Ιστορία… και σιωπή

Του Ευάγγελου Πάλλα *

Μια ανάλυση πολυεπίπεδη για όλα αυτά που άφησε το 2019 και αυτά που θα μας προσθέσει το 2020.

Ο χρόνος που έφυγε δεν ήταν ο καλύτερος, είχα πάρα πολλές αρνητικές εξελίξεις συνέχεια των προηγουμένων χρόνων, ενώ στο Διεθνές σκηνικό υπάρχει έξαρση των εξωτερικών ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στα εσωτερικά κυρίαρχων κρατών «από τους υπόπτους, τις ΗΠΑ, τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ και την Τουρκία, που δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει μετατραπεί σε μια χώρα πολύ επιθετική και προκαλεί τεράστια προβλήματα στην περιοχή»
Συρία, Λιβύη, Ιράκ και ίσως στη συνέχεια το Ιράν, ανέφερε, αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της επιθετικότητας του ιμπεριαλισμού και χωρών που πιστεύουν ότι έχουν συμφέροντα να εξυπηρετηθούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Η άνοδος Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, ανέφερε, έχει δημιουργήσει πρωτόγνωρα δεδομένα που ξεπερνούν κάθε προηγούμενα ακόμα και για τις ίδιες τις ΗΠΑ, σε ότι αφορά τις επεμβάσεις τους στα εσωτερικά κυρίαρχων κρατών.

Στο Κυπριακό η στασιμότητα και το παρατεταμένο αδιέξοδο οδηγούν σε τεράστιους κινδύνους για το μέλλον και την προοπτική της Κύπρου και του λαού της. Η Ε/Κ πλευρά δεν χειρίστηκε τα πράγματα με τον καλύτερο τρόπο. Η τριμερής συνάντηση στο Βερολίνο, γέννησε κάποιες ελπίδες, που αν αξιοποιηθούν σωστά από όλους όσους πραγματικά ενδιαφέρονται για την λύση, πολύ φοβάμαι ότι θα χαθούν στις σκοπιμότητες του 2020.

Η χρονιά που φεύγει, πρόσθεσε, βρήκε την ΕΔΟΝ στους δρόμους για τα προβλήματα και τα ζητήματα που απασχολούν την νέα γενιά, για την υπεράσπιση των αγωνιζόμενων λαών. Ακόμα μια χρονιά πολλοί λαοί βρέθηκαν θύματα των ιμπεριαλιστικών παρεμβάσεων, είπε αναφερόμενος στην δύναμη των λαών. «Σε κάθε γωνιά της γης έδωσαν το παράδειγμα ότι την δύναμη την έχουν οι λαοί, όπως στη Χιλή, τον Λίβανο και σε άλλες χώρες. Το παράδειγμα πως μπορούμε και εμείς να ξεσηκωθούμε, να νιώσουμε ανάταση, ότι αυτός ο δρόμος, ο δρόμος ο δικός μας δεν έχει τελειωμό».

Ήταν μια χρονιά δύσκολη, με μεγάλες απώλειες, ο θάνατος του ιστορικού στελέχους του ΑΚΕΛ Δ. Χριστόφια, η απώλεια του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και του Θάνου Μικρούτσικου μέσα από όλους τους χαιρετισμούς όλοι μαζί δώσαμε την υπόσχεση ότι όπως ακριβώς η ανάγκη έγραψε ιστορία, δεν θα αφήσουμε αυτή την ιστορία να γίνει σιωπή…

Το 2020 θα είναι χρονιά αγώνων και ανάτασης της πάλης των λαών, για την ανάκτηση των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας στη ζωή…

Ο χρόνος που αποχαιρετήσαμε σφραγίστηκε από μεγάλες διαδηλώσεις. Διαδηλώσεις για τη δημοκρατία, για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για την προστασία του πλανήτη. Διαδηλώσεις για το δικαίωμα των γυναικών, για το δικαίωμα των προσφύγων, ενάντια στο φασισμό, που σηκώνει πάλι κεφάλι, διαδηλώσεις ενάντια στη διαφθορά, στις ανισότητες, διαδηλώσεις για μια καλύτερη ζωή.

Οι Βρυξέλλες φοβούνται ότι τα «χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα» για την οικονομία της ΕΕ, αφού αυτή τη βδομάδα τα πολλά κύματα κρούσης έχουν προκαλέσει ανησυχίες για οικονομική κατάρρευση. Η Annmarie Hordern του Bloomberg επιβεβαιώνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πανικοβληθεί  με τις τελευταίες οικονομικές προβλέψεις, μετά τη μείωση των ρυθμών ανάπτυξης για το 2020.

Οι επίσημες προβλέψεις προέβλεπαν ότι η οικονομία της ΕΕ «φαίνεται πως βαδίζει προς μια παρατεταμένη περίοδο μικρότερου ρυθμού ανάπτυξης και μείωσης του πληθωρισμού».

Η Hordern εξηγεί ότι: «Τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα για την ΕΕ». Ωστόσο, οι ευρωπαίοι γραφειοκράτες επιρρίπτουν τις ευθύνες για τη «δραματική κατάσταση της περιοχής στους εμπορικούς πολέμους και την πολιτική αβεβαιότητα».

Και συνεχίζει: «Σύμφωνα με τους αξιωματούχους, τα ρίσκα παραμένουν εντελώς αρνητικά».

»Η Γαλλία και η Ισπανία αποδεικνύονται πιο ανθεκτικές από το αναμενόμενο, αλλά η Ιταλία δεν παρουσιάζει σημάδια ιδιαίτερης ανάκαμψης». Ως απόδειξη ότι η χώρα πνίγεται από το ενιαίο νόμισμα.

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει επίσης μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης για τη Γερμανία».

Η έκθεση του Bloomberg θεωρεί τα πρόσφατα στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας ως απόδειξη ενός άλλου τεράστιου προβλήματος για την οικονομία της Ανγκελα Μέρκελ.

Η συνολική βιομηχανική παραγωγή στη Γερμανία υποχώρησε κατά 0,6% σε σύγκριση με τον Αύγουστο, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία.

Ο κορυφαίος οικονομολόγος Andrew Kenningham προειδοποιεί ότι η ύφεση στη Γερμανία θα συνεχιστεί «μέχρι το επόμενο έτος».

Το Βερολίνο κινδυνεύει «να γλιστρήσει προς μια τεχνική ύφεση», καθώς οι ειδικοί δίνουν 40% πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εξέδωσε νέα προειδοποίηση ότι αυτή τη χρονιά η ευρωπαϊκή οικονομία έχει αποδυναμωθεί.

Και καλεί την Ευρώπη να έχει ετοιμάσει σχέδια έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση μιας επικείμενης οικονομικής κρίσης.

Το Ταμείο προχώρησε σε μια επείγουσα προειδοποίηση σχετικά με την οικονομία της ζώνης του ευρώ, η οποία έχει υποχωρήσει σημαντικά και κάλεσε τους ηγέτες της ΕΕ να προετοιμάζονται για μια οικονομική κρίση.

Σε αντίθετη περίπτωση, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η ανάπτυξη της Ευρώπης θα μειωθεί από 2,3% το 2018 σε μόλις 1% το 2019.

Σε μια κουλτούρα όπως η ελληνική, όπου το παρόν και το παρελθόν συμπλέκονται ενοχικά, δεν μπορεί παρά να είναι το φάντασμα ανικανοποίητων αιτημάτων που κρύβουν χαρακτηριστικά ακινησίας και προσωπικής ενοχής.

Ένας φρικτός… βάρβαρος αλλά υπέροχος κόσμος

2010-2020. Η δεκαετία που αφήνουμε υπήρξε έντονη και δύσκολη. Ήταν η δεκαετία της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, όπου φανερώθηκαν τα ελλείμματα πολιτικής εμπιστοσύνης.

