ΦΑΡΑΩΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΜΕ FAST TRACK ΚΑΙ «ΠΡΑΣΙΝΟ» ΜΑΝΔΥΑ
Οι εγκαταστάσεις Βιομηχανικών ΑΠΕ μεταβάλλουν το νησί σε πηγή ενέργειας για όλη την Ευρώπη, αλλά με βαρύ κόστος για το περιβάλλον και τους κατοίκους του
Γράφει ο ΙΟΣ
Οταν πριν από δεκαπέντε χρόνια άρχισε να εφαρμόζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας με μεγάλη καθυστέρηση η νομοθεσία για την προώθηση των ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) οι σκεπτόμενοι πολίτες υποδέχτηκαν με μεγάλες προσδοκίες αυτή την ενεργειακή στροφή του ελληνικού κράτους. Επιτέλους έβλεπαν ότι απομακρυνόταν η χώρα από την προσκόλληση στον λιγνίτη που έχει καταστρέψει εκτεταμένες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, ειδικά στη Δυτική Μακεδονία. Μόνο που είχαν ξεχάσει τότε οι υπεύθυνοι να μας ενημερώσουν ότι επρόκειτο να προσθέσουν ένα μικρό «β» στα αρχικά της νέας «πράσινης» ενέργειας.
Οι βιομηχανικές ΑΠΕ (βΑΠΕ) δεν έχουν καμιά σχέση με την ήπια χρήση «καθαρών» μορφών ενέργειας, δηλαδή της αιολικής και της ηλιακής. Δεν πρόκειται πλέον για μικρές διάσπαρτες μονάδες που προσαρμόζονται στην τοπική κλίμακα. Μιλάμε για τεράστιας έκτασης αιολικά, φωτοβολταϊκά ή ηλιοθερμικές εγκαταστάσεις, οι οποίες δίνουν το δικό τους στίγμα σε πολύ μεγάλες εκτάσεις, ενώ απαιτούν και πυκνά δίκτυα (δρόμους, γραμμές μεταφοράς) που αλλάζουν ριζικά τη μορφή του εδάφους. Ο τρόπος που σχεδιάζεται να αναπτυχθούν οι μονάδες της βΑΠΕ σ’ όλη την Ελλάδα προκαλεί δέος στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες εξεγείρονται απέναντι στον κίνδυνο μιας νέας καταστροφής. Και αυτή τη φορά η καταστροφή θα είναι «πράσινη».
Η «ενέργεια» του κ. Στουρνάρα
Μια βδομάδα πριν από τις εκλογές του περασμένου Ιουνίου δημοσιεύθηκαν στο ΦΕΚ (αρ. 1787 Β/ 6-6-12) οι υπουργικές αποφάσεις ένταξης στον περιβόητο νόμο 3894/2010 (τον επονομαζόμενο νόμο «fast track») τριών μεγάλων επενδύσεων βΑΠΕ στην Κρήτη:
– «Αιολικό Σύστημα Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ)», που περιλαμβάνει κατασκευή 33 αιολικών σταθμών, συνολικής ισχύος 1.077 MW (359 ανεμογεννήτριες) στους τέσσερις νομούς της Κρήτης και κοινή διασύνδεσή τους με το Εθνικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα Ενέργειας μέσω υποβρυχίου καλωδίου κυριότητας της «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή ΑΒΕΤΕ»,
– «Κρήτη Πράσινο Νησί», που περιλαμβάνει κατασκευή 36 αιολικών σταθμών, συνολικής ισχύος 1.005,10 MW (437 ανεμογεννήτριες) στην Κρήτη και διασύνδεσή τους με το Διασυνδεδεμένο Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας μέσω κοινού υποβρυχίου καλωδίου, κυριότητας του Ομίλου «ELICA GROUP» και
– «Κατασκευή ηλιοθερμικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνολικής ισχύος 70 MW στη θέση Φουρνιά του Δήμου Σητείας ενεργειακής παραγωγής 378.306 MWh ετησίως», κυριότητας της «ΣΟΛΑΡ ΠΑΟΥΕΡ ΠΛΑΝΤ Λασίθι, Εναλλακτικές Πηγές Ενέργειας ΜΕΠΕ».
Τις εσπευσμένες αυτές προεκλογικές αποφάσεις υπογράφει ο τότε πρόεδρος της αρμόδιας διυπουργικής επιτροπής Γιάννης Στουρνάρας και σημερινός τσάρος της οικονομίας.
Για να έχουμε μια εικόνα των μεγεθών, αυτή τη στιγμή στην Κρήτη είναι εγκατεστημένη ισχύς 817 ΜW (θερμικά εργοστάσια) και 244 ΜW (ΑΠΕ). Οι ΑΠΕ συμμετέχουν κατά περίπου 20% στην ηλεκτροπαραγωγή και το δίκτυο έχει χαρακτηριστεί κορεσμένο με απόφαση της ΡΑΕ (απόφ. 85/2007).
Η μέγιστη ετήσια ζήτηση τις ώρες αιχμής είναι 631,8 ΜW. Το μέγεθος της ισχύος για το οποίο έχει ζητηθεί άδεια παραγωγής αγγίζει τα 6.500 ΜW, είναι δηλαδή δεκαπλάσιο. Γιατί δεν είναι μόνο αυτές οι εταιρείες. Εχει ήδη ανακοινωθεί το πρόγραμμα της «ΔΕΗ Ανανεώσιμες» με συνολικό σχέδιο αιολικών σταθμών 1.339,8 MW, από τα οποία τα 873 MW προβλέπονται για την Κρήτη (291 ανεμογεννήτριες). Η «Venergia Τζαβάρας» σχεδιάζει αιολικά 500 MW, η «Ακτίνα Κρήτης» 315 MW (με συνολική πρόβλεψη 486,2 MW στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα και 371 ανεμογεννήτριες) και η «Παγκρήτια Ανανεώσιμες» 1.000 MW από φωτοβολταϊκούς σταθμούς, συνδεδεμένους και πάλι με υποβρύχιο καλώδιο.
Οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ έχουν ένα αδύναμο σημείο. Την απόλυτη εξάρτηση από τη δύναμη του ανέμου και την ηλιοφάνεια. Αυτό σημαίνει ότι για να μην προκαλούν αστάθεια στο σύστημα ηλεκτροδότησης πρέπει να στηρίζονται σε άλλες μονάδες παραγωγής ενέργειας. Η λύση για την Κρήτη έχει δοθεί με την παράλληλη κατασκευή των λεγόμενων «υβριδικών» σταθμών παραγωγής ενέργειας, στους οποίους συνδυάζεται η αιολική με την υδροηλεκτρική ενέργεια. Πρόκειται για μεγάλες εγκαταστάσεις με ταμιευτήρες στους οποίες αποθηκεύεται νερό, το οποίο αντλείται και με γεωτρήσεις. Οι κάτοικοι του νησιού φοβούνται ότι όλα αυτά οδηγούν στην ιδιωτικοποίηση και του νερού.
Μέχρι τα μέσα του περασμένου χρόνου είχαν πάρει άδειες 10 υβριδικοί σταθμοί (αιολικά 206,7 MW, ταμιευτήρες για 3.739.000 κ.μ. νερό). Εχουν υποβληθεί αιτήσεις και για άλλους 8 υβριδικούς σταθμούς με αιολικά 248 MW, ενώ ήδη έχουν αδειοδοτηθεί και 5 μεγάλοι ηλιοθερμικοί σταθμοί, συνολικής παραγωγής 243 MW.
Είναι, λοιπόν, σαφές ότι το μεγάλο αιολικό και ηλιακό δυναμικό της Κρήτης θεωρήθηκε ευκαιρία για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο και βέβαια δεν είναι άλλες από τις γνωστές πολυεθνικές για μια ακόμα ευκαιρία εύκολου κέρδους. Μόνο που το περιβαλλοντικό τίμημα είναι βαρύ για τις περιοχές όπου ήδη εγκαθίστανται αυτές οι μονάδες, εφόσον πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για Ζώνες Ειδικής Προστασίας και περιοχές Natura. Με τη χωροθέτηση των βΑΠΕ θα ακυρωθούν παραγωγικές δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα και του τουρισμού, αλλά και μια σειρά από έργα που έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ. Οι συνέπειες της πυκνής αυτής χωροθέτησης θα είναι δραματικές για τη βιοποικιλότητα του κρητικού τοπίου.
Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι βΑΠΕ είναι βιομηχανικές εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας και όχι μόνο απαιτούν μεγάλες εκτάσεις για τη χωροθέτησή τους, αλλά χρειάζονται πλατείς δρόμους πάνω στα βουνά για να περάσουν οι μπετονιέρες και οι βαριές νταλίκες με τα τμήματα των ανεμογεννητριών. Οι ανεμογεννήτριες της εταιρείας ΤΕΡΝΑ θα είναι των 3 MW και της ELICA των 2,3 MW, με διάμετρο ρότορα τα 90 και 71 μέτρα αντίστοιχα.
Σύμφωνα με την καταγγελία των κατοίκων, «για να εγκατασταθούν, θα χρειαστεί να ανοιχτούν πολλά χιλιόμετρα νέων δρόμων-λεωφόρων, για την πρόσβαση σε απάτητους παρθένους τόπους και τη μεταφορά του εξοπλισμού». Ενώ οι δασικοί δρόμοι περιορίζονται σε 5 μέτρα, εδώ απαιτούνται «λεωφόροι» 15 έως και 30 μέτρων, όπως έδειξε και η εμπειρία από τα έργα που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί. Το επόμενο στάδιο είναι η δημιουργία δικτύου καλωδίων που θα συνδέει όλες τις μονάδες. Και βέβαια απαιτείται πόντιση υποβρυχίων καλωδίων διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας και μάλιστα από κάθε ενδιαφερόμενη εταιρεία χωριστά.
Για τη θεμελίωση του ηλιοθερμικού σταθμού απαιτούνται περίπου 3.000 στρέμματα, σε περιοχή που ορίζεται ως «ήπιας τουριστικής ανάπτυξης» από το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο, νοτιοδυτικά του Παλαίκαστρου. Η ίδια περιοχή έχει ενταχθεί στο διακρατικό πρόγραμμα Interreg Ελλάδα-Κύπρος 2007-2013, με προοπτική να ενταχθεί στο δίκτυο Γεωπάρκων της Unesco και στο Δίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων.
Ανεμομαζώματα fast track
Αυτή τη στιγμή δεν είναι γνωστή σε όλη της την έκταση η «αιολική επιδρομή» στην Κρήτη. Οι εταιρείες υποβάλλουν συνεχώς και νέες αιτήσεις, ενώ ιδρύονται όλο και περισσότερες ανώνυμες εταιρείες με στόχο την εκμετάλλευση των ΑΠΕ. Οι εταιρείες αυτές συχνά αλληλοδιαπλέκονται, πουλάει η μία στην άλλη συμμετοχές, ενώ από πίσω τους βρίσκονται και ορισμένοι πολυεθνικοί ενεργειακοί κολοσσοί, όπως η γαλλική Electricité de France (EdF), η οποία βέβαια είναι εταιρεία κυρίως πυρηνικής ενέργειας, αλλά δεν λέει όχι και στις βΑΠΕ, μέσω τις θυγατρικής της EdF Energies Nouvelles (ΕΕΝ), η οποία από το 2005 διαθέτει και ελληνικό παρακλάδι (ΕΕΝ Hellas), και η ιταλική ENEL.
