Του Κώστα Βαξεβάνη
Είναι γνωστό πως η δημοσιογραφία πολλές φορές αναγκάζεται να διαλέξει ανάμεσα στο δημόσιο συμφέρον και τις προσωπικές επιλογές. Ακόμα και αν έχουμε συνηθίσει μια δημοσιογραφία που προσπαθεί να διαλέξει ανάμεσα σε μάσκαρα, γόβες και γραβάτες στο στούντιο, η ουσία της δημοσιογραφίας, ο πυρήνας της, ταλανίζεται από αυτή και άλλες σταθμίσεις που πρέπει να κάνει, για να είναι αυτό που πρέπει να είναι. Λειτουργία στην υπηρεσία της κοινωνίας. Όποια παρέκλιση των δημοσιογράφων δεν πρέπει να οδηγεί και τη δημοσιογραφία σε παρέκλιση, πράγμα βέβαια δύσκολο και στις μέρες μας ίσως και ξεχασμένο.
Γράφω αυτές τις γραμμές, όχι μόνο γιατί η επικαιρότητα έθεσε για μια ακόμη φορά το θέμα του τρόπου λειτουργίας των δημοσιογράφων, αλλά κυρίως γιατί η εμπλοκή των ενδιαφερόμενων δίνει μια διάσταση στο θέμα που ευνοεί ίσως τη συζήτηση. Εννοώ πως δεν πρόκειται για ένα περιστατικό που κάποιοι συνέλαβαν, μήνυσαν ή απείλησαν ένα αντισυστημικό δημοσιογράφο που προκαταβολικά του έχουν αποδώσει το ρόλο του “γκρινιάρη” ώστε να τον ακυρώσουν αλλά για περίπτωση όπου αυτοί που ανησυχούν για την ποιότητα της δημοσιογραφίας, δεν είναι από εκείνους που γκρινιάζουν για όσα συμβάινουν, αλλά από αυτούς που γελάνε απολαμβάνοντας όσα “έχουν” ως δημοσιογραφία.
Η Εφημερίδα των Συντακτών, δημοσίευσε λοιπόν ένα mail του περιβάλλοντος Στουρνάρα, από το οποίο αποδεικνύεται πως ο Κεντρικός Τραπεζίτης της χώρας, σπρώχνει στοιχεία και θέσεις στα ΜΜΕ με τις οποίες χτυπιέται η διαπραγμάτευση. Εμφανίζεται δηλαδή ως εσωτερικός και κρυφός αντίπαλος στη διαπραγμάτευση με υπονομευτικό ρόλο. Στην περιγραφή που έκανε η εφημερίδα για τον παραλήπτη του mail, ο δημοσιογράφος Θανάσης Τσεκούρας, πρώην στέλεχος των ΜΜΕ του Μπόμπολα, αναγνώρισε τον εαυτό του. Έτσι έγραψε ένα άρθρο στο οποίο αφενός υπερασπίζεται το «mail» και την πληροφόρησή του ως «πηγές» και «δημοσιογραφία», αφετέρου φωτογραφίζει παρακρατικές λειτουργίες στην είσοδο στην προσωπική του αλληλογραφία. Στην αντιπαράθεση παρενέβη και η Έλλη Στάη, της οποίας το site διευθύνει ο Τσεκούρας, γράφοντας ανοιχτή επιστολή στον πρωθυπουργό και ζητώντας να πάρει θέση. Στην επιστολή της αυτή η Έλλη υπερασπίζεται την «αμακιγιάριστη» δημοσιογραφία όπως χαρακτηριστικά γράφει, που πρέπει όλοι να εκπροσωπούμε.
