Του Στέλιου Κούλογλου
«Δημοσιογράφος: Κύριε Πρωθυπουργέ, έχετε την αίσθηση, μετά τη συζήτηση που είχατε, πήρατε την εγγύηση ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Αντώνης Σαμαράς: Κοιτάξτε κάτι. Εχθρός μας είναι η ύφεση». Και μόνο αυτό το απόσπασμα από την χθεσινή κοινή συνέντευξη τύπου του Έλληνα πρωθυπουργού με την κυρία Μέρκελ, αρκεί για να αποδειχθεί πόσοκατώτερη των προσδοκιών της ελληνικής πλευράς υπήρξε η επίσκεψη της καγκελαρίου στην Αθήνα.
Ούτε την διαβεβαίωση ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη δεν έδωσε η κυρία Μέρκελ, υποχωρώντας και από τις σχετικές κατηγορηματικές δηλώσεις της στην συνάντηση των δύο ηγετών στο Βερολίνο, μόλις 2 μήνες πριν: «Η Ελλάδα ανήκει στην ευρωζώνη ..το είπα σήμερα και το επαναλαμβάνω, θέλω η Ελλάδα να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης και δεν ξέρω κανέναν που να μην το θέλει», έλεγε τον Αύγουστο η Γερμανίδα καγκελάριος. Χθες, παρεμβαίνοντας στην σχετική ερώτηση προς τον κ.Σαμαρά αρκέστηκε στις ευχές: «Ελπίζω και εύχομαι η Ελλάδα να παραμείνει στη ζώνη του ευρώ».
Φυσικά ούτε λόγος ακόμη και για επιμήκυνση (μετά την αναδιαπραγμάτευση, ο κ. Σαμαράς έχει ξεχάσει και αυτή την λέξη), κανένα μήνυμα ότι η επόμενη δόση θα εκταμιευθεί (η Μέρκελ υποτίθεται ότι περιμένει την έκθεση της τρόικας, την οποία η ίδια, λίγο πολύ, θα υπαγορεύσει), πάει το νέο σχέδιο Μάρσαλ το οποίο ΕΕ και Γερμανία υπόσχονταν πέρυσι το καλοκαίρι. Το μόνο αγαθό που στις χθεσινές επίσημες δηλώσεις υπήρξε εν αφθονία, ήταν η λέξη φιλία, που επαναλαμβανόταν σε όλους τους τόνους. Το γιατί μείναμε με την .. φιλία στο χέρι, είναι μια μεγάλη ιστορία.
Η νοοτροπία που κυριάρχησε στη χώρα τις προηγούμενες δεκαετίες θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «χαζοχαρούμενος εθνοκεντρισμός»: η Ελλάδα είναι το κέντρο του κόσμου καθώς, όταν στην Αθήνα βασίλευε ο Σωκράτης, οι Ευρωπαίοι μισοχιμπατζήδες έτρωγαν καρπούς στα δένδρα. Επομένως οι ανά τον κόσμο ηγέτες και τα κράτη τους διακρίνονταν, χοντρικά, σε δύο κατηγορίες: τους φιλέλληνες και τους ανθέλληνες. Συχνά το ερμηνευτικό σχήμα έμπαζε νερά, όταν ο ίδιος ηγέτης άλλαζε πολιτική ανάλογα με τα συμφέροντα της χώρας του, αλλά μέσα στην εθνική παραζάλη λίγοι διαπίστωναν την αντίφαση. Η χώρα ατένιζε χαζοχαρούμενα το μέλλον, είτε επρόκειτο για την εξωτερική πολιτική ή για την οικονομία. Η συνέχεια είναι γνωστή.
Η αδυναμία των Ελλήνων πολιτικών να κάνουν διπλωματία με όρους γεωπολιτικής είναι παροιμιώδης. Ποιος δεν θυμάται τις αγκαλιές και τα φιλιά του Παπανδρέου στη Μέρκελ, όταν γυρνούσε την Ευρώπη ζητώντας, όπως επαναλάμβανε στις δηλώσεις του, «συμπαράσταση και όχι χρήματα», ένα « πιστόλι πάνω στο τραπέζι» που δεν θα χρησιμοποιούσε παρά σε περίπτωση ανάγκης; Εκτός από το ότι δεν είχε καταλάβει γρι για την διεθνή οικονομική κρίση στη δίνη της οποίας έμπαινε η χώρα, ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός σπατάλησε τις δυνάμεις του ζητώντας συμπαράσταση, την ώρα που η Μέρκελ για το μόνο που ενδιαφερόταν ήταν να σώσει τις γερμανικές τράπεζες. Έτσι με τα μνημόνια, που το μόνο που εξασφάλιζαν ήταν ότι οι γερμανογαλλικές τράπεζες θα κέρδιζαν χρόνο για να ξεφορτωθούν τα ελληνικά, τοξικά ομόλογα , τον τύλιξαν σε μια κόλλα χαρτί. Και μαζί του μια ολόκληρη χώρα, που έκτοτε υποφέρει.
