Γράφει ο αρχιμανδρίτης ΙΓΝΑΤΙΟΣ Θ. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Θεολόγος – τ. Λυκειάρχης
Δεν είναι το Αρκάδι μονάχα «οι Θερμοπύλες της Κρήτης», όπως πολύ σωστά χαρακτηρίστηκε. Είναι συγχρόνως και το Μεσολόγγι της Κρήτης. Είναι το σύμβολο και η ομολογία των ακαταλύτων ιδανικών και της ανθρώπινης αξίας.
Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου. Ο εγκλεισμός χιλιάδων γυναικόπαιδων μέσα σ’ αυτόν τον ιερό και θρυλικό χώρο και η γλυκιά προσμονή του ομαδικού θανάτου, δεν τα βλέπω μικρότερης σημασίας συμβολισμού και ομολογίας από εκείνης των Θερμοπυλών και του Μεσολογγίου.
Η φλογισμένη καρδιά των αξίων ρασοφόρων και του πολυθρύλητου Ηγουμένου Γαβριήλ, ανάβει όχι μόνο την σπίθα του ήλιου της λευτεριάς, που άρχισε δειλά – δειλά, μα σταθερά να ανάβει.
Μετά από τον ηρωικό και φρικτό θάνατο των αδελφών της Μονής, και των άλλων υπερασπιστών με τα όπλα και την ατσάλινη ψυχή, αυτή την υπέροχη Κρητική ψυχή, όταν την φλογίζει ο πατριωτισμός, που τώρα προδόθηκε, αναπήδησε η Ανάστασις του υποδούλου στους «φίλους» και «συμμάχους» μας Τούρκους, νησιού μας.
Ο σεισμός από την ανατίναξε της πυριτιδαποθήκης.
Οι φλόγες οι πύρινες που αγκάλιασαν το Μοναστήρι και τα γύρω βουνά, τα λαγκάδια και τα λιόφυτα, ήταν φαίνεται σαν τον σεισμό της Μεγάλης Παρασκευής, που εκείνη την ώρα που ο Χριστός παρέδινε το πνεύμα πάνω στον Σταυρό για να επακολουθήσει η Ανάστασίς Του και του ανθρωπίνου γένους.
Εκείνο το μεσημέρι, «ην δε ώρα έκτη», που ο ήλιος εσκοτίσθη και νεκροί ηγέρθησαν από τα μνήματα.
Αλήθεια, πόσο μοιάζει με τον σεισμόν εκείνο στο Μοναστήρι του Αρκαδίου! Όπως τότε στον Γολγοθά, οι σκοτεινές δυνάμεις και ψυχές των εκάστοτε εχθρών του Χριστού δεν ημπόρεσαν, μάλλον δεν ηθέλησαν, να καταλάβουν τι εσήμαινε εκείνος ο σεισμός, η ανάστασις τόσων ανθρώπων και όλα τα αποκαλυπτικά γεγονότα εκείνων των ορών. Τι συνεβόλιζε, επίσης, το σκοτάδι σε όλη τη γη, την ώρα του καταμεσήμερου.
Η ίδια ψυχοσύνθεσις των συνοδοιπόρων τους Τούρκων, που δεν κατόρθωσαν να συλλάβουν την πραγματικότητα που κρυβόταν πίσω από εκείνα τα εκτυφλωτικά και ιστορικά γεγονότα του Αρκαδίου.
Και επέρασαν χρόνια από εκείνο το ολοκαύτωμα…
Πόσο απόμακρο και αμίμητο το καταντήσαμε. Από μειναν και επετειακές φιέστες για να προβάλλονται οι εκάστοτε, οι εφήμεροι και εν πολλοίς επικίνδυνοι της μοίρας μας. Φαμφάρες, λόγοι κούφιοι και τιμές στους ζώντες μεγαλόσχημους πάλαι τε και νυν, που κατέστρεψαν την χώρα μας και την υπέταξαν για αιώνες στην τρόικα και ξανάφεραν, με χειρότερη εμφάνιση και δράση, την Γερμανική Κατοχή. Κι ας κάνομε επίσης εκδηλώσεις – φαμφάρες, για την «ηρωική μάχη της Κρήτης»!
Που πήγε, αλήθεια εκείνη η αντίστασις; Εκείνο το ολοκαύτωμα; Ποια είναι τα σύμβολα του νεοέλληνα και ποια η εθνική του ομολογία;
Καταντήσαμε ένα μουσείο και ένα άθυρμα σε ξένα κατοχικά χέρια. Μια σκέτη παγκόσμια γελοιοποίησις. Που πήγε η θυσία του Αρκαδίου; Κι αυτήν την πουλήσαμε;