Του Θεόδωρου Ι. Ρηγινιώτη
«Δικαιοσύνηνμάθετε, οἱἐνοικοῦντεςἐπὶτῆςγῆς» (Ησαΐας 26, 9, Παλαιά Διαθήκη).
«Ἄξιοςγάρἐστιν ὁ ἐργάτηςτῆςτροφῆςαὐτοῦ» (Ιησούς Χριστός, κατά Ματθαίον 10, 10, Καινή Διαθήκη).
Σε αναμονή της δημοσίευσης των τοποθετήσεων της ΝΙΚΗΣ για το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, αποστέλλω για δημοσίευση ένα προσωπικό μου άρθρο, που είχε παραμείνει σε εκκρεμότητα από την προεκλογική περίοδο.
Ένα από τα σημαντικότερα δίπολα ανθρωπίνων σχέσεων είναι η σχέση του εργοδότη με τον εργαζόμενο. Σε ιδανικές συνθήκες, πρόκειται για μια συνεργασία, που επιτρέπει και στους δύο να προσφέρουν όσα τους επιτρέπουν οι ικανότητές τους και να απολαμβάνουν τους καρπούς του μόχθου τους – γιατί και ο εργοδότης μοχθεί από τη δική του πλευρά. Δυστυχώς όμως η ανθρώπινη απληστία μετατρέπει αυτή τη σχέση από συνεργασία σε τυραννία και, κατά κανόνα, το αδύναμο μέρος, το οποίο υφίσταται εκμετάλλευση, είναι ο εργαζόμενος.
Μετά από αιματηρούς αγώνες των εργαζομένων για την καθιέρωση στοιχειωδών δικαιωμάτων στην ανάπαυση και τις αποδοχές τους, έχουμε κυλήσει ξανά σε συνθήκες «εργασιακού μεσαίωνα», όπως έχουν χαρακτηριστεί, με πάμπολλες περιπτώσεις εργοδοτών που αμείβουν τους εργαζομένους τους με μισθούς εξωφρενικά χαμηλούς, εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη τους για εργασία, τους υποχρεώνουν σε εξοντωτικά ωράρια και τους απολύουν κατά βούλησιν. Συνυπολογίζοντας και τις περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης, που θα έπρεπε να έχουν εκλείψει μετά από τόσες δικαιολογημένες διαμαρτυρίες από πλευράς του γυναικείου φύλου, συνθέτουμε το ψηφιδωτό ενός κόσμου απάνθρωπων και απαράδεκτων εργασιακών συνθηκών.
Αυτοί οι εργαζόμενοι μπορεί να είναι υπάλληλοι γραφείου ή ξενοδοχείου, εργάτες της γης ή πωλητές… Μπορεί να είναι από φοιτητές και φοιτήτριες, που υποαπασχολούνται σε καφετέριες, μέχρι στελέχη μεγάλων εταιριών, που έχουν αποδοχές, αλλά δεν έχουν προσωπική ζωή, καθώς εγκλωβίζονται σε έναν φαύλο κύκλο διαρκώς αυξανόμενων υποχρεώσεων, που στραγγίζει κάθε δευτερόλεπτο του χρόνου τους και κάθε στιγμή της ζωής τους.
Γύρω μας ή στην ίδια τη ζωή μας υπάρχουν αμέτρητες περιπτώσεις όπου:
- Το οκτάωρο εργασίας καταστρατηγείται και ο εργαζόμενος εξαναγκάζεται να εργάζεται υπερωρίες, μη αμειβόμενες, υπό τον εκβιασμό της απόλυσης.
- Προσυμφωνημένα ρεπό καταπατούνται, χωρίς ο εργαζόμενος να αμείβεται γι’ αυτά.
- Εργοδότες, όχι μόνο δεν καταβάλλουν τα νόμιμα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, αλλά και, για να εξαπατήσουν τυχόν ελεγκτές, καταθέτουν τα ποσά στο λογαριασμό των εργαζομένων, αφού τους έχουν υποχρεώσει να συμφωνήσουν ότι αμέσως μετά θα τους τα επιστρέψουν, υπό την εκβιασμό της απόλυσης!
- Εργαζόμενοι εξαναγκάζονται να εργαστούν ανασφάλιστοι.
- Εργαζόμενοι υφίστανται ατυχήματα εν ώρα εργασίας και όχι μόνο δεν αποζημιώνονται, αλλά και υποχρεώνονται να συνεχίσουν να εργάζονται μέχρι τελικής πτώσεως.
- Και άλλα πολλά, που είναι αδύνατον να μετρηθούν.
Το ορθό είναι ο εργαζόμενος να διαθέτει δύο υπερασπιστές, εκτός από τον ευρύτερο συνδικαλιστικό φορέα κάθε επαγγελματικού κλάδου:
- το σωματείο των εργαζομένων στην ίδια επιχείρηση,
- τον επόπτη εργασίας.
Δυστυχώς παρατηρούμε τους ευρύτερους συνδικαλιστικούς φορείς, είτε να εξυπηρετούν κομματικά συμφέροντα, είτε να αδυνατούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα των εργαζομένων του κλάδου τους, αφού κυριολεκτικά απευθύνονται «στου κουφού την πόρτα». Σωματεία εργαζομένων στις περισσότερες – τουλάχιστον – εταιρίες δεν βλέπουμε να υπάρχουν, αντίθετα μάλιστα συχνά σημειώνεται αθέμιτος ανταγωνισμός και απρεπής συμπεριφορά ανάμεσα σε συναδέλφους. Κάθε εργαζόμενος είναι μόνος, αν δεν υποσκάπτεται κιόλας και δεν βιώνει αφόρητη πίεση από τους ίδιους τους συναδέλφους του! Από δε τον επόπτη εργασίας οι περισσότεροι εργαζόμενοι δεν ελπίζουν τίποτε, γιατί η πείρα δεν τους έχει πείσει ότι η προσφυγή σ’ αυτόν θα έχει τα δέοντα αποτελέσματα – μάλλον τα αντίθετα: ο εργαζόμενος θα απολυθεί και στη συνέχεια θα παραμείνει άνεργος, γιατί καμιά άλλη επιχείρηση δεν θα δέχεται να τον προσλάβει!