Η δεκαετία κλείνει με την περιθωριοποίηση του βίαιου δεξιού εξτρεμισμού. Αυτό δεν σημαίνει ότι θεραπεύτηκαν οι αιτίες που προκάλεσαν την άνοδό του. Tο εκλογικό σώμα, ωστόσο, πήρε ένα μάθημα όσον αφορά τις επώδυνες συνέπειες ακραίων επιλογών του. Παράγοντες της μιντιακής σφαίρας επίσης: η απόδοση ορατότητας σε ακραία μορφώματα μπορεί να έχει βαρύ πολιτικό και κοινωνικό τίμημα. Κυρίως όμως έγινε αντιληπτό ότι η αδράνεια του κράτους μπορεί να δώσει ευκαιρίες στους εξτρεμιστές, ενώ η εγρήγορση των θεσμών (όπως έγινε με τη δικαστική διερεύνηση της Χρυσής Αυγής και την αναστολή της κρατικής χρηματοδότησής της από τη Βουλή) μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα σε τέτοιου είδους απειλητικές για τη λειτουργία και την ποιότητα της δημοκρατίας εκφράσεις.

Παρότι δεν μπορούμε να μαντέψουμε πώς θα είναι ο κόσμος τα επόμενα χρόνια, έχουμε τουλάχιστον το δικαίωμα να ονειρευτούμε πώς θα θέλαμε να είναι.

Για μένα, το σημαντικότερο γεγονός ήταν το πολιτικό «ξεβράκωμα» του συστήματος και η ανώμαλη προσγείωση ενός λαού που δεν είχε πλέον πού να ελπίζει. Το άλλο πολύ σημαντικό γεγονός είναι το προσφυγικό και η αδυναμία μας να το χειριστούμε όπως πρέπει. Για παράδειγμα, δεν γίνεται ως κράτος να θεωρείς έναν Αφγανό μετανάστη και όχι πρόσφυγα, όταν όλοι γνωρίζουν ότι το Αφγανιστάν βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση από το 1980, είτε με εξωτερικούς εχθρούς είτε λόγω εμφύλιων συρράξεων. Θέλει γερό στομάχι το προσφυγικό, νηφαλιότητα και, προπάντων, μνήμη. Η μισή χώρα και πλέον είναι απόγονοι προσφύγων. Πιστεύω ότι λίγα πράγματα αλλάξαν κατ’ ουσίαν. Ο κόσμος πιστεύει ότι θα επανέλθει στον προηγούμενο τρόπο ζωής του χωρίς να έχει λάβει το ουσιαστικό μήνυμα της κρίσης και μάλιστα το θλιβερό που ακούγεται τους τελευταίους μήνες είναι η «επιστροφή στην κανονικότητα», δηλαδή «δανείσου κι ας μην έχεις να τα ξεπληρώσεις». Όλα αυτά σε μια χώρα που δεν παράγει σχεδόν τίποτα (εκτός από υπηρεσίες και, φυσικά, μπόλικο φρέντο εσπρέσο).

Τους ανθρώπους δεν θα τους ελέγχει το αυτοκίνητο, δε θα τους προγραμματίζει ο υπολογιστής, δε θα τους εξαγοράζει το σούπερ μάρκετ, δε θα τους παρακολουθεί η τηλεόραση.

Η τηλεόραση θα πάψει να είναι το πιο σημαντικό μέλος της οικογένειας και θα της συμπεριφερόμαστε όπως στο σίδερο ή το πλυντήριο ρούχων.

Οι άνθρωποι θα δουλεύουν για να ζήσουν, αντί να ζουν για να δουλεύουν.

Στους ποινικούς κώδικες θα ενταχθεί και το αδίκημα της βλακείας, το αδίκημα που διαπράττουν όσοι ζουν για να έχουν ή για να κερδίζουν, αντί να ζουν απλώς και μόνο για να ζουν, σαν τα πουλιά που κελαηδούν χωρίς να ξέρουν ότι κελαηδούν και σαν τα παιδιά που παίζουν χωρίς να ξέρουν ότι παίζουν.