Τα θέματα κατά την άποψή μου είναι δύο αν και οι εμπλεκόμενοι πολλοί. Το πρώτο αφορά την ουσία του mail. Εκεί λοιπόν μπαίνει η πολύ σοβαρή διάσταση της αποκάλυψης πως ο Στουρνάρας δρα ενάντια στη διαπραγμάτευση και την ελληνική κυβέρνηση σπρώχνοντας δημοσιεύματα, ως παράγοντας ενός ιδιότυπου εμφυλίου. Η άλλη διάσταση είναι ο ρόλος του δημοσιογράφου. Αν δηλαδή ο δημοσιογράφος είναι συντονισμένος ως όπλο σε αυτό τον εμφύλιο και όχι ως καταγραφέας της πραγματικότητας. Το τι από τα δύο έκανε ο Θανάσης Τσεκούρας, πρέπει να το απαντήσει ο ίδιος πειστικά και ξεκάθαρα. Ή για να το πως διαφορετικά υπό μορφή ερωτήσεως: θα έστελνε ο Στουρνάρας σε κάποιον άλλο ένα τέτοιο mail στα πλαίσια της ενημέρωσης ή απευθύνθηκε σε έναν άνθρωπό του;
Πάμε τώρα στην άλλη διάσταση του θέματος που αφορά το «απόρρητο της αλληλογραφίας». Ο Θανάσης Τσεκούρας και η Έλλη Στάη αφήνουν να εννοηθεί πως υπάρχει μια παρακρατική παρέμβαση που φέρνει στο φως προσωπικά δεδομένα. Παρακρατικές λειτουργίες υπάρχουν, έχουν διάφορες διαστάσεις και έχουν καταγγελθεί. Σε μια από αυτές πριν από δύο χρόνια κάποιοι πήγαν να με σκοτώσουν ενώ κάποιοι άλλοι πέρυσι, όπως προκύπτει από καταγραφή των συνομιλιών τους, σχεδίαζαν τη δική μου εξόντωση όπως και του συναδέλφου Μάκη Νοδάρου. Δε θυμάμαι τους συναδέλφους οι οποίοι τώρα ανακαλύπτουν την επικίνδυνη παραβίαση της δημοσιογραφίας από μηχανισμούς, να έχουν πάρει θέση. Δεν ξέρω επίσης αν είναι το πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας την αμακιγιάριστη δημοσιογραφία ή πόσο απασχολημένος είναι με τη μάσκαρα. Αλλά εν πάση περιπτώσει όταν η δημοσιογραφία και η ελευθεροτυπία παραβιάζονται, καλό είναι να υψώνουμε τείχος, ακόμη και αν η παραβίαση ατή είναι παρωνυχίδα μπροστά σε όσα γίνονται.
Το ερώτημα λοιπόν είναι αν κάποιοι εισέβαλαν στον προσωπικό χώρο του δημοσιογράφου. Αν η δημοσίευση των mails έπρεπε να γίνει και αν την έχουν κάνει μηχανισμοί. Για να καταλήξει κάποιος στο συμπέρασμα των μηχανισμών, πρέπει να ξέρει από ποιόν πήγε το επίμαχο mail στην εφημερίδα. Δηλαδή μπήκε κάποιος στο account του Τσεκούρα, ή το παρέδωσε κάποιος που άλλαξε στρατόπεδο; Μήπως προήλθε από λάθος προώθηση; Έπρεπε η ΕΦΣΥΝ να δημοσιεύσει το mail; Αν πρέπει να απαντήσω στο τι θα έκανα προσωπικά, ναι θα το δημοσίευα. Η δημοσίευση του συγκεκριμένου mail δεν πλήττει το πρόσωπο Θανάση Τσεκούρα (εκτός αν ο ίδιος διακρίνει πως αποκαλύπτει μια μη πρέπουσα προσωπική λειτουργία) αλλά το Στουρνάρα. Αποκαλύπτει μια επικίνδυνη λειτουργία του αξιωματούχου που είναι εντεταλμένος να θωρακίσει την ελληνική οικονομία ή ακόμα και να την εμφανίσει θωρακισμένη. Δηλαδή αποκαλύπτει κάτι που σχετίζεται με το δημόσιο συμφέρον και όχι με την προσωπική σφαίρα αυτών που αλληλογραφούν.
Τέτοιες υποθέσεις έχω πει πως μοιάζουν με εκείνο τον τύπο σε αμερικάνικη ταινία που του ανακοινώνουν πως ο αδελφός του έχει σκοτώσει 20 ανθρώπους και όταν τους ρωτά πού το ξέρουν και λένε πως προκύπτει από το ίδιο το ημερολόγιό του εκείνος γεμάτος φρίκη τους λέει «τι, διαβάσατε το προσωπικό του ημερολόγιο;» Ο παραλογισμός που τοποθετεί το προσωπικό συμφέρον πάνω από το δημόσιο, που εμφανίζει το διάβασμα του αποκαλυπτικού ημερολογίου ως έγκλημα πάνω από τις δολοφονίες και η νομική σχιζοφρένεια που το επιβάλει αυτό πρέπει να είναι στο στόχαστρο του δημοσιογράφου και όχι στη δικαιολόγησή του.