Η εταιρεία Invest in Greece (Επενδύστε στην Ελλάδα), στην οποία έχει ανατεθεί από την κυβέρνηση ο έλεγχος και η αξιολόγηση των αιτήσεων για το fast track, αρνήθηκε εγγράφως να παραχωρήσει στους φορείς της Κρήτης στοιχεία για τα έργα που έχει εγκρίνει. «Η άρνηση αυτή», δηλώνει το Παγκρήτιο Δίκτυο κατά των Βιομηχανικών ΑΠΕ, «ισοδυναμεί με παρεμπόδιση των πολιτών ακόμα και να ενημερωθούν για ζωτικές και πολιτικές αποφάσεις που υποκαθιστούν τον αναπτυξιακό, χωροταξικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό και όχι μόνο με προσχηματική άρνηση πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία, όπως αναφέρεται στο έγγραφο με το οποίο η Invest in Greece αρνήθηκε την παραχώρηση στοιχείων».
Ζητήσαμε από την αρχιτέκτονα του Ηρακλείου Βάννα Σφακιανάκη, η οποία παρακολουθεί από κοντά την πορεία αυτών των σχεδιασμών, να μας περιγράψει τη θεσμική κατοχύρωση της νέας ενεργειακής πολιτικής. Κατά τη γνώμη της, «η νομοθεσία παραβιάζει τα όρια». Το 2001, με τον Ν. 2941 έγινε το πρώτο βήμα. Καθορίστηκε ότι τα έργα ΑΠΕ, ως έργα δημόσιας ωφέλειας, ανεξάρτητα από τον φορέα υλοποίησής τους (ιδιώτη ή το Δημόσιο), επιτρέπεται να πραγματοποιούνται σε δάση και δασικές εκτάσεις. Η άδεια που εκδίδεται για τα έργα αυτά αποτελεί νόμιμο τίτλο χρήσης της έκτασης και ο τίτλος αυτός παραμένει έγκυρος και ισχυρός ακόμα και αν αναγνωριστεί κάποιος άλλος ως ιδιοκτήτης της έκτασης. Ο ίδιος νόμος επέτρεψε και απαλλοτριώσεις ιδιωτικών εκτάσεων.
Το δεύτερο βήμα έγινε το 2006 με τον Ν. 3468, ο οποίος καθόρισε ότι προωθείται κατά προτεραιότητα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, έθεσε το πλαίσιο και τις εγγυήσεις για κάθε μορφή ΑΠΕ και δημιούργησε «Επιτροπή Προώθησης Επενδυτικών Σχεδίων Μεγάλης Κλίμακας για ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ (Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Αποδοτικότητας)». Ηταν μια πρώτη μορφή «fast track», τεσσεράμισι χρόνια πριν θεσμοθετηθεί ο γνωστός και ως «νόμος Παμπούκη». Ως «μεγάλη κλίμακα» θεωρήθηκαν τα 30 MW και ο προϋπολογισμός των 30 εκατ. ευρώ.
Το 2008, το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ επέβαλε την εγκατάσταση των ΑΠΕ σε κάθε γωνιά της υπαίθρου που δεν είχε την τύχη να προστατεύεται από ειδικό προεδρικό διάταγμα. Το Ειδικό Χωροταξικό εξαιρεί τον δομημένο χώρο και τις διαμορφωμένες τουριστικές εγκαταστάσεις, θεωρώντας ότι ΑΠΕ μπορούν να είναι εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας στην ύπαιθρο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις αυτές, στην Κρήτη αποκλείονται ρητά από εγκατάσταση σταθμών ΑΠΕ μόνον η Σαμαριά και το Βάι, καθώς και αρχαιολογικές ζώνες Α” βαθμού προστασίας. «Στην Κνωσό επιτρέπεται», είναι το πικρό σχόλιο της κυρίας Σφακιανάκη.
Το ευνοϊκό πλαίσιο για τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ ενισχύθηκε το 2010 με τον Ν. 3851 της κυρίας Μπιρμπίλη. Οι ΑΠΕ αναβαθμίστηκαν σε έργα «υψίστης σημασίας», έτσι ώστε να δεσμεύονται οι δικαστικές αρχές και να υποχρεώνονται να απορρίπτουν τις προσφυγές. Με τις ρυθμίσεις αυτού του νόμου ενισχύεται περαιτέρω το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ σε μια προσπάθεια να φανεί ότι υπερτερεί έναντι κάθε άλλης νομοθετικής διάταξης. Μάλιστα ο νόμος επιχειρεί να δεσμεύσει και τον πολεοδομικό σχεδιασμό, ορίζοντας ότι δεν μπορεί να θέτει περιοριστικές ρυθμίσεις για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ, πέρα απ’ όσα προβλέπονται από το Ειδικό Χωροταξικό.