Σε καμιά χώρα δεν θα φυλακίζονται οι νέοι που αρνούνται να υπηρετήσουν τη στρατιωτική τους θητεία, αλλά εκείνοι που θα θέλουν να την υπηρετήσουν.

Οι οικονομολόγοι δε θα ονομάζουν επίπεδο ζωής το επίπεδο κατανάλωσης, ούτε ποιότητα ζωής την ποσότητα των υλικών αγαθών.

Τι θα γίνει αν αρχίσουμε να ασκούμε το δικαίωμα στο όνειρο που ποτέ δεν διακηρύχθηκε; Ας διαπεράσει το βλέμμα μας το όνειδος και ας ονειρευτούμε έναν άλλο κόσμο…

Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες, όποιος απολογισμός, είναι καταδικασμένος στη μερικότητα, αφού έχουν συμβεί άπειρα γεγονότα που στιγμάτισαν τις ζωές μας και είναι δύσκολο να μπουν σε μια αντικειμενική σειρά.

Είναι προφανές: αφ’ ης στιγμής οι τηλεοπτικές άδειες δίδονται με πλειοδοτικό διαγωνισμό, δυνατότητα αγοράς έχουν δηλαδή μόνο οι πλουσιότεροι των πλουσίων, τα συμφέροντα που θα εξυπηρετούνται μέσω της τηλοψίας δεν θα είναι, φυσικά, ποτέ του λαού αλλά της τάξης τους. Της αστικής τάξης, δηλαδή, και των πάσης φύσεως ελίτ που κατέχουν τα Μέσα παραγωγής. Η πολιτική στήριξης του μεγάλου κεφαλαίου, με διάφορους τρόπους, θα συνεχίζεται χωρίς να δίνει δεκάρα για την κοινωνία των πολιτών. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί –και εδώ και σ’ όλη την υφήλιο- δεν αποτελούν ούτε πολιτιστικούς – εξωραϊστικούς συλλόγους ούτε ευαγή ή πνευματικά ιδρύματα.

Εδώ και δεκαετίες, η ενημέρωση εξέπεσε σε υποπροϊόν, με καναλάρχες και εκδότες να είναι πλέον όχι κατά παράδοση δημοσιογράφοι, αλλά μεγαλοεπιχειρηματίες κάθε λογής, εκείνοι που, κατά το κοινώς λεγόμενο, ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις. Το ζήτημα είναι απολύτως ταξικό. Οι από πάνω μετέρχονται κάθε μέσω για τη διατήρηση της ηγεμονίας τους, οπότε, η διασφάλιση των συμφερόντων περνά πια μέσα από την καταφανή προπαγάνδα, κυριλέ ή λιγότερο κυριλέ, δια της απόκρυψης ειδήσεων, δια της προβολής μίας και μόνης άποψης κ.ο.κ. Πώς, ας πούμε, και πότε τα ΜΜΕ επιλέγουν να αναδείξουν τους κοινωνικούς αγώνες –απεργίες, πορείες κ.ο.κ., είναι ένα απολύτως ενδεικτικό παράδειγμα, το οποίο βλέπουμε στους δέκτες μας καθημερινά

Από όλα δε τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ιδιαιτέρως η τηλεόραση λειτουργεί ως παραμορφωτικός καθρέφτης μιας κοινωνίας, η οποία αντιγράφει το αντεστραμμένο της είδωλο και συντηρεί και αναπαράγει τη διαστροφή. Η συντριπτική πλειονότητα των, ειδησεογραφικών ή μη, εκπομπών είναι (υπο)προϊόντα μαζικής κουλτούρας, τα οποία διαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του είδους, όπως το όρισε δεκαετίες πριν ο Λέο Λόβενταλ: έκπτωση, υπεραπλούστευση, τυποποίηση, στερεοτυπία, συντηρητισμός, ψευδολογία, καταναλωτικά αγαθά ως μέσο χειραγώγησης, σε ένα θλιβερό σύνολο, με παντελή έλλειψη ενός φιλοσοφικού πλαισίου αναφοράς. Μαζί και υπέρ πάντων, η εξυπηρέτηση ορισμένων συμφερόντων.

