Του Γιάννη Τσουκάτου
Στόχος του παρόντος κειμένου είναι να φωτίσει πλευρές του κινήματος αλληλεγγύης στην πόλη και να βοηθήσει ώστε να μπορέσει να συνεχίσει τη δράση του. Σήμερα στην πόλη όσον αφορά τη σίτιση λειτουργούν τα Συσσίτια της Σπλάντζιας (ΣΣ) και η Κοινωνική Κουζίνα (ΚΚ). Στη δράση της ΚΚ συμπεριλαμβάνεται και το Κυριακάτικο συσσίτιο του Στεκιού Μεταναστών. Θα μου επιτρέψετε να μην συμπεριλάβω στις δράσεις αλληλεγγύης τα συσσίτια της εκκλησίας, θεωρώντας ότι αυτά γίνονται στα πλαίσια της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης και όχι της αλληλεγγύης. Δεν είναι στόχος του κειμένου αυτού να αναλύσει τη διαφορά ανάμεσα στη φιλανθρωπία και την αλληλεγγύη.
Είναι αλήθεια ότι οι καιροί είναι πολύ δύσκολοι για τις δράσεις αυτοοργάνωσης αντίστασης και αλληλεγγύης. Υπάρχει μια γενικότερη πτώση του κινήματος, που οφείλεται σε γενικότερα θέματα της πολιτικής σκηνής, κυρίως στην απογοήτευση. Τυχαίνει αυτή την περίοδο να συμμετέχω τόσο στην ΚΚ, όσο και στα ΣΣ και γνωρίζω από μέσα τα προβλήματα, τα πλεονεκτήματα αλλά και τις δυνατότητες των δύο αυτών δομών. Ουσιαστικά τα δύο αυτά εγχειρήματα κάνουν την ίδια δουλειά με μικροδιαφορές: Προσφέρουν φαγητό (τα ΣΣ το πρωί, η ΚΚ το βράδυ) σε όλους, χωρίς φυλετικές, θρησκευτικές ή άλλες διακρίσεις. Είναι σημαντικό που άνθρωποι οι οποίοι βρέθηκαν χωρίς δουλειά από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά και άλλοι που δεν έχουν «νόμιμα» χαρτιά, που προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές και το κράτος τους έχει χαρακτηρίσει ως παράνομους, να μπορούν να φάνε ένα πιάτο ζεστό φαγητό.
Τα ΣΣ είναι το αποτέλεσμα της δράσης του ιστορικού Συλλόγου «Φιλόπτωχοι Αδελφοί-φιλόπτωχο συσσίτιο Σπλάντζιας ο Άγιος Νικόλαος», που δραστηριοποιείται στην πόλη από το 1965. Λειτουργεί με καταστατικό, εκλογές και Δ.Σ. είναι δηλ. περισσότερο «θεσμικός» φορέας. Έχει υπαλλήλους (μία μαγείρισσα και μία υπάλληλο γραφείου) και μαγειρείο, που μπορεί να σερβίρει εκατοντάδες μερίδες φαγητού κάθε μέρα. Δεν χρηματοδοτείται από κάποιο φορέα ή θεσμό, αλλά στηρίζεται στους Χανιώτες που τόσα χρόνια βοηθούν με κάθε τρόπο. Έχει δικό του ιδιόκτητο κτίριο, νότια της πλατείας της ιστορικής πλατείας της Σπλάντζιας. Στο ισόγειο επιφάνειας 100 μ² βρίσκεται το μαγειρείο των Σ.Σ. και στον Α’ όροφο του κτιρίου σε 80 μ² φιλοξενείται ομάδα οδοντιάτρων (οι αφανείς ήρωες) που προσφέρει αφιλοκερδώς τις πολύτιμες υπηρεσίες της σε άπορους. Πολλοί μπερδεύουν τα Σ.Σ. με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στα ανατολικά της πλατείας , με την οποία όμως δεν υπάρχει καμία σχέση. Πολύ κοντά στα ΣΣ στην οδό Δασκαλογιάννη-πάροδο Κ. Σαρπάκη υπάρχει η παιδική-εφηβική βιβλιοθήκη των Σ.Σ., που λειτουργεί κάθε απόγευμα αποκλειστικά με εθελόντριες. Είναι αλήθεια ότι τα ΣΣ ξεκίνησαν με θρησκευτική-φιλανθρωπική βάση, στην πορεία όμως άλλαξαν, κυρίως με τη συμβολή ανθρώπων με ριζοσπαστικές ιδέες, που δεν είδαν το συσσίτιο ως μέσο προσηλυτισμού, αλλά ως πολιτική πράξη αντίστασης στις συνθήκες που δημιουργούν την ανισότητα και την πείνα. Δεν είναι τυχαίο ότι τα ημερολόγια των ΣΣ τα τελευταία χρόνια έχουν ως τίτλο τα λόγια του γιατρού και κοινωνικού αγωνιστή Κ. Νικηφοράκη, που συμμετείχε σε αυτά: «αλληλεγγύη πρώτο βήμα αντίστασης».
