Του Μιχάλη Λαγάνη
Ήταν απλώς θέμα χρόνου να συμβεί. Από τη στιγμή που η επιστημονική κοινότητα «συνελήφθη» εντελώς απροετοίμαστη όσον αφορά την πανδημία, με αποτέλεσμα εκατομμύρια ασθενείς και χιλιάδες διασωληνωμένους στην εντατική, ήταν βέβαιο ότι ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν τεράστιος.
Ήδη ο αριθμός των ασθενών που κατέληξαν από τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός ξεπέρασε στις αρχές της εβδομάδας το ψυχολογικό όριο του ενός εκατομμυρίου. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το ότι στο άμεσο μέλλον δεν διακρίνεται κανένα σημάδι ότι το παγκόσμιο ποσοστό θανάτων επιβραδύνεται. Επιπλέον οι λοιμώξεις αυξάνονται ξανά σε χώρες που πριν από μήνες πίστευαν ότι ελέγχουν τα κρούσματά τους.
Υποτίμηση της πραγματικότητας
Μέχρι στιγμής έχουν σημειωθεί 1.000.555 θάνατοι από την Covid-19, σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση της βάσης δεδομένων, η οποία αντλεί πληροφορίες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα κέντρα πρόληψης και ελέγχου των ασθενειών των ΗΠΑ και της Ευρώπης και την εθνική αρχή υγείας της Κίνας, μεταξύ άλλων πηγών.
Ωστόσο ο επίσημος αριθμός πιθανότατα υποτιμά το πραγματικό σύνολο, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας τη Δευτέρα.
«Αν μη τι άλλο, οι αριθμοί που αναφέρθηκαν επί του παρόντος πιθανώς αντιπροσωπεύουν μια υποτίμηση των ατόμων που είτε έχουν νοσήσει από την Covid-19 είτε πέθαναν εξαιτίας της» δήλωσε ο Μάικ Ράιαν, ο κορυφαίος ειδικός σε θέματα έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ, σε ενημέρωση στη Γενεύη. «Όταν μετράτε κάτι άυλο, όπως είναι ένας ιός, δεν μπορείτε να το μετρήσετε τέλεια, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι οι τρέχοντες αριθμοί είναι πιθανότατα υποτιμημένοι».
Περισσότεροι από το ένα πέμπτο των θανάτων σημειώθηκαν στις ΗΠΑ και ακολουθούν περισσότεροι από 142.000 στη Βραζιλία και πάνω από 95.000 στην Ινδία, οι οποίες σήμερα καταγράφουν τις περισσότερες νέες περιπτώσεις ανά ημέρα.
Πιστεύεται ότι υπάρχει σημαντική αλλοίωση στην καταγραφή των θανάτων σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Συρίας και του Ιράν, είτε για πολιτικούς λόγους είτε λόγω έλλειψης ικανότητας. Ορισμένες χώρες αναφέρουν θανάτους από Covid-19 ακόμα κι αν δεν θεωρείται ότι αυτή ήταν η άμεση αιτία, ενώ ακόμη και σε ανεπτυγμένες χώρες πολλοί θάνατοι από Covid-19 στο σπίτι ενδέχεται να μην έχουν καταμετρηθεί ως οφειλόμενες στην εν λόγω λοίμωξη.
Πόσοι μπορούσαν να σωθούν;
«Σε κάποιον βαθμό η αναζήτηση του πραγματικού αριθμού των θανάτων από Covid-19 είναι αδύνατη» δήλωσε ο Τζιανλούκα Μπάιο, καθηγητής Στατιστικής και Οικονομικών της Υγείας στο University College of London.
Μπορεί όμως αυτό να μην είναι τόσο σημαντικό, πρόσθεσε. «Οι αριθμοί δείχνουν μια τραγωδία, μας λένε ότι πολλοί άνθρωποι έχουν πεθάνει. Όμως το πιο σημαντικό δεν είναι ο πραγματικός αριθμός. Το θέμα είναι πόσα άτομα έχουν πεθάνει από την Covid-19 των οποίων η ζωή θα μπορούσε να έχει παραταθεί. Αυτός είναι ο αριθμός που πρέπει να διερευνήσουμε και να βρούμε».