Ποτέ άλλοτε δεν υπήρξαν περισσότερες δυνατότητες για τη χειραγώγηση των λαών όσες στην εποχή μας, όπου η πολιτική αλλά και η ποιότητα της τέχνης ή της ψυχαγωγίας –πολιτικός και αυτών ο ρόλος-  ορίζεται σχεδόν εξολοκλήρου από αυτούς που ελέγχουν τα ΜΜΕ. Οι οποίοι, εννοείται, ασκούν μια ιδιότυπη λογοκρισία σε ό,τι κατά τη γνώμη και κατά το συμφέρον τους δεν πουλάει.

Επειδή, όμως, η ηγεμονία του καπιταλισμού εδράζεται στην ικανότητά του να πείθει την εργατική τάξη πως τα συμφέροντά της συνταυτίζονται με εκείνα του κεφαλαίου, το τέλος τούτης της ηγεμονίας ξεκινά από την διάρρηξη αυτής της συναίνεσης – σύμπραξης.

Ο πολιτισμικός ρόλος των ΜΜΕ του καιρού μας δεν πρόκειται να αλλάξει: θα εξακολουθήσουν να αποτελούν ιδεολογικούς μηχανισμούς της ολιγαρχίας, μαγαζιά διάβρωσης της διάνοιας, εργοστάσια παραγωγής αλλοτριωμένων συνειδήσεων. Αυτό, τούτη η κυβέρνηση -όπως και καμιά άλλη, πουθενά στον κόσμο- δεν μπορεί να το αλλάξει. Εκείνο που μπορεί, είναι, στεγνά οικονομίστικα, να διασφαλίσει πως θα εισπράττει τη μερίδα του λέοντος στο όνομα των εργαζομένων, στο όνομα του λαού, για χάρη του λαού.

… Ακούω τα συνθήματά τους. Παρακολουθώ τον φανατισμό τους. Όσο πιο μεγάλη η αμορφωσιά τους τόσο πιο άγριος. Χριστιανικές θεωρίες της Αποκάλυψης και της βαθιάς συντήρησης, μεσσιανικές προσδοκίες που μπερδεύονται με θεωρίες πολιτικής συνωμοσίας.  Ο τηλεπωλητής που πουλάει εθνικισμό ωρυόμενος, καρικατούρα των αμερικανών τηλεοπτικών ιεροκηρύκων. Οι «ιεραπόστολοι» της Κυριακής που κηρύττουν ότι δεν υπάρχει άλλος πλανήτης πέρα από τη Γη. Τηλεόραση και Εκκλησία (ως δομή παραγωγής ιδεολογίας) είναι εδώ για να καλλιεργήσουν τον φανατισμό και το μίσος. Εδώ παγιδεύονται οι φτωχές ψυχές. Εδώ φύεται ο φασισμός. Εδώ διδάσκεται ότι ο εχθρός είναι ο Άλλος, ο ξένος, ο διαφορετικός, ο κοσμικός ουμανισμός, η ανθρωπιά και η δημοκρατία…

Η μεγαλύτερη πρόκληση από όλες

Με το τέλος αυτής της χρονιάς, κλείνει η δεκαετία της κρίσης. Μια δεκαετία σεισμική για την οικονομία, για την κοινωνία, αλλά και για το πολιτικό σκηνικό. Μια δεκαετία που άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται για τη ζωή τους, το μέλλον τους, τον κόσμο που τους περιβάλλει.

