Σε μια κίνηση που αψηφά το κατεστημένο των επιστημονικών εκδόσεων, οι χώρες-μέλη της ΕΕ συμφώνησαν ότι μέχρι το 2020 όλες οι επιστημονικές έρευνες που διενεργούνται με δημόσιο χρήμα θα πρέπει να είναι δωρεάν προσβάσιμες.
Ο επιστημονικός τύπος κυριαρχείται σήμερα από μεγάλους εκδοτικούς οίκους που χρεώνουν συνδρομές, τις οποίες ακόμα και τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια δυσκολεύονται να πληρώνουν. Το μοντέλο αυτό συναντά αντιδράσεις τα τελευταία χρόνια, καθώς πολλοί επιστήμονες θεωρούν παράλογο να πληρώνουν προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε έρευνες που χρηματοδοτήθηκαν από χρήματα των φορολογούμενων.
Η εναλλακτική λύση που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια είναι οι επιθεωρήσεις ανοιχτής πρόσβασης, οι οποίες είναι δωρεάν διαθέσιμες στο Διαδίκτυο και καλύπτουν τα λειτουργικά τους έξοδα χρεώνοντας ένα μικρό ποσό για τη δημοσίευση κάθε μελέτης.
Ήδη από το 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αποφασίσει ότι οι επιστημονικές εργασίες που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα πρέπει να είναι δωρεάν διαθέσιμες για όλους.
Η κατάσταση τώρα συγκεκριμενοποιείται από το το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας, ενός φορέα της ΕΕ στον οποίο συμμετέχουν υπουργοί επιστήμης, καινοτομίας και εμπορίου. Έπειτα από διήμερη συνάντηση στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα, το Συμβούλιο ανακοίνωσε το στόχο του 2020 ως «μεταρρύθμιση που αλλάζει την κατάσταση», τουλάχιστον όπως το έθεσε ο επίτροπος Έρευνας και Καινοτομίας Κάρλος Μοέδας.
Το Συμβούλιο, πάντως, δεν προσέφερε οδηγίες για το πώς μπορούν οι χώρες-μέλη να πετύχουν το στόχο εντός τεσσάρων ετών, ενώ ανεξάρτητοι ειδικοί σχολίασαν στο περιοδικό Science ότι ο στόχος είναι υπερφιλόδοξος.
Απαντώντας σε αυτές τις επιφυλάξεις, εκπρόσωπος του Συμβουλίου παραδέχτηκε πως «ο στόχος δεν είναι εύκολος».
«Δεν πρόκειται για νόμο, αλλά για τον πολιτικό προσανατολισμό των 28 κυβερνήσεων. Το σημαντικό είναι ότι πλέον υπάρχει ομοφωνία» πρόσθεσε.
Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης