Του Κώστα Λαπαβίτσα
Το «σχέδιο διάσωσης» της Κύπρου από την Τρόικα είναι ίσως το χειρότερο πρόγραμμα που έχει ως τώρα επιβληθεί σε χώρα της Ευρωζώνης. Σηματοδοτεί τη βαθιά αλλαγή της νομισματικής ένωσης με τρόπο που επιτείνει την αποδιάρθρωσή της, καταστρέφει την κυπριακή οικονομία και βάζει την Κύπρο σε εθνικό αδιέξοδο.
Η Κύπρος έχει αντιμετωπίσει μεγάλα διλήμματα στην ιστορία της, αλλά η ίδια η ιστορία έχει δείξει ότι ποτέ δεν υπήρξαν μονόδρομοι και αδιέξοδα. Υπάρχει και άλλη πρόταση για την Κύπρο, η οποία αν και δύσκολη, ανοίγει καλύτερες προοπτικές για το μέλλον. Εύκολες λύσεις όμως δεν υπάρχουν πια.
Το σχέδιο της Τρόικα για την Κύπρο υπονομεύει κι άλλο την ΟΝΕ καθώς:
Χρησιμοποιεί στοιχεία της “λύσης Ισλανδίας”, δηλαδή μεταφέρει το κόστος της κατάρρευσης των ιδιωτικών τραπεζών στους μετόχους, τους μεγάλους ομολογιούχους και τους μεγάλους καταθέτες, αλλά δεν θέτει τις τράπεζες υπό δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχο, ούτε φροντίζει να προστατεύσει την εγχώρια οικονομία της Κύπρου, μεταφέροντας το κόστος στο εξωτερικό, όπως έκανε η Ισλανδία.
Αντιμετωπίζει το πρόβλημα των τραπεζών παραμερίζοντας το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αντί να προωθεί την ενοποίηση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, εντείνει την πολυδιάσπαση των τραπεζών.
Δημιουργεί πλαίσιο ανασφάλειας για τους ομολογιούχους και τους μεγάλους καταθέτες όλων των ευρωπαϊκών τραπεζών, ιδίως όμως αυτών της περιφέρειας. Συνεπώς, θα ανεβάσει το κόστος δανεισμού στην περιφέρεια και θα μεγαλώσει τη διαφορά των επιτοκίων με το κέντρο, φέρνοντας τις επιχειρήσεις της περιφέρειας σε ακόμη μειονεκτικότερη θέση.
Θέτει χώρες όπως η Ελλάδα σε εξαιρετικά δύσκολη θέση όσον αφορά τα ιδιωτικά και τα δημόσια χρέη. Οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν τη στιγμή αυτή προβληματικά δάνεια ύψους 40-80 δις. Θα επιβληθεί κούρεμα στις καταθέσεις για να αντιμετωπιστούν αυτά; Πέραν τούτου, το ελληνικό δημόσιο χρέος χρειάζεται νέο και βαθύ κούρεμα. Θα δεχτούν οι “εταίροι” μας να κουρέψουν το δημόσιο χρέος, χωρίς να επιβάλλουν μέρος του κόστους στην Ελλάδα; Τι σημαίνει αυτό για τις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες;
Το σχέδιο όμως της Τρόικα καταστρέφει και την Κύπρο γιατί:
Επιφέρει βίαιη και απότομη συρρίκνωση των τραπεζών, χωρίς όμως να τις θέτει υπό δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχο και χωρίς να προστατεύει την εγχώρια οικονομία – καταθέτες και επιχειρήσεις. Οι μεγάλες κυπριακές τράπεζες θα διαλυθούν και τμήματά τους θα περάσουν σε ξένα χέρια με ευτελές αντίτιμο, όπως φαίνεται να συμβαίνει με τα υποκαταστήματα στην Ελλάδα. Η τραπεζική συρρίκνωση θα οδηγήσει σε πιστωτική κατάρρευση και ασφυξία με πολλαπλά αρνητικά αποτελέσματα για τον παραγωγικό ιστό.
Αυξάνει τον δημόσιο δανεισμό κατά 10 δις, ή περίπου 60% του ΑΕΠ. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το γιγαντωμένο δημόσιο χρέος, η Κύπρος θα δεχτεί Μνημόνιο που θα επιβάλλει λιτότητα. Ο συνδυασμός λιτότητας και πιστωτικής κατάρρευσης θα οδηγήσει σε βαθιά ύφεση με άδηλο τέλος. Είναι πολύ πιθανό το δημόσιο χρέος να αποδειχθεί μη βιώσιμο και σύντομα να χρειαστεί κούρεμα, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Εξασθενίζει τον κυπριακό κρατικό μηχανισμό και απομονώνει την Κύπρο γεωπολιτικά. Στην πράξη η Κύπρος μετατρέπεται σε ασήμαντο και φτωχό προτεκτοράτο των ισχυρών δυνάμεων της ΕΕ.