Το γεγονός ότι αφήνουμε πίσω μας μια σκληρή δεκαετία δεν σημαίνει ότι το μέλλον θα είναι υποχρεωτικά πιο ανθρώπινο και πιο δίκαιο. Η κοινωνική δικαιοσύνη, η εργασιακή ασφάλεια, η αναδιανομή του πλούτου, η περιβαλλοντική πολιτική, η στήριξη του κοινωνικού κράτους, η δημοκρατία, δεν είναι πράγματα δεδομένα. Είναι υποχρέωση των προοδευτικών δυνάμεων – και πρώτα από όλα της Αριστεράς- να περιγράψουν τα αιτήματα αυτά, να τα μετατρέψουν σε προγραμματικούς στόχους και να συσπειρώσουν γύρω τους μια μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία. Γιατί απέναντι σε μια τέτοια προοπτική είναι ήδη παρατεταγμένες οι δυνάμεις που θεωρούν κοινωνική προκοπή την λεηλασία του πλούτου από τους λίγους, την εξαθλίωση της εργασίας, τη διεύρυνση των ανισοτήτων.
Αστυνομοκρατία… Προληπτικές κρατήσεις και κλίμα φόβου. Μια πραγματικότητα που θα κυριαρχήσει το 2020.

Οι ισχυρισμοί για μεμονωμένα περιστατικά θα ήταν τραγέλαφος, αν δεν ήταν πολύ σοβαρή εκδήλωση μιας κατάστασης, που επιχειρεί η κυβέρνηση της ΝΔ να επιβάλει. Μιας κατάστασης που δεν απέχει από τη δημιουργία ενός αστυνομικού κράτους με πρόσχημα την επιβολή του νόμου και της τάξης για το καλό των πολιτών, για την ασφάλειά τους.

Αποτελεί κοινό τόπο ότι τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, όπως και αλλού, τείνει να δημιουργηθεί ένα «προληπτικό ποινικό δίκαιο» μαζικές προληπτικές κρατήσεις υπόπτων, διαπόμπευση συλληφθέντων, «μηδενική ανοχή στην ανομία», δηλαδή στη χαμηλής έντασης εγκληματικότητα ή απλώς στην κοινωνική διαμαρτυρία ή παρέκκλιση, με σκοπό τη διαφύλαξη αυτού που προτάσσεται ως μείζον αγαθό, της δημόσιας τάξης. Είναι τουλάχιστον οξύμωρο το πόσα ατομικά δικαιώματα καταπατούνται για τη διαφύλαξη της δημόσιας τάξης, η οποία τείνει να προσλάβει σχεδόν μεταφυσικά, σχεδόν ιερά, χαρακτηριστικά.

Την κατασκευή της εικόνας μιας τεχνητής ομοψυχίας, από την οποία αποκλείονται απλώς οι βέβηλοι ψυχολογικά συγγενείς με τους «μπαχαλάκηδες», ήρθε να χαλάσει η επιστολή Αλιβιζάτου. Πιστεύω ότι δεν ήταν μόνο η συγκρότησή του ως έγκυρου νομικού που τον οδήγησε σ’ αυτό το διάβημα. Ούτε η έγνοια του για προσωπική του αποστασιοποίηση από μια πολιτική ευθύνη, με την οποία άλλοι βαρύνονται. Δεν θα πρέπει να αισθάνεται μόνος. Και δεν εννοώ ότι «άλλαξε στρατόπεδο», άρα προσφέρεται για μικροπολιτική εκμετάλλευση. Άλλους μπορεί να βασανίζουν τέτοιες σκέψεις. Εννοώ ότι εκφράζει έναν κόσμο υπαρκτό, που είναι διατεθειμένος να ανιχνεύσει και να δοκιμάσει τις καλές προθέσεις ακόμη και του κ. Μητσοτάκη, όχι όμως και «να λειτουργήσει ως άλλοθι» για μια λαθραναβίωση της παλιάς γνωστής δεξιάς. Αυτό δηλώνει, άλλωστε, και εκείνο το «προς το παρόν» της επικρεμάμενης παραίτησής του στην επιστολή του προς τον υπουργό.

Ο πολίτης δεν έχει καμιά υποχρέωση να ανοίγει το σπίτι του σε μαυροφορεμένους άντρες με εξαρτήσεις, γκλομπ, κράνη, χημικά όπλα, όπλα με λαστιχένιες σφαίρες κλπ, για να εξυπηρετήσει την επιχειρησιακή τους αυθαιρεσία.

