώρησα, προς τέρψιν όσων δεν ασχολούμαστε εδώ κι αλλού γενικά μόνο με (χρήσιμα κι αυτά δε λέω) τραγούδια, φωτογραφίες, ατάκες και αισθηματικά, να μοιραστώ λίγη από την γοητεία του ταξιδιού σε λέξεις και ρίζες λέξεων που συνήθως νομίζουμε πως τις ξέρουμε από τα γεννοφάσκια μας…
Τι πήρε το μάτι μου λοιπόν περιδιαβαίνοντας σε μερικές από τις λέξεις με αρχικό Δε- στο Ετυμολογικό Λεξικό; Ας αναφέρω μόνο δυο λέξεις με παράγωγα που αγνοούμε αλλά είμαστε σίγουροι πως …τα ξέρουμε :
1. «δέλτος, η: πινακίδιον προς γραφήν, εκ του γράμματος Δ (όπερ ήν το σχήμα των παλιών πινακιδίων). Ηρόδ. 8.35, κτλ «εν δέλτου πυχαίς γράφειν…»… δελτίον, το: υποκοριστικόν του δέλτος. Ηρόδοτος 7.239…» κλπ (Εξ αυτών λέμε σήμερα: «Έχει γραφτεί στις δέλτους της ιστορίας…» και με μεταφορική σημασία: «δελτίο τροφίμων, δελτίο ειδήσεων» κλπ…)
2. «δελφύς-ύος, η: η μήτρα, Ιππ.680.13, ΑριÏ