Στην Ελλάδα, μια σειρά από αντισυνταγματικούς νόμους, τοποθετούν τα προσωπικά δεδομένα στη θέση της Ιερής Αγελάδας, ενώ στην πραγματικότητα λειτουργούν ως Ιερά Εξέταση απέναντι στη δημοσιογραφία. Δε μιλώ βέβαια για τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα που αφορούν την προσωπική ζωή του καθενός, τις προτιμήσεις του ή τις επιλογές του, αλλά τα απλά προσωπικά δεδεμένα που η «θεοποίησή» τους δεν είναι τίποτα άλλο από συγκάλυψη και στεγανοποίηση σκανδάλων. Μια τέτοια περίπτωση είναι η δημοσίευση της λίστας Λαγκάρντ.
Ο νόμος που ισχύει σήμερα, εν αντιθέσει με τον προηγούμενο που είχε σαφή διατύπωση πως αν το θέμα αφορά το δημόσιο συμφέρον δεν υπάρχει προσωπικό δεδομένο, ψηφίστηκε με την ευεργετική συνεισφορά του Τριανταφυλλόπουλου και την εισβολή με την κάμερά του στις κρεβατοκάμαρες. Όταν η κοινή γνώμη αγανάκτησε, πέρασαν το νόμο που στεγανοποιεί τα προσωπικά δεδομένα χωρίς της στάθμιση του δημοσίου συμφέροντος. Ο νόμος αυτός χρησιμοποιείται όποτε η εξουσία θέλει να κρυφτεί και να σωθεί και μαζί της όσοι την υπηρετούν βρώμικα.
Για να επιστρέψουμε λοιπόν στο θέμα που υπερασπίζεται η Έλλη Στάη, επιμένω πως δεν είναι προσωπικό και δεν αφορά μηχανισμούς. Το δημοσίευμα της ΕΦΣΥΝ αποκαλύπτει μια κρυφή λειτουργία του Στουρνάρα και όχι μια διαπροσωπική σχέση Στουρνάρα και Τσεκούρα. Συμφωνώ βεβαίως με την ανησυχία της Στάη για το πού πάει η δημοσιογραφία και συμφωνώ να υπάρξει πρωτοβουλία για να αντιμετωπιστεί η επίθεση στους δημοσιογράφους. Θα μου επιτρέψει βέβαια να βάλω στην ατζέντα αυτής της πρωτοβουλίας αν παρθεί, τη δίωξη δημοσιογράφων, τις επιθέσεις, τη συκοφάντηση, τον αποκλεισμό τους από τη διαφημιστική πίτα και άλλα πολλά.
Με τα μάτια της Έλλης, η ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας κινδυνεύει από τη δημοσίευση του mail Τσεκούρα. Με τα δικά μου, που είναι σίγουρα λιγότερο εντυπωσιακά, κινδυνεύει από την πληθώρα των εκμαυλισμένων που τολμούν να λένε πως είναι δημοσιογράφοι. Ας σηκώσει όμως ο καθένας τη σημαία της ανεξαρτησίας της δημοσιογραφίας και δε βαριέσαι, ας είναι και από μαντήλι Hermes. Κάτι καλό θα βγει.
Υ.Γ Ξέχασα να γράψω πως θέση στο θέμα πήρε με βαρυσήμαντη δήλωσή του και ο Λάμπης Ταγματάρχης, εγγυώμενος για την ανεξαρτησία των δημοσιογράφων που γνώρισε στο site της Στάη. Απ ό, τι θυμάμαι, ο φημολογούμενος διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΤ ήταν αυτός που έκοψε το Βαρουφάκη από την ΕΡΤ στο παρελθόν για τις θέσεις που εξέφραζε και βέβαια το Κουτί της Πανδώρας για τον ίδιο λόγο. Οπότε σίγουρα γνωρίζει τι σημαίνει ανεξαρτησία, τουλάχιστον ως αντίπαλός της.