«Κραυγαλέα» αντισυνταγματικό
Μόνο σήμερα μπορούμε να δούμε τις συνέπειες του Ν. 2941/2001 στις αλλαγές χρήσης γης στα βουνά και τους κάμπους της Κρήτης. Με την αξιοποίηση αυτού του νόμου επιτυγχάνεται η νομότυπη υφαρπαγή πατρογονικών περιουσιών. Η μέθοδος είναι απλή. Η ενδιαφερόμενη εταιρεία κάνει αίτηση για την εγκατάσταση αιολικού πάρκου σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Ακολουθεί ο χαρακτηρισμός αυτής της περιοχής ως δασικής από το δασαρχείο.
Σύμφωνα με τον νόμο, αρκεί αυτός ο χαρακτηρισμός για να δοθεί η άδεια εγκατάστασης, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή όχι νόμιμου ιδιοκτήτη. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κατά κόρον, προκειμένου να αποξενώσει τους κατοίκους όχι μόνο από τις ιδιοκτησίες τους, αλλά και από τον χώρο που περιβάλλει τους οικισμούς τους. Μ” αυτόν τον τρόπο για πρώτη φορά στην Ιστορία δημιουργείται κίνητρο για χαρακτηρισμό ως δασικών ολόκληρων περιοχών. Και βέβαια στόχος δεν είναι να προστατευθούν, αλλά ακριβώς ο αντίθετος: να αποδοθούν στους ιδιώτες προς εκμετάλλευση.
Αυτόν τον παραλογισμό είχε επισημάνει κατά τη συζήτηση αυτού του νομοσχεδίου στη βουλή, τον Αύγουστο του 2001, η τότε αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία βρίσκεται σήμερα στην κυβέρνηση. Και ο καθηγητής Προκόπης Παυλόπουλος είχε διακηρύξει σε όλους τους τόνους την αντισυνταγματικότητα αυτής της ρύθμισης, εφόσον κατά τη γνώμη του παραβιάζεται μ’ αυτήν το άρθρο 24 του Συντάγματος, το οποίο αναφέρεται στην προστασία των δασών:
«Με όλη την καλή πρόθεση σας το λέω, δεν ξέρω αν θα είστε κυβέρνηση όταν θα πληρώνουμε τα σπασμένα, αυτά που κάνετε τώρα, αλλά αν είστε ακόμη, εμείς θα το φέρουμε, για να σας το θυμίσουμε, είναι αντισυνταγματικές οι διατάξεις. Θα τις βρείτε μπροστά σας, γιατί όλες οι άδειες που θα δώσετε θα πέσουν. […] Γιατί δεν έχετε σε καμία περίπτωση λάβει υπόψη σας ότι σε δάση και δασικές εκτάσεις υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας που δεν επιτρέπει να δημιουργούνται τέτοιου είδους εγκαταστάσεις εν πάση περιπτώσει, παρά μόνο αν είναι ακραία η περίπτωση και έχουν εξαντληθεί όλες οι άλλες περιπτώσεις για εγκατάσταση. Είναι δηλαδή επικουρική η δυνατότητα εγκατάστασης και αυτό προϋποθέτει μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ειδική για το ζήτημα αυτό. Σας είπα και πάλι και το ξαναλέω και οι εξ ημών νομικοί το γνωρίζουν και δεν χρειάζεται να πω τίποτα περισσότερο. Μα χρειάζεται φιλοσοφία για να καταλάβετε ότι πράξεις που έχουν κηρυχθεί παράνομες με αποφάσεις δικαστηρίων ως αντισυνταγματικές, γιατί παραβιάζουν το άρθρο 24, δεν μπορείτε να τις νομιμοποιήσετε; Δεν νομιμοποιούνται, δεν αποκτούν νόμιμο έρεισμα».
