Με την παρουσία πλήθος κόσμου εκπροσώπων φορέων, Αντιστασιακών, τιμήθηκε και φέτος η 71η Επέτειος της Μάχης του Κατσοματάδω (ΣΗΡΑΓΓΑΣ).
Στην εκδήλωση τιμήθηκε ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και ο τελευταίος επιζών της ομώνυμης Μάχης, Νίκος Σκανδαλάκης από τα Κοτσιανά Κισσάμου. Στη σεμνή εκδήλωση χαιρετισμό απεύθυνε ο Αριστομένης Ι. Συγγελάκης διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.
Εκ μέρους του παραρτήματος Χανίων της ΠΕΑΕΑ Δημοκρατικού Στρατού χαιρέτησε ο Πρόεδρος κ. Χαράλαμπος Πετράκης.
Για τα γεγονότα της Μάχης και το νοήματός της αναφέρθηκε ο κ. Σπύρος Δαράκης π. Δήμαρχος Μηθύμνης.
Παραδοσιακό κέρασμα προσφέρθηκε από το παράρτημα της ΠΕΑΕΑ. Η τελετή έκλεισε με τον Εθνικό μας Ύμνο.
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ 71η ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΣΟΜΑΤΑΔΩ (ΣΗΡΑΓΓΑΣ) ΚΥΡΙΑΚΗ 2/8/2015
Προσφώνηση επισήμων.
Η οργάνωση δεκάδων εκδηλώσεων για τη μάχη της Κρήτης και για άλλα αντιστασιακά γεγονότα παρά την χρονική απομάκρυνση από την εποχή που αυτά διαδραματίστηκαν από τα παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ – Δημοκρατικού Στρατού. Είναι καθήκον μείζονος σημασίας καθώς πληθαίνουν οι διαθέσεις νέων ανθρώπων να πληροφορηθούν σωστά, για τα περασμένα. Επίσης κρατούν ζωντανή την ένδοξη ιστορία του τόπου και διαπαιδαγωγούν τις Μέλλουσες γενιές στο πνεύμα του οργανωμένου αγώνα προκειμένου να καταχτηθεί η Εθνική μας Ανεξαρτησία να εγκαθιδρυθεί η Λαϊκή Κυριαρχία και να σφυρηλατηθεί το χρέος όλων μας για την καταπολέμηση του φασισμού με όποιες μορφές κι αν εκδηλώνεται. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας όπου επίσημα και ανεπίσημα καταβάλλονται ύπουλες προσπάθειες να ξεχασθεί κάθε τι που αναδεικνύει την Μεγάλη και καθοριστική συμβολή στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης ιδίως σε σημεία όπως αυτό όπου άστραψαν και βρόντηξαν τα τιμημένα ΟΠΛΑ του ΕΛΑΣ. Θεωρώ απαραίτητο να αναφερθώ με λίγα λόγια για τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από 71 χρόνια για να κατανοηθεί το Μέγεθος της προσφοράς των Λαϊκών Αγωνιστών, των ενταγμένων στις οργανώσεις του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ που κύριος αιμοδότης και καθοδηγητής των ήταν το τιμημένο Κόμμα της εργατικής τάξης το ΚΚΕ γιατί θεωρώ ότι αν αυτό δεν αναφέρεται ή αποσιωπάται στην ουσία η ιστορία παραχαράσσεται. Η απαραχάρακτη αυτή ιστορία αλλά και το ατελείωτο μαρτυρολόγιο του Λαού μας πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης ούτως ώστε η νεολαία μας ως φυσικός συνεχιστής των παραδόσεων μας να γνωρίζει την αλήθεια και να μην επιτρέψει στην Λησμονιά να δώσει την άδεια για να ξαναγνωρίσει η ανθρωπότητα τα ίδια ίσως και πιο φρικαλέα εγκλήματα.