Η ΚΚ είναι η συνέχεια του συσσιτίου των «Αγανακτισμένων» που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2011 στην πλατεία της Δημοτικής Αγοράς και λειτουργεί αδιαλείπτως μέχρι και σήμερα. Είναι μια συλλογική προσπάθεια ευαισθητοποιημένων πολιτών που πιστεύουν στις αξίες της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας και της αυτοοργάνωσης και που ενώθηκαν για να προσφέρουν καθημερινό δείπνο σε συνανθρώπους μας που ζουν στην φτώχεια και στην ανέχεια, ως απάντηση στην πολύμορφη βία που υφίσταται η κοινωνία μας. Δεν χρηματοδοτείται από κάποιον φορέα, θεσμό ή πολιτικό κόμμα. Φιλοξενείται σε τελείως ακατάλληλο χώρο, σε ισόγεια μικρή αποθήκη 45 μ² του 1ου Γυμνασίου στην οδό Τσουδερών. Ουσιαστικά ο χώρος δεν χρησιμοποιείται ως μαγειρείο, αλλά για την μεταφορά φαγητού και για το πακετάρισμα-διανομή του. Για να γίνει αυτό κάθε μέρα αλληλέγγυοι πηγαίνουν στο Νοσοκομείο Χανίων και παίρνουν ό,τι έχει περισσέψει από το φαγητό της μέρας και το πηγαίνουν στο χώρο αυτό. Επίσης άλλοι αλληλέγγυοι μαγειρεύουν στα σπίτια τους και μεταφέρουν εκεί το φαγητό. Προφανώς άλλοι πακετάρουν και δίνουν το φαγητό. Το χώρο γνωρίζουν και επαγγελματίες (αρτοποιοί, ταβερνιάρηδες κλπ) που και αυτοί προσφέρουν ό,τι μπορούν. Ο καθένας μπορεί να καταλάβει πόσος κόσμος χρειάζεται για να βγαίνει σε πέρας το εγχείρημα όλα αυτά τα χρόνια που η ΚΚ λειτουργεί, την προσπάθεια κάποιων ανθρώπων που δεν έχουν σταματήσει ούτε μέρα και τα κενά που πιθανώς να δημιουργούνται από την κούραση των ανθρώπων που συμμετέχουν.
Όσο κι’ αν έχει πιεστεί ο Δήμος για να προσφέρει πιο κατάλληλο χώρο για τη σημαντική αυτή κοινωνική δράση, δεν έχει γίνει κατορθωτό. Τελευταία μάλιστα υπάρχει πρόταση για επισκευή του χώρου από το Δήμο, αυτό όμως δεν θα λύσει το πρόβλημα της ακαταλληλότητας του χώρου λόγω του μεγέθους του αλλά και του τρόπου λειτουργίας της ΚΚ.
Στην κατάσταση που είναι σήμερα οι δύο συλλογικότητες, που εκφράζεται μέσα από την οργανωτική τους δομή, το βαθμό συμμετοχής ή μη ατόμων στις δράσεις τους, την φυσιολογική κόπωση των ανθρώπων που συμμετέχουν και την κατάσταση των υφιστάμενων χώρων που φιλοξενούνται, η πρόταση που καταθέτω είναι η συγχώνευσή τους και η στέγασή τους στα ΣΣ. Γνωρίζω ότι υπάρχουν ένθεν και ένθεν αντιδράσεις, αφού οι δύο συλλογικότητες έχουν διαφορές. Η μία ξεκίνησε από το πεζοδρόμιο ως δράση πολιτικής αντίστασης και η άλλη από καθαρά φιλανθρωπική-θρησκευτική σκοπιά. Όμως έχουν φτάσει σε ένα επίπεδο, που έχουν περισσότερα κοινά. Έφτασε η στιγμή που ίσως για το καλό της αλληλεγγύης στα Χανιά θα πρέπει να παραμεριστούν επιμέρους διαφωνίες και να προχωρήσουμε στην συνένωσή τους. Σ’ αυτό βοηθάει και η πρόταση για αναθεώρηση-εκσυγχρονισμό του καταστατικού των ΣΣ και γιατί όχι και τροποποίηση του τίτλου τους, με σεβασμό βέβαια στην ιστορία του συλλόγου.
Θα πρέπει να γίνουν μαζικές συνελεύσεις και στις δύο συλλογικότητες μετά από ανοιχτό κάλεσμα, που θα μπορούν να συμμετάσχουν και όσοι βοηθάνε με οποιοδήποτε τρόπο τη δράση τους. Να γίνει ανοιχτός και ειλικρινής διάλογος για το μέλλον της σίτισης των ανθρώπων που έχουν ανάγκη αλλά και του τρόπου που οι ίδιοι οι σιτιζόμενοι θα μπορούν να συμμετέχουν μέσα από τις δομές αλληλεγγύης. Με τη σκέψη στο μέλλον αυτού του τόπου που δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την αλληλεγγύη και με τη μνήμη σε ανθρώπους που θα είναι πάντα παρόντες ως φωτεινά παραδείγματα, αφού με τη δράση τους θεμελίωσαν αυτή την αλληλεγγύη, ελπίζω το κείμενο αυτό να βρει ανταπόκριση.