Μια άλλη διάσταση έδινε στη δική της αγόρευση η άλλη επιφανής νομικός της Νέας Δημοκρατίας Αννα Ψαρούδα-Μπενάκη: «Για να εξηγούμεθα, όλα αυτά, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής κ.λπ., θα γίνονται πλέον από ιδιώτες, διότι έτσι θα πρέπει να μπορεί να γίνεται. Ακούστε όμως και τη συνέχεια. Τα έργα αυτά παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από οποιονδήποτε φορέα και αν υλοποιούνται, χαρακτηρίζονται εκ του νόμου ως «δημοσίας ωφελείας». Δηλαδή εδώ τι γίνεται; Βέβαια θα ακολουθηθεί ο νόμος περί απαλλοτριώσεων ως προς τη διαδικασία, την τιμή μονάδος στις αποζημιώσεις κ.λπ., αλλά το βασικό στοιχείο της απαλλοτρίωσης, η εξυπηρέτηση δημόσιας ωφέλειας, δεν κρίνεται κατά περίπτωση, αλλά χαρακτηρίζεται από τον νόμο a priori. Αυτά τα πράγματα, κύριοι συνάδελφοι, δεν μπορούν να σταθούν και δεν μπορούν να ψηφιστούν. Δεν μπορούμε να τα ψηφίσουμε. Δεν μπορούμε δηλαδή κατά τρόπο τόσο κραυγαλέο να προχωρήσουμε αντίθετα από το Σύνταγμα».
Και ναι μεν δεν τα ψήφισαν τότε οι της Νέας Δημοκρατίας, αλλά σήμερα με μεγάλο ζήλο τα εφαρμόζουν, μαζί με τους τότε αντιπάλους τους του ΠΑΣΟΚ. Ας προστεθεί ότι το νομοσχέδιο είχε περάσει τότε εσπευσμένα από το θερινό τμήμα της Βουλής, μαζί με ρυθμίσεις για τα… Ελληνικά Ναυπηγεία. Την αντισυνταγματικότητά του υπαινίχτηκε με διακριτικό αλλά σαφή τρόπο και η έκθεση της επιστημονικής υπηρεσίας της Βουλής. Σήμερα διαπιστώνουμε τις καταστροφικές για το περιβάλλον συνέπειες της εφαρμογής του.
Μια άλλη πολιτική
Υπάρχει μια άλλη πολιτική για τις ΑΠΕ, η οποία θα ξεπερνούσε το αδιέξοδο στο οποίο μας οδηγεί η σημερινή κυρίαρχη πολιτική για τις βιομηχανικές ΑΠΕ; Η Βάννα Σφακιανάκη απαντά θετικά: «Μια εθνική πολιτική για τις ΑΠΕ θα μπορούσε και θα έπρεπε να βασιστεί σε ένα πρότυπο που θα εξασφαλίζει ενεργειακή ασφάλεια και αυτάρκεια που να αντέχει, ανεξάρτητα από συνεργασίες και ανταλλαγές. Αυτή η πολιτική θα έπρεπε να υιοθετήσει κατά προτεραιότητα ένα πρότυπο αποκεντρωμένης διαχείρισης που συνδέει τις ΑΠΕ με τους καταναλωτές και τις παραγωγικές δραστηριότητες στο πλαίσιο της αυτοπαραγωγής, με άμεση διασπορά των ωφελημάτων στην κοινωνία, και να μπει στον κόπο ν’ αποδείξει ότι είναι –αν είναι- αναγκαίο να αναλωθεί χώρος της υπαίθρου και πόσος, συνεκτιμώντας όλες τις άλλες δραστηριότητες και ανάγκες».
