Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει το νέο Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ – ΦΕΚ Δ’194/15.04.2025) με τίτλο «Καθορισμός κριτηρίων, τρόπου και διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της χώρας με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων», το οποίο, σύμφωνα με τον πρώην Πρόεδρο του ΤΕΕ/Τμήματος Δυτικής Κρήτης και Δημοτικό Σύμβουλο Σφακίων, Λευτέρη Κοπάση, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην τοπική ανάπτυξη και την ιδιοκτησία γης.

Ο κ. Κοπάσης τονίζει ότι, αν και το ΠΔ δεν εφαρμόζεται άμεσα, λειτουργεί ως οδηγός για την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) στους περισσότερους δήμους της χώρας. Τα ΤΠΣ, που το τεχνικό δυναμικό και οι τοπικές κοινωνίες ανέμεναν ως λύση για την αποσαφήνιση των χρήσεων γης και των όρων δόμησης, κινδυνεύουν πλέον να λειτουργήσουν αποτρεπτικά, εμποδίζοντας την κατοικία και τις επενδύσεις.

Σύμφωνα με τον κ. Κοπάση, το νέο ΠΔ «βάζει φρένο στις ελπίδες» και παρατείνει την αβεβαιότητα των ιδιοκτητών, οι οποίοι μετά την ακατανόητη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, βρίσκονται σε αδιέξοδο, αδυνατώντας να πολεοδομήσουν εκτάσεις που είχαν ενταχθεί σε σχέδιο πόλης εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το νέο πλαίσιο επαναφέρει τα όρια των οικισμών στα δεδομένα του 1923, αγνοώντας τις ανάγκες και την πραγματικότητα του 2025. «Η συρρίκνωση των ορίων των οικισμών είναι συντριπτική και συνιστά παραβίαση της ασφάλειας δικαίου», επισημαίνει ο κ. Κοπάσης, εξηγώντας ότι τίθεται σε αμφισβήτηση η εμπιστοσύνη του πολίτη στη λειτουργία του κράτους.

Για τον Δήμο Σφακίων, όπου υπάρχει επιτακτική ανάγκη για επανακατοίκηση, επενδύσεις και υποδομές, οι επιπτώσεις αναμένονται δραματικές. Ο κ. Κοπάσης υπενθυμίζει ότι στο πλαίσιο της Α’ Φάσης του ΤΠΣ Σφακίων, τον Νοέμβριο του 2024, είχαν προταθεί όροι δόμησης ακόμα και για εγκαταλελειμμένους οικισμούς και μιτάτα, με στόχο την αναβίωσή τους.

Επιπλέον, ο κ. Κοπάσης συνδέει το ΠΔ με την πρόσφατη απόρριψη από το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Σφακιά, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες για περαιτέρω ερημοποίηση της περιοχής.

Χαρακτηριστικό του μεγέθους της συρρίκνωσης είναι το παράδειγμα του οικισμού Σκαλωτής στα Σφακιά, όπου, όπως φαίνεται από την πρώτη ανάγνωση του ΠΔ, τα νέα όρια (με το πράσινο περίγραμμα) σε σχέση με τα υφιστάμενα του 1983 (γαλάζιο περίγραμμα) μειώνουν δραματικά τη δυνατότητα αξιοποίησης ιδιοκτησιών.

Ο κ. Κοπάσης καταλήγει ότι «οι δυναμικές παρεμβάσεις της αυτοδιοίκησης είναι δικαιολογημένες και αναγκαίες». Ζητά νέα νομοθέτηση για τον ορισμό «περαστικών ζωνών», οι οποίες θα επιτρέπουν τη διατήρηση των υπαρχόντων όρων δόμησης και χρήσεων γης, προστατεύοντας την ύπαιθρο και τα δικαιώματα των πολιτών.