Του Δάνη Παπαβασιλείου
Το φάσμα μιας γενικής ύφεσης στη διεθνή οικονομία προκαλεί μια μεγάλη συζήτηση που περιλαμβάνει όχι μόνο την πορεία των οικονομικών μεγεθών, αλλά και τις γενικότερες εξελίξεις.
Το ενδιαφέρον στη συζήτηση που διεξάγεται, έγκειται στο ότι όλοι οι συμμετέχοντες αναγνωρίζουν τα πρόδρομα φαινόμενα της ύφεσης, αλλά διαφοροποιούνται ως προς το χρόνο της εκδήλωσης της. Έτσι, άλλοι υποστηρίζουν ότι η ύφεση θα εκδηλωθεί το 2019, ενώ άλλοι υπολογίζουν το χρόνο έναρξης το 2020, ή το 2021.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι όλοι αποδίδουν σε δύο, κυρίως, παράγοντες το ρόλο του καταλύτη των εξελίξεων, τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και το Brexit.
Αξίζει να επισημανθεί ότι και οι δύο παράγοντες συνιστούν παραβίαση των όρων της «παγκοσμιοποίησης», καθώς δείχνουν προθέσεις για τον περιορισμό της παντοκρατορίας των «αγορών», υπέρ μιας αναδίπλωσης στην εξυπηρέτηση του «εθνικού συμφέροντος».
Δεν είναι τυχαίο ότι ο ιδρυτής του Φόρουμ του Νταβός, Κλάους Σουάμπ, γράφει στην επιστολή του, ενόψει της φετινής συνάντησης: «Η παγκοσμιοποίηση είναι μια ιδεολογία που δίνει προτεραιότητα στη νεοφιλελεύθερη παγκόσμια τάξη και όχι στα εθνικά συμφέροντα».
Υποχρεωμένος από τις συνέπειες των εγγενών αντιφάσεων του, ο καπιταλισμός αναγκάζεται να ζητήσει τώρα καταφύγιο στον «προστατευτισμό», τον οποίο είχε ρίξει στο πυρ το εξώτερον επί δύο τουλάχιστον δεκαετίες.
Μόνο που τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει σε σχέση με τη δεκαετία του ΄90, όταν ο νεοφιλελευθερισμός της Σχολής του Σικάγο σάρωνε, χωρίς αντιστάσεις, την παγκόσμια οικονομία, εφαρμόζοντας τη συνταγή: «Σοκ και δέος», για την αντιμετώπιση της καπιταλιστικής κρίσης.
Σήμερα, λοιπόν, που οι ΗΠΑ του Τράμπ, επιδιώκουν την αποκατάσταση της παγκόσμιας κυριαρχίας τους φωνάζοντας: «Πρώτα η Αμερική!», βρίσκουν απέναντι τους εκείνους που συνεχίζουν να φωνάζουν: «Πρώτα οι αγορές!».
Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ- Κίνας, με την επιβολή δασμών και από τις δύο πλευρές, στα εισαγόμενα προϊόντα, αντικατοπτρίζει τη σύγκρουση των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, όπου η μια (η αμερικάνικη) θέλει τον επαναπατρισμό των διαφυγόντων κερδών της, ενώ η άλλη (η κινέζικη) θέλει να διατηρήσει τα δικά της.
Βεβαίως, ο «πόλεμος» ΗΠΑ- Κίνας, είναι ένα μόνο κομμάτι, ίσως το σημαντικότερο, του ψηφιδωτού της διεθνούς κρίσης. Συγκρούσεις, μεγαλύτερης, ή μικρότερης έντασης έχουμε μεταξύ ΗΠΑ- Γερμανίας, ΗΠΑ- Ρωσίας, Ευρωπαϊκής Ένωσης- Ρωσίας, Ευρωπαϊκής Ένωσης- Κίνας, ΗΠΑ- αναδυόμενων χωρών, Brexit, και πάει λέγοντας. Με δυο λόγια: Όλοι εναντίον όλων!
Όσον αφορά τις επιδόσεις των μεγάλων οικονομιών το 2019, οι προβλέψεις των διεθνών οργανισμών, αλλά και των οικονομικών αναλυτών, κάνουν λόγο για «επιβράδυνση», χωρίς να αποκλείουν το ενδεχόμενο της ύφεσης.
Μόλις πριν δέκα μέρες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεψε στην έκθεση του ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας θα διαμορφωθεί το 2019 μόλις στο 3,5%, ρυθμός που αν επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη θα είναι ο χαμηλότερος των τελευταίων τριών ετών και χαμηλότερος από την ανάπτυξη του 2018.
Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, μπορεί να αρνήθηκε πως επίκειται ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας, ωστόσο παραδέχτηκε πως «έχει αυξηθεί σίγουρα ο κίνδυνος για οξύτερη επιβράδυνση της παγκόσμιας» και κάλεσε κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο «σοβαρής επιβράδυνσης».
Το βέβαιον είναι ότι η διεθνής οικονομία μετά την κρίση που ξέσπασε το 2008 και την αναιμική ανάπτυξη που ακολούθησε βρίσκεται και πάλι στα πρόθυρα (αν δεν τα έχει περάσει) μιας νέας κρίσης απρόβλεπτων, προς το παρόν, διαστάσεων. Και όπως σε κάθε κρίση, οι καπιταλιστές είναι έτοιμοι να πετάξουν στη θάλασσα τη «σαβούρα» για να σώσουν το καράβι τους…