Ενα τέτοιο πρότυπο εκ των πραγμάτων «συγκεντρώνει τις εγκαταστάσεις στον δομημένο χώρο, δεν έχει ανάγκη διανοίξεων νέων δρόμων και εγκαταστάσεων δικτύων στα βουνά και είναι ασύγκριτα πιο οικονομικό για το κοινωνικό σύνολο, που στο τέλος πάντα πληρώνει το κόστος των επενδύσεων». Κατά την κυρία Σφακιανάκη, αυτή η εθνική πολιτική πρέπει «να αποδείξει και να εγγυηθεί ότι θα κλείσουν θερμικά εργοστάσια, να θέσει σαφή χρονοδιαγράμματα για τον σκοπό αυτό, αποκλείοντας το ενδεχόμενο να συνεχίσουν να αναπτύσσονται, για να υποστηρίξουν –ως μονάδες βάσης- μια αέναη ανάπτυξη των ΑΠΕ, με στόχο την εξαγωγή ενέργειας σε τρίτους, ακόμα κι αν αυτό ζημιώνει τη χώρα».
Αυτή η εθνική πολιτική για τις ΑΠΕ θα έπρεπε να συνδυαστεί με χωροταξικό σχεδιασμό που θα συνεκτιμήσει τις ανάγκες όλων των παραγωγικών τομέων και την προστασία του περιβάλλοντος και θα διαφυλάξει τους εθνικούς πόρους και πρώτα απ’ όλα το νερό και τη γη. Το συμπέρασμα είναι ότι «από έναν τέτοιο σχεδιασμό, για την κοινωνία και τη χώρα και όχι για τους δείκτες της «πράσινης ανάπτυξης», είναι βέβαιο ότι θα προέκυπτε ανατροπή του συνόλου της πολιτικής και της νομοθεσίας που ισχύει σήμερα». Ποιος είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει κάτι παρόμοιο;
Το Αποπηγάδι δείχνει τον δρόμο
Μία από τις πρώτες περιοχές της Κρήτης που έχουν δεχτεί την επίσκεψη των βιομηχανικών ΑΠΕ είναι το ιστορικό Αποπηγάδι των Χανίων. Την αρχική αδιαφορία των περισσότερων κατοίκων διαδέχτηκε η έκπληξη και τελικά η οργή, όταν διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για ένα τεράστιας έκτασης έργο, με δρόμους πλάτους δεκαπέντε μέτρων που διασχίζουν το βουνό και αποκλεισμό μεγάλων εκτάσεων από κάθε πρόσβαση. Οι κάτοικοι κατέφυγαν στο ΣτΕ, αλλά στάθηκαν και οι ίδιοι όρθιοι μπροστά στα μηχανήματα της εταιρείας που επιδίωκαν να ανοίξουν τους δρόμους. Ακόμα και η αστυνομική βία και οι συλλήψεις δεν τους έκαμψαν. Περιμένουν τώρα τη δικαίωσή τους από τη Δικαιοσύνη, αφού βέβαια έχει προχωρήσει μέρος του έργου.
Η μεθόδευση στο Αποπηγάδι ακολουθεί το μοντέλο που βλέπουμε σε όλη την Κρήτη. Προηγούνται αιτήσεις μεγάλων επιχειρήσεων, οι οποίες εμφανίζονται με διάφορα εταιρικά σχήματα. Ακολουθούν στη συνέχεια αποφάσεις του δασαρχείου, με τις οποίες χαρακτηρίζονται «δασικές» οι επίμαχες εκτάσεις, χωρίς να υπολογιστούν οι ιδιοκτησίες και οι χρήσεις τους. Οταν φτάνει η πληροφορία στους κατοίκους είναι πλέον αργά. Τα περιθώρια αντίδρασης είναι ασφυκτικά.