«Όσοι περπατήσουν μαζί μου»

Μια φράση που σημάδεψαν τον χαμό ενός μεγάλου ανθρώπου.

Θάνος Μικρούτσικος: Ο άνθρωπός μας «του απείρου εραστής»

Ο άνθρωπος που «χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία» και έμαθε και όλους εμάς, δεν μένει πια εδώ… Με τη ζωή και το έργο του, την παλικαρίσια στάση του απέναντι στην ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε τα τελευταία χρόνια μας έμαθε πολλά… με κυριότερο: «Mη σταματήσεις να ονειρεύεσαι, να σπρώχνεις τα όριά σου, να κατακτήσεις το αδύνατο».

Καθώς οι λέξεις παρηγοριάς δεν μπορούν να καλύψουν την απουσία, μένει μόνο ο στίχος του Γιάννη Ρίτσου «Είναι πάντα μια γέννηση – έλεγε ο Ξένος – / κι ο θάνατος μια πρόσθεση, όχι αφαίρεση. Τίποτα δε χάνεται…», για τη συντρόφισσα της ζωής του, τη Μαρία Παπαγιάννη και τα τέσσερα παιδιά του.

«Έτσι κι’ αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη» ήταν η ρητή δήλωση του Θάνου Μικρούτσικου με το πρώτο τραγούδι της πρώτης δουλειάς που παρουσίασε το 1975, τα «Πολιτικά Τραγούδια». Από τότε έχουν περάσει 44 ολόκληρα χρόνια που στις σελίδες τους γράφτηκαν νέοι αγώνες, νέες ελπίδες, αλλά και αιματηροί πόλεμοι, η κρίση που χτύπησε άγρια την εργατιά, το λαό… Μέσα σε αυτή τη βροντερή δίνη της ιστορίας που αφήνει το ίχνος της και στην καθημερινή ζωή, ήρθε η είδηση που έσφιξε τις ψυχές.

Εχθρός της συνήθειας, της επανάπαυσης και της παραίτησης, αυτός ο γενναίος μαχητής της ζωής, μας καλούσε και με το παράδειγμά του να διεκδικούμε το ακατόρθωτο, να μη φοβόμαστε τον χορό »στο φτερό του καρχαρία», αν θέλουμε να νικήσουμε κάθε καταναγκασμό, κοινωνικό ή φυσικό, ακόμη και τον θάνατο.

Στη φροντίδα για να διαμορφωθούν άνθρωποι ικανοί να κατανικήσουν τη βαρβαρότητα, να κατανοήσουν και να αλλάξουν, να εξανθρωπίσουν τη »γη των Βησιγότθων», είναι αφιερωμένο το έργο του. Πρωτοπόρο σε μορφή και περιεχόμενο, ένα τέλειο συνταίριασμα της μουσικής με την ποίηση, αλλάζει τη φυσιογνωμία του ελληνικού τραγουδιού, ανατρέπει τις φθαρμένες αστικές αξίες, ιδεολογικές και αισθητικές, ξαφνιάζει, ταράζει και ξεβολεύει, μας υποχρεώνει να κινητοποιήσουμε τη σκέψη, για να φτάσουμε στην ολοκληρωμένη συγκίνηση, στην αλήθεια.

Αν και βαθύ, προωθημένο και απαιτητικό, κάποτε παράξενο και πρωτόγνωρο, είναι έργο γνήσια λαϊκό. Όχι μόνο γιατί το περιεχόμενό του ανταποκρίνεται στα λαϊκά συμφέροντα, αλλά και γιατί σέβεται και εξυψώνει τους ανθρώπους του λαού, αντί να τους κρίνει «αφ’ υψηλού» ως ανίκανους τάχα να συλλάβουν το νόημα της μεγάλης τέχνης. Εντυπωσιακή ήταν η απόλυτη ταύτιση καλλιτέχνη και κοινού στις συναυλίες του, ακόμη και με έργα πρωτοποριακά όπως το «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», αλλά και οι τρεις μεγάλες συναυλίες με τα «Καντάτα για τη Μακρόνησο» και «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι».