Ο καθορισμός του αριθμού επιπλέον θνησιμότητας πιθανότατα θα γίνει πολύ αργότερα, μετά το τέλος της οξείας φάσης της πανδημίας, και τα δεδομένα θα μπορούσαν να συλλεχθούν και να «καθαριστούν» από όσο το δυνατόν περισσότερη αβεβαιότητα, δήλωσε η Μάρτα Μπλαντζιάρντο, καθηγήτρια Βιοστατιστικής στο Imperial College of London.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο και δεν έχει ακόμη υποβληθεί σε λεπτομερή αξιολόγηση εκτιμά ότι έχουν σημειωθεί 202.900 επιπλέον θάνατοι (συγκριτικά με την ίδια περίοδο πέρσι) σε 17 χώρες από τα μέσα Φεβρουαρίου έως τα τέλη Μαΐου, οι περισσότεροι στην Αγγλία, την Ουαλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Ο επιβεβαιωμένος παγκόσμιος αριθμός την ίδια περίοδο ήταν λιγότεροι από 100.000 θάνατοι.
Παρά τις αμφισβητήσεις, ο καταγεγραμμένος αριθμός θανάτων εξακολουθεί να περιγράφει μια πανδημία που κλιμακώθηκε με εκπληκτική ταχύτητα από τον Φεβρουάριο και δεν έχει υποχωρήσει.
Υπήρχαν λιγότεροι από 100 επιβεβαιωμένοι θάνατοι την ημέρα στις αρχές Μαρτίου, κυρίως στην Κίνα, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του Johns Hopkins. Τις επόμενες εβδομάδες τα ποσοστά φάνηκαν να «εκρήγνυνται» σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και το Ιράν, και κατά τη διάρκεια του Απριλίου καταγράφονταν κατά μέσον όρο 6.400 θάνατοι ημερησίως σε όλο τον κόσμο.
Οι λιγότεροι ημερήσιοι θάνατοι από τότε κατεγράφησαν τον Μάιο με 4.449 κατά μέσο όρο και τον Αύγουστο ο βαρύτερος αριθμός με 5.652.
Τέσσερα βήματα
Τα στοιχεία για μακροχρόνια επίπτωση σε καρδιά, πνεύμονα και άλλα ζητήματα μεταξύ των επιζώντων από την Covid-19 αυξάνονται, αλλά οι εκτιμήσεις για τη μελλοντική θνησιμότητα εξαιτίας του κορωνοϊού έχουν μειωθεί από την αρχή της επιδημίας και πιθανότατα θα συνεχίσουν να το κάνουν, δήλωσε ο Μαρκ Γούλχαουζ, καθηγητής Επιδημιολογίας Μολυσματικών Ασθενειών στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Ο δρ Τέντρος Γκεμπρεγέσους, γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, λέει ότι οι ένα εκατομμύριο θάνατοι από Covid-19 σηματοδοτούν μια «δύσκολη στιγμή για τον κόσμο» και προέτρεψε τις χώρες να «γεφυρώσουν τα εθνικά σύνορα» για να καταπολεμήσουν τον ιό.
Επιπλέον είπε ότι υπήρχαν «λάμψεις ελπίδας», συμπεριλαμβανομένων ακριβών δοκιμών, χρήσιμων θεραπειών που βοηθούν στη μείωση της θνησιμότητας και, το πιο σημαντικό, ενός αριθμού πολλά υποσχόμενων πιθανών εμβολίων.
Τόνισε ότι το βασικό μάθημα από το 2020 ήταν ότι «ποτέ δεν είναι πολύ αργά για να γυρίσουμε τα πράγματα». Και υπάρχουν τέσσερα βασικά βήματα που πρέπει να κάνουν όλες οι χώρες, οι κοινότητες και τα άτομα για τον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού:
● Πρώτον, αποτρέψτε την αύξηση των κρουσμάτων.
● Δεύτερον, μειώστε τους θανάτους προστατεύοντας ευάλωτες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων και εκείνων με υποκείμενα νοσήματα.
● Τρίτον, τα άτομα πρέπει να διαδραματίσουν τον ρόλο τους λαμβάνοντας τα μέτρα που γνωρίζουμε ότι προστατεύουν τον εαυτό τους και τους άλλους – μείνετε τουλάχιστον ένα μέτρο μακριά από τους άλλους, καθαρίζετε τα χέρια σας τακτικά και φοράτε μάσκα. Αποφύγετε κλειστούς χώρους, πολυσύχναστα μέρη και στενές επαφές.
● Τέταρτον, οι κυβερνήσεις πρέπει να βρουν, να απομονώσουν, να ελέγξουν και να φροντίσουν κρούσματα, να εντοπίσουν επαφές και να επιβάλουν καραντίνα. Οι εκτεταμένοι περιορισμοί μπορούν να αποφευχθούν εάν οι χώρες κάνουν προσωρινές και γεωγραφικά στοχευμένες παρεμβάσεις.