Στο Νομό Χανίων, και σε όλη την Κρήτη γενικά, καθυστέρησε η οργάνωση του ένοπλου αγώνα σε σχέση με εκείνου της υπόλοιπης χώρας. Αιτίες βασικές η απομόνωση του νησιού από τα κέντρα καθοδήγησης του αγώνα που δυσκόλευσε και τον αναγκαίο εφοδιασμό των ενόπλων δυνάμεων αλλά και το γεγονός ότι η φασιστική κατοχή στην Κρήτη εκδηλώθηκε από τις πρώτες μέρες με την πιο άγρια βαρβαρότητα. Η αρχή του ένοπλου αγώνα, η συνέχιση και αποτελεσματικότητά του δεν απαιτούσαν μόνο την εξασφάλιση των απαραίτητων εφοδίων, τροφίμων, ειδών ρουχισμού, υπόδησης και πολεμικών εφοδίων. Απαιτούσε και καλά οργανωμένο δίχτυ πληροφοριών, δραστηριότητα εξαιρετικά επικίνδυνη και προπαντός απαιτούσε επίμονη διαφωτιστική και ιδεολογική δουλειά για την εμψύχωση του λαού και την ανύψωση των πατριωτικών του αισθημάτων για να είναι έτοιμος να δεχτεί και να αντιμετωπίσει τα σκληρά αντίποινα των αδίστακτων εγκληματιών και δολοφόνων.
Η πρώτη ανταρτική ομάδα του ΕΛΑΣ συγκροτήθηκε τον Ιούλη του 1943, στο Ορεινό χωριό Μεσκλά Κυδωνιάς, κέντρο εθνικό απελευθερωτικών αγώνων του χανιώτικου λαού από την βενετσιάνικη κατοχή, όπου εκεί εγκατέστησε το αρχηγείο του ο Καντανολέων. Η οργάνωση της ομάδας χρεώθηκε από τη Ν.Ε. Χανίων του ΕΑΜ στο Νίκο Τζαμαντή, οργανωτικό στέλεχος του ΕΑΜ, ικανό στον ανταρτοπόλεμο και με αρκετές γνωριμίες με αξιωματικούς του τακτικού στρατού. Οι πρώτοι οργανωμένοι πια αντάρτες ήταν οι Μπολουδάκηδες, Χρήστος και Ρούσσος, Τσαμαντάκης Παναγιώτης Βουλγαράκης Μανόλης, Λουλουδάκης Μανόλης και Δρακάκης Μανόλης.
Σε λίγο διάστημα βγήκαν στο βουνό και οι ΕΠΟΝίτες Γιάννης Μπατάκης και Μίμης Τσαμαντής από τα Μεσκλά, ο Μιχάλης Πιτταριδάκης και ο Στέφανος Κουτσούπής από τα Χανιά κι από τον Αποκόρωνα ο Χαράλαμπος Σαλεβούρης και ο Σπύρος Μπλαζάκης. Σε λίγο καιρό βγήκε στο βουνό και ο Χάλαρης Κυριάκος από τα Μεσκλά και η ομάδα έγινε αξιόμαχη.
Με την ανάπτυξη των εθνικών-απελευθερωτικών κινημάτων στη χώρα μας, στη Σερβία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης εξ’ αιτίας και της διαφαινόμενης ήττας της χιτλερικής Γερμανίας με τις απανωτές νίκες των συμμάχων και προπαντός με την συντριβή της σπονδυλικής στήλης της χιτλερικής Βέρμαχτ στο Σταλιγκράντ, πλάτυνε και δυνάμωσε το κίνημα εθνικής αντίστασης και στην Κρήτη. Οι οργανώσεις του ΕΑΜ στο νομό μας πήραν μεγάλες διαστάσεις, οι ανταρτικές ομάδες του ΕΑΜ δέχονταν μέρα με τη μέρα νέους μαχητές, ώσπου έγινε αναγκαία η οργάνωσή του σε τακτικό στρατό με την συγκρότηση της 5ης Μεραρχίας Κρήτης και του ηρωικού 14ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Νομό Χανίων.