Όλα αυτά τα συλλογικά και θεσμικά όργανα είναι απαραίτητο να ενεργοποιηθούν και να διασφαλιστούν αδιάφθορα, ώστε ο εργαζόμενος να μην είναι μόνος, ούτε ανυπεράσπιστος στη διάθεση του εργοδότη του.
- Η σύνδεση συνδικαλισμού και κομμάτων πρέπει να καταργηθεί, με την εκλογή π.χ. προσώπων και όχι συνδυασμών στα διοικητικά όργανα των συνδικαλιστικών φορέων, καθώς και με τη δέσμευση των υποψηφίων ότι δεν θα πολιτευθούν, τόσο κατά τη διάρκεια της θητείας τους στον συνδικαλιστικό φορέα όσο και για αρκετά χρόνια μετά τη λήξη της.
- Το σωματείο των εργαζομένων της επιχείρησης οφείλει να έχει θεσμικό ρόλο και να γνωμοδοτεί σε κάθε αντιδικία εργοδότη και εργαζόμενου, αφού κατά κανόνα αποτελείται από τους ανθρώπους που γνωρίζουν καλύτερα τα εργασιακά ζητήματα της επιχείρησης από οποιονδήποτε άλλο. Εμπιστευόμαστε τους εργαζομένους ότι το συλλογικό τους όργανο θα τηρεί κάθε φορά αμερόληπτη και δίκαιη στάση.
- Η Επιθεώρηση Εργασίας χρειάζεται ανασύνταξη, με κυλιόμενο προσωπικό, ώστε να διασφαλίζεται η ανωνυμία και η ακεραιότητα στις διαδικασίες ελέγχων.
Το κράτος ως εργοδότης δεν είναι καλύτερο. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι χιλιάδες εργαζόμενοι σε θέσεις που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες παραμένουν σε καθεστώς σύμβασης ορισμένου χρόνου, ως όμηροι σε κατάσταση εργασιακής αβεβαιότητας, αφού γνωρίζουν ότι σύντομα θα απολυθούν, για να προσληφθούν άλλοι στη θέση τους και κατόπιν άλλοι κ.ο.κ. Ελπίζουν σε ανανέωση της δικής τους σύμβασης, συχνά διεκδικούν τη μετατροπή των συμβάσεών τους σε αορίστου χρόνου, αλλά γενικά παραμένουν σε καθεστώς ανασφάλειας και αβεβαιότητας, με όσα αυτό συνεπάγεται για την ψυχολογία τους και τον προγραμματισμό της ζωής τους και της ζωής της οικογένειάς τους.
Οι συγκεκριμένες συμβάσεις ορισμένου χρόνου, με τις οποίες καλύπτονται διαρκείς ανάγκες, πρέπει να μετατραπούν σε συμβάσεις αορίστου χρόνου.
Από την άλλη πλευρά, έστω και ως εξαιρέσεις, σημειώνονται και περιπτώσεις ανεύθυνων ή κακόβουλωνεργαζομένων, που αδιαφορούν για τις υποχρεώσεις τους και, λόγω του χαρακτήρα ή των διασυνδέσεών τους, μπορούν να διεκδικήσουν δικαιώματα, που τους παρέχει ο νόμος,δυσανάλογα με την αξία τους και να εγκλωβίσουν τον εργοδότη τους στον δικό του φαύλο κύκλο, εξαναγκάζοντάς τον να τους διατηρεί στην υπηρεσία του, ζημιώνοντας την εταιρία του.
Σημειώνονται και περιπτώσεις εργαζομένων που εκμεταλλεύονται την υψηλή ζήτηση εργατικών χεριών – σε εργάτες γης π.χ. – και απαιτούν υπερβολικά ημερομίσθια ή αρνούνται να διαθέσουν φιλότιμα λίγο χρόνο παραπάνω για την ολοκλήρωση της εργασίας τους, φέρνοντας εργοδότες χαμηλής οικονομικής δύναμης σε απόγνωση.
Είναι αυτονόητο ότι η υπευθυνότητα, η φιλοτιμία και η εντιμότητα στη σχέση των δύο μερών πρέπει να είναι αμφίδρομη. Ο εργοδότης να είναι δίκαιος, αλλά και φιλάνθρωπος (όχι απάνθρωπος στα λάθη και ανάλγητος στις ανάγκες των εργαζομένων), και ο εργαζόμενος να είναι υπεύθυνος απέναντι στον εργοδότη του και έντιμος προς τους συναδέλφους του.
Όλα τα παραπάνω είναι τα αυτονόητα, που ζητά κάθε άνθρωπος, χρειάζεται η κοινωνία και επιτάσσει ο πολιτισμός μας. Η πραγματοποίησή τους απαιτεί αφενός κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις, αφετέρου παιδεία, για τη διάπλαση ανθρώπων που θα ενδιαφέρονται για τον συνάνθρωπο.
Η ΝΙΚΗ δεσμεύεται για την εξασφάλιση όλων των απαραίτητων προϋποθέσεων για αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας προς όλους και εργασιακή νομοθεσία αντικειμενική και δίκαιη, που θα συμβάλλει στην ποιότητα ζωής του ελληνικού λαού, στην εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας, στην οικονομική ανάπτυξη της πατρίδας μας και στην ευημερία όλων των κοινωνικών στρωμάτων.