Υπάρχει και άλλος δρόμος για την Κύπρο, πέρα από την καταστροφή που της επιφυλάσσει η Τρόικα. Το πρόγραμμα που απαιτείται θα πρέπει να απορρίπτει τη λιτότητα προς χάρη του τραπεζικού συστήματος και να αναπτύσσεται σε τέσσερις βασικούς άξονες: τη διαχείριση των αποτυχημένων ιδιωτικών τραπεζών με όρους ευνοϊκούς για το κοινωνικό σύνολο, την αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους, την προστασία της εγχώριας οικονομίας και την προώθηση της ανάπτυξης.
Πιο συγκεκριμένα:
– Η δημόσια οικονομία πρέπει πρωτίστως να προστατευτεί θέτοντας τις αποτυχημένες ιδιωτικές τράπεζες υπό δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχο.
– Οι εθνικοποιημένες τράπεζες να διαχωριστούν σε «καλές» και «κακές», δημιουργώντας υγιείς τράπεζες που θα λειτουργούν σε δημόσια βάση. Οι ζημίες θα επιμεριστούν κατά τη διαδικασία της εκκαθάρισης, με απόλυτη διαφάνεια και κοινωνικά κριτήρια. Είναι απαραίτητο να προστατευτεί η λαϊκή αποταμίευση, αλλά και οι επιχειρήσεις και οι άλλες δραστηριότητες της εγχώριας οικονομίας.
– Η ζημία θα πρέπει να μεταβιβαστεί κυρίως στους καταθέτες και σε άλλα συμφέροντα του εξωτερικού. Μπορεί όμως να υπάρξει μέριμνα και γι’ αυτούς σε βάθος χρόνου, στη βάση του πως θα κινηθεί η κυπριακή οικονομία.
– Να αποφευχθεί η αύξηση του δημόσιου δανεισμού, που σημαίνει ταυτόχρονα και επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου. Οι δανειακές ανάγκες του κυπριακού κράτους είναι μεγάλες, αλλά όχι ανυπέρβλητες. Το δημόσιο χρέος είναι διαχειρίσιμο και οι πληρωμές του 2013 (περίπου 2.4 δις) είναι σε μεγάλο βαθμό προς το κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Δεν υπάρχει καμία σύγκριση ανάμεσα στο πρόβλημα δημοσίου χρέους της Κύπρου και της Ελλάδας. Η Κύπρος δεν πρόκειται να κηρύξει στάση πληρωμών αύριο και έχει χρονικό περιθώριο για να βρει άλλες λύσεις.
– Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έχει υποχρέωση να ξεκινήσει ακόμη και τώρα τις προετοιμασίες απέναντι σε έναν εκ νέου εκβιασμό από πλευράς Τρόικα μέσω της παροχής ρευστότητας. Και η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν πληρώσει πολύ ακριβά την απροθυμία τους να συντάξουν εναλλακτικό σχέδιο από τότε που ξέσπασε η κρίση. Η έξοδος από την ΟΝΕ δεν είναι ούτε ανέφικτη, ούτε πλήγμα μεγαλύτερο από αυτό που επιφυλάσσει το σχέδιο της Τρόικα.
– Αναπόφευκτα θα επιβληθούν περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, πράγμα που ήδη ήδη συμβαίνει και με το σχέδιο της Τρόικα. Το εναλλακτικό σχέδιο θα πρέπει όμως να θέσει τους περιορισμούς με κοινωνικούς όρους και διαφάνεια για να αποφευχθεί η διαφθορά.
– Το πικρό μάθημα είναι ότι δεν μπορεί να γίνει καμία διαπραγμάτευση με την Τρόικα, αν μια χώρα δεν είναι προετοιμασμένη και για έξοδο από την ΟΝΕ. Είναι απλώς ανεύθυνο να διατείνεται κανείς ότι μπορεί να υπάρξει “συναινετική”, ή “ευρωπαϊκή” λύση και να αποκλείει πλέον και την επιλογή της εξόδου.
Η Κύπρος μπορεί να αποφύγει την καταστροφή που της μέλλεται από την Τρόικα. Μπορεί ακόμη να προσβλέπει σε ανάκαμψη που θα στηριχθεί στη δημιουργία ενός υγιούς δημόσιου τραπεζικού τομέα, ο οποίος θα επιτρέψει και τη δομική αναδιάρθρωση της οικονομίας σε βάθος χρόνου.
Θα χρειαστεί ένα νέο αναπτυξιακό σχέδιο το οποίο θα αλλάζει εκ βάθρων τον τομέα των υπηρεσιών και θα περιλαμβάνει την ενίσχυση του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα. Κυρίως όμως, θα είναι ένα σχέδιο που θα ενισχύει τα λαϊκά συμφέροντα και θα προστατεύει την εθνική ανεξαρτησία.
Η Κύπρος μπορεί να ανοίξει το δρόμο για τους λαούς της περιφέρειας. Αρκεί να βρεθεί η πολιτική βούληση και να υπάρξει η αναγκαία κινητοποίηση.
http://costaslapavitsas.blogspot.gr/