Στη σκληρή και άνιση αναμέτρηση με τον πιο βάρβαρο και αδίστακτο εχθρό, τα παλικάρια κι ο λαός της επαρχίας Κισάμου, όχι μόνο δεν δήλωσαν απών/όχι μόνο δεν παραμέρισαν αλλά έδωσαν και τον καλύτερο εαυτό τους. Σε κάστρα της Εθνικής Αντίστασης μετατράπηκαν τα ορεινά χωριά της επαρχίας και τα παραδείγματα ατομικού και μαζικού ηρωισμού υπήρξαν πάμπολλα. Από τις 17 μικρές και μεγάλες μάχες και συμπλοκές με τους πάνοπλους χιτλερικούς και τους ταγματασφαλίστες του Παπαγιαννάκη, οι μόνιμοι και έφεδροι ΕΛΑΣίτες από την Κίσσαμο βοηθούμενοι κι από τις οργανώσεις της περιοχής έδωσαν με επιτυχία τις συμπλοκές με τους Γερμανούς στο Κάτω Σφηνάρι και στο Κούνενι-Στόμιο, τις μάχες στα Παλαιό Ρούματα και στην Κρύα βρύση κατά των Παπαγιαναίων ταγματασφαλιστών και των Γερμανών και τις μάχες στον Αναβο και στον Κατσοματάδω για την 71η επέτειο της οποίας συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ αποδίδοντας τον ελάχιστο φόρο τιμής στους νεκρούς και στους συντελεστές της επιτυχίας της.
Γνωστό σε γενικές γραμμές το ιστορικό της Μάχης. Οι Γερμανοί που είχαν γνώση πια για την έκταση των οργανωμένων δυνάμεων του ΕΑΜ και την ύπαρξη και δράση των ένοπλων δυνάμεων του ΕΛΑΣ κινούνταν προς την ύπαιθρο με πολυάριθμες και καλά εξοπλισμένες δυνάμεις. Πριν λίγες μέρες, άλλωστε, είχαν υποστεί βαρύ πλήγμα στον “Αναβο” κοντά στα Φλώρια της επαρχίας Σέλινου.
Στις 9 Αυγούστου, ο νεαρός ΕΠΟΝίτης Χουδαλάκης, ειδοποίησε τη διοίκηση του 3ου Τάγματος Κισάμου – Σέλινου του ΕΛΑΣ, που είχε έδρα το χωριό Καλάθαινες, ότι έξι μεγάλα γερμανικά αυτοκίνητα και ένα τανκς με εκατό και πάνω Γερμανούς πέρασαν για τα Εννιά Χωριά.
Μόλις η είδηση ελήφθη, ελήφθη και η απόφαση που δεν μπορούσε να ήταν άλλη από την οργάνωση που άξιζε σε φασίστες, υστερικούς κατακτητές. Διοικητής του Τάγματος ήταν ο Νίκος Τσαμαντής με καπεταναίους, το Παπά Σπύρο Κουντουράκη και το Σγουρομάλλη, τον (καπετάν Μάνωλα) όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν οι γνωστοί του.
Το σχέδιο καταστρώθηκε με αντάρτικη βιασύνη. Τα παλικάρια του ΕΛΑΣ τοποθετήθηκαν στις πιο κατάλληλες θέσεις και η αυστηρή εντολή του Τσαμαντή δόθηκε, που όριζε ότι δεν πρέπει να πυροβολήσει κανείς, εφ’ όσον δεν πυροβολήσει ο ίδιος, όταν πια, όλα τα αυτοκίνητα και το τανκς θα είχαν μπει στον Κλοιό. Η εντολή , δυστυχώς για τον ΕΛΑΣ και ευτυχώς για τον εχθρό, δεν εισακούσθηκε. Ένας θερμόαιμος ΕΛΑΣίτης, από ανυπομονησία προφανώς, πυροβόλησε όταν στον κλοιό είχε μπει μόνο ένα γερμανικό αυτοκίνητο που είχε τους περισσότερους Γερμανούς και έτσι γλύτωσαν από πραγματική πανωλεθρία.