To ίδιο λάθος επαναλαμβάνει σήμερα η νέα κυβέρνηση. Ο κ. Σαμαράς ούτε ζητάει κάτι από την τρόικα ή την Γερμανία, ούτε διαπραγματεύεται μαζί τους. Φαίνεται να πιστεύει ότι η καλή διαγωγή και η όποια φιλία της Μέρκελ θα λύσει κατά ένα μαγικό τρόπο τα προβλήματα της Ελλάδας, που βαθαίνουν. Τονίζει συνεχώς ότι η αξιοπιστία μιας χώρας την κάνει πιο ισχυρή, πράγμα που είναι αλήθεια. Αλλά αυτό κάθε χώρα το επιτυγχάνει μόνη της: προς το παρόν, η Ελλάδα διαπραγματεύεται με τον ευατό της.Την ίδια ώρα που Μέρκελ και Γερμανία κοιτούν το συμφέρον τους.
Η Γερμανία έχει χρησιμοποιήσει την κρίση στην ευρωζώνη, διατηρώντας τηνζωντανή αλλά υπό έλεγχο, για να κρατήσει χαμηλά την ισοτιμία του ευρώ, να αυξήσει τις εξαγωγές της και να επωφεληθεί από τα μηδαμινά επιτόκια με τα οποία δανείζεται, σε σχέση με τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές και τέως εταίρους της. Μια μελέτη του γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο, έδειχνε ότι η Γερμανία είχε κερδίσει από την κρίση 45 δις ευρώ «μόνο μέσω των αγορών», χωρίς δηλαδή να κουνήσει ούτε το δαχτυλάκι της.
Μετά από αρκετές παλινωδίες, η Μέρκελ αποφάσισε στις καλοκαιρινές της διακοπές ότι συμφέρει την Γερμανία η Ελλάδα να παραμείνει στην ευρωζώνη.Τουλάχιστον μέχρι τις γερμανικές εκλογές του επόμενου φθινοπώρου, και μετά βλέπουμε. Κανένα ρόλο δεν έπαιξαν σε αυτή την απόφαση οι τσιριμόνιες και οι δημόσιες συγνώμες του πρωθυπουργού («ουδείς αναμάρτητος») στο ταξίδι του στο Βερολίνο, που άλλωστε ακολούθησε της απόφασης. Μάλιστα ο γερμανικός τύπος έχει αποκαλύψει ότι το επιτελείο της Μέρκελ φρόντισε να μην γίνει γνωστή η απόφαση της και να διατηρηθεί η σκληρή φρασεολογία, ώστε ο Α.Σαμαράς να κάνει τις περισσότερες παραχωρήσεις στην συνάντηση.
Χθες η κυρία Μέρκελ ήρθε στην Αθήνα για να ενισχύσει την κυβέρνηση Σαμαρά, ώστε να μην παρουσιαστούν ανεξέλεγκτες εξελίξεις στην Αθήνα, μέχρι τις εκλογές της. Ίσως και για να συζητήσει από κοντά ποιό φιλέτο από τις ιδιωτικοποιήσεις θα πάρουν οι γερμανικές εταιρίες. Επειδή όμως κάθε άνοιγμα προς τους τεμπέληδες Έλληνες κοστίζει σε ψήφους στην Γερμανία, αποφάσισε να τσιγκουνευτεί ακόμη και τα λόγια της. Αν είχε φέρει κάποια δώρα, έστω και μικρά ίσως ο σκοπός του ταξιδιού να είχε επιτευχθεί. Τώρα όμως, όταν η επικοινωνιακή σκόνη πέσει και τα 13,5 δις νέα μέτρα έρθουν, η επίσκεψη θα ξεχαστεί. Κανείς δεν θυμάται έναν επισκέπτη, που δεν έφερε ούτε σοκολατάκια.