Βαλκάνια: Δρόμος στρωμένος με δυσκολία.
Τουρκία: Σοβαρές ρωγμές στη δεξιά πολυκατοικία.
Ε.Ε.: Πέντε μεγάλες προκλήσεις για την Ε.Ε. το 2020.
Γαλλία: 2019 χρόνια ανώμαλης προσγείωσης για το Μάκρον.
Γερμανία: Μεταξύ φόρου και στασιμότητας
Ιταλία: Μια χώρα σε εκκρεμότητα
Λατ. Αμερική: Η αυγή θα έρθει από τη δύση.
Αραβική άνοιξη: Χειμώνας και μετά φθινόπωρο
Βατικανό: Σεξουαλική κακοποίηση 175 παιδιών από Ιερείς.
Μ. Βρετανία: Μπόρις Τζόνσον ο κυρίαρχος του Brexit
ΗΠΑ: Ο Πρόεδρος που κάνει την Αμερική μικρότερη.
Βολιβία: Ο λαοφιλής ηγέτης που εκδιώχθηκε παράνομα.
Ρωσία: Ο Τσάρος πόνταρε και κέρδισε στη Μ. Ανατολή
Ν. Ζηλανδία: Τζασίντα Άρντερν αντέταξε τη συμπόνια και το μίσος
Ελλάδα: 2020 έτος αποφάσεων για την Ελλάδα

Αυτές τις μέρες κλείνει η δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα. Δύο δεκαετίες πριν, ο κόσμος υποδεχόταν το μιλένιουμ μέσα σε ένα κλίμα καταναγκαστικής αισιοδοξίας για το πού μπορεί να οδηγήσει τον κόσμο η απελευθέρωση των αγορών και της κίνησης κεφαλαίων.

Και μία δεκαετία πριν, ο ίδιος κόσμος παρακολουθούσε έκπληκτος την κρίση που χτυπούσε καταστροφικά ακόμα και στον πυρήνα των ανεπτυγμένων κοινωνιών. Κάτι που κανείς δεν φανταζόταν.

Σήμερα ζούμε στην εποχή του απρόβλεπτου. Οι διεθνείς συσχετισμοί έχουν ρευστοποιηθεί πλήρως, η αποσταθεροποίηση εξαπλώνεται και κανείς δεν είναι φερέγγυος σύμμαχος κανενός.

Η κοινωνική αβεβαιότητα είναι πια τετελεσμένο γεγονός: ακόμα και στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης, η μεσαία τάξη εξεγείρεται από απόγνωση και ανασφάλεια, όταν δεν πέφτει με τα μούτρα μέσα στον βούρκο της Ακροδεξιάς. Νέες γενιές μεγαλώνουν μέσα στην, επισημοποιημένη πλέον, αβεβαιότητα. Και τα μαντάτα από την κλιματική αλλαγή κάνουν το μέλλον ακόμα πιο απαισιόδοξο.

Υπάρχει ένας τρόπος να αλλάξει το μέλλον. Και ο τρόπος αυτός είναι η παρέμβαση των ίδιων των ανθρώπων. Γιατί μόνο οι δυνάμεις της κοινωνίας, με τους πολιτικούς και ηθικούς τους αγώνες και τις διεκδικήσεις τους μπορούν να επιβάλουν τον ανθρωπισμό και τον ορθολογισμό στην πολιτική.

Δεν είναι καινούργια αυτά που ζούμε. Σε όλες τις κρίσεις, κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης Ιστορίας, πάντα, τον τελευταίο λόγο είχαν οι δυνάμεις που μπορούσαν να επιβάλλουν τη δικαιοσύνη, τον ορθολογισμό και την εντιμότητα πάνω από την εκμετάλλευση, την αρπαχτή και τον καιροσκοπισμό.

Αυτός είναι ο λόγος που ο ανθρώπινος πολιτισμός εξελίσσεται. Και αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα της δεκαετίας που ξεκινά.