Ακολούθησε καταιγισμός πυρός. Οι ΕΛΑΣίτες έριχναν στο ψαχνό, οι Γερμανοί τα είχαν χάσει κυριολεκτικά και υποχώρησαν με βαριές απώλειες, που υπολογίστηκαν σε πάνω από 20 νεκρούς. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Γερμανός Κομαντατούρ της περιοχής Στροβλών, Βάλτερ, βασανιστής ακουστός για την αγριότητα και βαρβαρότητα που τον διέκρινε, καταδυναστεύοντας ολόκληρη την περιοχή.
Πάνω στη βράση της Μάχης, ενθουσιασμένος από τη νίκη και χωρίς την απαραίτητη προφύλαξη, κατέβηκε στον αμαξωτό δρόμοο ΕΠΟΝίτης Μανόλης Μαλανδράκης από τα Καρθιανά Κισάμου, όπου τον βρήκαν οι σφαίρες του εχθρού και τον άφησαν νεκρό. Όταν έφευγαν, οι χιτλερικοί, εξοργισμένοι κι από το αναπάντεχο πάθημά τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ τον Γιάννη Μοτάκη από τον Κατσοματάδω. Εδώ ας σημειωθεί το γεγονός όπου ο έμπειρος καπετάνιος Νίκος Τσαμαντής και ο ΕΠΟΝίτης Γεώργιος Σγουρομάλλης έσωσαν την ζωή ο ένας τον άλλον με αυτοθυσία και ηρωισμό.
Στη νικηφόρα μάχη που πήραν μέρος μόνιμοι και εφεδρικοί ΕΛΑΣίτες της Κισάμου, διακρίθηκαν πολλά παλικάρια του ΕΛΑΣ που δεν αναφέρουμε τα ονόματά τους μην τυχόν έχομε παραλήψεις που δημιουργήσουν δικαιολογημένα παράπονα.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αγαπητές και αγαπητοί συντρόφισσες και σύντροφοι τιμημένοι αγωνιστές της Εθνικής μας Αντιστάσης. Φίλοι και φίλες τιμώντας σήμερα τους νεκρούς και τους συντελεστές της Μεγάλης αυτής Μάχης τιμούμε ταυτόχρονα τους 39.000 εκτελεσμένους τους 600.000 που πέθαναν από πείνα, τους 100.000 που δεν γύρισαν από τα στρατόπεδα της Γερμανίας, τα 1500 χωριά που καταστράφηκαν και τα ολοκαυτώματα που ξεπερνούν κάθε όριο φαντασίας τιμούμε δηλαδή 13,2% του πληθυσμού μας που θυσιάστηκε.
Ο αγώνας στα χνάρια που μας άφησαν όλοι αυτοί πρέπει να συνεχιστεί μέχρι την τελική δικαίωση που θα πραγματοποιηθεί γιατί είναι νομοτέλεια. Ο αγώνας αυτός θα είναι δύσκολος θα χρειαστεί τιτάνια προσπάθεια αλλά ας έχουμε πάντα κατά νου τα αθάνατα λόγια του Μπρεχτ.
«Χρειάζονται πολλά τον κόσμο για να αλλάξεις οργή επιμονή, γνώση και αγανάκτηση, γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά ψυχρή υπομονή και αφάνταστη καρτερία, κατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου. Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πως την πραγματικότητα να αλλάξουμε.»
Τιμή και δόξα στους νεκρούς και τους αγωνιστές της Μάχης του Κατσοματάδω.
ΖΗΤΩ Η ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ.
Σπύρος Δαράκης
Πρώην Δήμαρχος Μηθύμνης και ιδρυτικό μέλος
του Δικτύου Μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδος περιόδου 41-45 (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)