Σε νέα τροχιά μπαίνει ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας, όταν αυτή επιβάλλεται ως κύρια ή εναλλακτική ποινή για αξιόποινες πράξεις ήσσονος σπάνιας με βάση τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα. Η επανεκκίνηση του κατά γενική ομολογία αναγκαίου θεσμού εναλλακτικής ποινής στα σύγχρονα κράτη δικαίου, που είχε ανασταλεί στη χώρα μας και επί της ουσίας παρέμενε μόνο στα χαρτιά, παρουσιάστηκε προ ημερών από τον υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα. Ηδη, με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών ορίζεται το ρυθμιστικό πλαίσιο παροχής κοινωφελούς εργασίας ως κύρια ποινή.
Με τις νέες διατάξεις διασφαλίζεται η αντικειμενική και με αξιολογικά κριτήρια εκτίμηση του αρμόδιου εισαγγελέα και της Υπηρεσίας Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής (ΥΕΚΑ) για την επιλογή του φορέα και του είδους της παρεχόμενης κοινωνικής εργασίας. Ειδικότερα, μετά την κοινοποίηση δικαστικής απόφασης που επιβάλλει κοινωφελή εργασία και την αποστολή της προς εκτέλεση από τον αρμόδιο εισαγγελέα στην ΥΕΚΑ, συνεκτιμώνται τα προσωπικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του καταδικασθέντος, με τη λήψη κοινωνικού ιστορικού. Στη συνέχεια, συντάσσεται σχετική έκθεση που υποβάλλεται στον αρμόδιο εισαγγελέα εκτέλεσης ποινών. Ο τελευταίος, αν συμφωνεί, παραγγέλλει προς την ΥΕΚΑ του τόπου παροχής της κοινωφελούς εργασίας την εκτέλεση της απόφασης, επιλέγοντας τον φορέα και ορίζοντας τον χρόνο έναρξης της παροχής, εντός χρονικού διαστήματος από την παραγγελία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της παροχής κοινωφελούς εργασίας διασφαλίζεται η συνεπής και αδιάλειπτη παροχή της, μέσα από την τήρηση παρουσιολογίου αλλά και με τακτικούς και έκτακτους ελέγχους που πραγματοποιούν οι εποπτεύοντες επιμελητές Κοινωνικής Αρωγής.
Εκπαίδευση
Κατά τη διάρκεια της παροχής κοινωφελούς εργασίας εξασφαλίζεται η εφαρμογή των κανόνων ασφαλείας και υγείας του καταδικασθέντος, καθώς έχει προβλεφθεί η εκπαίδευσή του, η χορήγηση κατάλληλου εξοπλισμού, η αποφυγή τοποθέτησής του σε θέσεις εργασίας που εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και τη σωματική ακεραιότητά του, όπως και η ασφάλισή του από ατυχήματα. Και με αυτό τον τρόπο καλλιεργείται το αίσθημα της κοινωνικής προσφοράς, ενώ επιδιώκεται, μέσω της εκπαίδευσης του καταδικασθέντος, η επαγγελματική εξειδίκευση, η κατάρτιση και η ομαλή επανένταξή του στο κοινωνικό σύνολο μετά την ολοκλήρωση της εργασίας του.
Επιπλέον, αναβαθμίζεται ο ρόλος της Υπηρεσίας Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής, καθότι με επιστημονικά κριτήρια και διαφανείς μεθόδους πλαισιώνουν τον θεσμό της κοινωφελούς εργασίας και συνδράμουν τον αρμόδιο εισαγγελέα στην εύρεση της καταλληλότερης θέσης για κάθε καταδικασθέντα.
Η λειτουργία του θεσμού θα γίνεται σε ψηφιακό περιβάλλον, με τη χρήση πλατφόρμας στην οποία καταχωρούνται οι φορείς που θα απασχολούν καταδικασθέντες, σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση.
Από το 1991
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο θεσμός της μετατροπής της ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας εισήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1991 ως εναλλακτικός τρόπος έκτισης της στερητικής ελευθερίας ποινής. Σκοπός της εισαγωγής του καινοτόμου αυτού θεσμού ήταν, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του νόμου, να ακολουθήσει η χώρα τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές σωφρονιστικής πολιτικής, αποβλέποντας, αφενός σε μια δικαιότερη και αποτελεσματικότερη αντεγκληματική πολιτική, αφετέρου στην άμεση αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού των καταστημάτων κράτησης.
Υπό την έννοια αυτή, η κοινωφελής εργασία εντάσσεται στον κύκλο της «νέα γενιάς ποινών», που στόχο δεν έχουν πια την τιμωρία του δράστη, αλλά την επανακοινωνικοποίησή του. Ο θεσμός προβλέφθηκε νομοθετικά για πρώτη φορά στη Δυτική Ευρώπη στη Βρετανία το 1972, με την Criminal Justice Act, για δράστες ηλικίας 17 ετών τουλάχιστον, οι οποίοι θα συμφωνούσαν στην επιβολή της.
Στη χώρα μας πλέον μετά και τις πρόσφατες αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα η παροχή κοινωφελούς εργασίας προβλέπεται ως κύρια ποινή για αδικήματα μικρής ποινικής απαξίας με στόχο ο δράστης που κρίθηκε ένοχος να μπορέσει να αποκαταστήσει τη βλάβη που προκάλεσε με την παροχή αμισθί εργασίας σε υπηρεσίας κοινής ωφέλειας ή ακόμα και στο ίδιο το θύμα.
ΤΑ ΝΕΑ