Αυτός είναι ο λόγος που συγκροτήθηκε από τα τέλη του 2011 «Παγκρήτιο Δίκτυο Αγώνα κατά των βιομηχανικών ΑΠΕ», που τον Οκτώβριο του 2012 κατέθεσε προσφυγές κατά των έργων αυτών, τις οποίες υπογράφουν 1.275 πολίτες από όλη την Κρήτη, 10 δημοτικά συμβούλια (Αγίου Νικολάου, Ιεράπετρας, Οροπεδίου Λασιθίου, Αρχανών Αστερουσίων, Ανωγείων, Μυλοποτάμου, Αμαρίου, Αγίου Βασιλείου, Σφακίων, Καντάνου-Σελίνου), δύο πανελλήνιοι φορείς (Σύλλογος Αρχιτεκτόνων – ΣΑΔΑΣ, Πανελλαδική Φιλοζωική Περιβαλλοντική Ομοσπονδία), 4 παγκρήτιοι φορείς (Γεωτεχνικό Επιμελητήριο, Ενωση Αγροτουρισμού, Σπηλαιολογικός Ομιλος, Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών) και 78 επαγγελματικοί, περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί φορείς από όλη την Κρήτη. Η κινητοποίηση είναι πρωτοφανής και ο στόχος της είναι να εμποδίσει «την εγκατάσταση ενεργειακών εγκαταστάσεων βιομηχανικής κλίμακας», να υπερασπιστεί «τις ντόπιες παραγωγικές δραστηριότητες και τους παραγωγούς του τόπου» και να αγωνιστεί «για ένα παραγωγικό πρότυπο που θα ταιριάζει στην Κρήτη και θα σέβεται τους φυσικούς και πολιτιστικούς της πόρους και το απαράμιλλο κρητικό τοπίο».
Ισως έχει σημασία το γεγονός ότι μόλις λίγους μήνες μετά την εγκατάσταση των τριών ανεμογεννητριών στο Αποπηγάδι, η κακοκαιρία παρέσυρε τους στύλους που μετέφεραν την ηλεκτρική ενέργεια του αιολικού σταθμού. Οι στύλοι μαζί με τους μετασχηματιστές έγιναν κομμάτια. Ηταν η δεύτερη φορά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα που αποδείχτηκε ότι οι κατασκευές αυτές δεν αντέχουν τις καιρικές συνθήκες, τον άνεμο και το χιόνι του βουνού. Κάποιοι το θεώρησαν σήμα και είπαν ότι η φύση εκδικείται. Το σίγουρο είναι ότι επιβεβαιώθηκε στην πράξη ο χάρτινος σχεδιασμός των τόσο σοβαρών, υποτίθεται, επενδύσεων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ
«Ανανεώσιμες πηγές κέρδους!», «Τα αφεντικά του ανέμου», «Kομπίνες με τουρμπίνες»
Sarajevo, Τεύχος 32 – Σεπτέμβρης 2009 http://www.sarajevomag.gr
Αφιέρωμα στις επιχειρηματικές διαστάσεις της επιδρομής των ΑΠΕ.
Νέλλη Ψαρρού, «Αποπηγάδι: Nερό, το πιο πολύτιμο αγαθό!», Unfollow, τ. 7, Ιούλιος 2012
Ρεπορτάζ για την αντίσταση ενός χωριού στην εισβολή των ΑΠΕ.
Τάσος Δημαλέξης, Victoria Saravia Mullin, Σταύρος Ξηρουχάκης, Κώστας Γρίβας,
«Εκτίμηση των επιπτώσεων στην ορνιθοπανίδα από τη δημιουργία και λειτουργία Αιολικών Πάρκων»
Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα 2009.
ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ
«Πρωτοβουλία διάσωσης του Αποπηγαδιού» http://apopigadi.blogspot.gr
«Σήμερα Εμείς – Αύριο Εσείς» – μια ταινία για το Αποπηγάδι http://www.youtube.com/watch?v=OwKv2RnWarw
«Παγκρήτιο Δίκτυο Αγώνα κατά Βιομηχανικών ΑΠΕ» http://goo.gl/dNuWv
Ο ιστότοπος του δικτύου με πληροφορίες και ειδήσεις για τον αγώνα των κατοίκων. Παραπέμπει και στη σελίδα για τη συλλογή υπογραφών υποστήριξης.
ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ: Τασος Κωστόπουλος, Αντα Ψαρρά, Δημήτρης Ψαρράς
Πηγή: http://www.efsyn.gr/ (Εφημερίδα των Συντακτών)