“Η Ολυμπία στα 33 της χρόνια και ήδη 3 μηνών έγκυος, μαθαίνει πως έχει καρκίνο στον πνεύμονα. Πρόκειται για ένα σπάνιο και ξεχωριστό ιατρικό περιστατικό. Μετά από πολλές αμφιταλαντεύσεις και δυσκολίες, θα κρατηθεί το έμβρυο και θα γεννηθεί ένα υγιέστατο μωρό, ο Παναγιώτης. Τέσσερεις μήνες μετά τον τοκετό και ενώ ο καρκίνος καλπάζει, με πρωτοβουλία του γιατρού της, Ιάκωβου Άντζελ, θα μείνουμε για 4 μέρες κοντά στην Ολυμπία και την οικογένειά της, καταγράφοντας ό,τι μπορούσαμε και ό,τι μας επέτρεπε η κατάσταση…”
Ο βραβευμένος με το πρώτο βραβείο ντοκιμαντέρ της Ακαδημίας Κινηματογράφου για το “Άλλος Δρόμος Δεν Υπήρχε” σκηνοθέτης, Σταύρος Ψυλλάκης παρουσιάζει την ιστορία της Ολυμπίας, στην ομώνυμη ταινία, που δημιούργησε, με την προτροπή του γιατρού της Ολυμπίας, κ. Ιάκωβου Άντζελ.
To ντοκιμαντέρ «Ολυμπία» του Σταύρου Ψυλλάκη απέσπασε το 1o Βραβείο Κοινού Fisher 2015
Όταν ο θάνατος δε μπορεί να αποτρέψει μία ζωή να έλθει!”, είναι το κεντρικό μήνυμα του ντοκιμαντέρ που παρουσιάζει μια αληθινή ιστορία ζωής που δεν σας αφήσει ασυγκίνητους!
Ο Σταύρος Ψυλλάκης γνωστός από τα έργα του “Άλλος Δρόμος δεν Υπήρχε” και “Μεταξά: Ακούγοντας τον Χρόνο”, επέστρεψε με το διεισδυτικό του μάτι κάνοντας το 45λεπτο φιλμ “Ολυμπία” που πραγματεύεται τέσσερις μέρες στην ζωή μίας νεαρής μητέρας που παλεύει με έναν εξαιρετικά επιθετικό καρκίνο, ενώ μόλις έχει φέρει στον κόσμο ένα υγιές αγόρι.
Το θέμα δύσκολο και λεπτό, στα ικανά χέρια του Ψυλλάκη απογυμνώνεται από οποιαδήποτε αίσθηση μελοδραματισμού και μεγαλοστομίας για να γίνει ένα διαπεραστικό χρονικό θανάτου και αναγέννησης με στύλο την απλότητα. Ένα έργο που τελικά του χάρισε το Βραβείο Κοινού, παρότι μας αποκάλυψε πως αρχικά είχε τις ενστάσεις του για το κατά πόσο θα ήθελε να προβληθεί- ενστάσεις που υποχώρησαν ύστερα από την θερμή ανταπόκριση του κόσμου.
Η ομώνυμη ηρωίδα, στα 33 της χρόνια κι ενώ είναι έγκυος τριών μηνών, μαθαίνει ότι πάσχει από καρκίνο του πνεύμονα. Οι γιατροί τη συμβούλευσαν να μην κρατήσει το παιδί, αλλά η κατάσταση της υγείας της δεν επέτρεπε τέτοια επέμβαση.
«Η Ολυμπία συνέχισε να κάνει ελαφρές χημειοθεραπείες και, παρά τα διεθνή ιατρικά δεδομένα για τέτοιου είδους περιπτώσεις, γέννησε ένα υγιέστατο παιδί», αφηγήθηκε ο σκηνοθέτης. Ο ίδιος πληροφορήθηκε το περιστατικό, όταν το βρέφος ήταν τεσσάρων μηνών. «Έμεινα τέσσερις μέρες μαζί με την οικογένεια της Ολυμπίας, το μωρό, τους γονείς και τα ανιψάκια της. Αυτό που καταγράφει η ταινία είναι το πώς αντιμετωπίζει μια τέτοια κατάσταση μια απλή οικογένεια. Χωρίς βαρύγδουπες εκφράσεις, με απλά λόγια, με αξιοπρέπεια και αγάπη», ανέφερε ο κ. Ψυλλάκης.
Στο ντοκιμαντέρ από την μια πλευρά υπάρχει η «κραυγή» της Ολυμπίας, που θέλει να κρατηθεί στη ζωή για το μωρό της κι από την άλλη ο «λυγμός» του πατέρα, που κατανοεί πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση από ιατρικής άποψης, καθώς και η πίστη της μάνας στο Θεό. Συνήθως οι γιατροί αντιμετωπίζουν τους ασθενείς ως περιστατικά, όμως στην περίπτωση της Ολυμπίας «ο γιατρός της λύγισε, όπως και όλοι όσοι είχαμε εμπλακεί στην ταινία. Για μένα, ένα ζήτημα ηθικής τάξης είναι ότι ο πόνος του ανθρώπου δεν είναι εμπόριο. Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα. Γι’ αυτό η ταινία κινείται σε πολύ λεπτά όρια, το δίλημμα και το στοίχημα ήταν το κατά πόσο δραματοποιεί τον πόνο», τόνισε ο δημιουργός.
[youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=gAaZjpmqa2g”]
Ακολουθεί μία συνέντευξη του Χανιώτη σκηνοθέτη στην Ισμήνη Δασκαρόλη και στο περιοδικό Εξώστης.
Έχετε δηλώσει πως είναι ανήθικο να πουλάς τον πόνο. Ποιες είναι οι λεπτές γραμμές του σινεμά στην αναπαράσταση και παρουσίαση του;
Δύσκολο να σου απαντήσω γιατί ακόμα και στο κομμάτι που μπορεί να το αναγνωρίζουμε αυτό το πράγμα, αυτός που θα το φτιάξει ποτέ δεν θα επικαλεστεί ότι πουλάει τον πόνο. Θα πει ότι ενημερώνει, ότι πληροφορεί. Τα λόγια είναι τζάμπα, λέει ο καθένας ο,τι θέλει. Αυτό που έχει σημασία είναι τι αισθάνεσαι, είτε από την κουβέντα που κάνουμε τώρα, ή στην αίθουσα. Αν σου έδωσε κάτι η ταινία. Σε πήγε κάπου; Σου δημιούργησε μία κατάσταση ή απλά έχεις δυο ταλαίπωρους ανθρώπους που τους συνέβη κάτι και ο άλλος το ξεμπροστιάζει; Καμιά φορά λέω ότι σε αυτήν την ταινία βλέπεις ο,τι δεν είναι τηλεόραση- χωρίς να σημαίνει βέβαια αυτό ότι στην τηλεόραση δεν μπορείς να δεις πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, το οποίο είναι και το άλλοθι- αυτό που εξιλεώνει την κατάσταση για να παίζουν όλα τα υπόλοιπα. Αυτό που κουβαλάει το φορτίο και το ήθος είναι το τι στέλνει ο κάθε άνθρωπος όχι τι λέει, τι βγάζει και για να μπορείς πραγματικά να διαπραγματευτείς να βγάζεις τέτοιου είδους πράγματα, μια βασική έννοια που υπεισέρχεται είναι η έννοια της εμπιστοσύνης, πόσο σε εμπιστεύονται οι άνθρωποι. Καμιά φορά ο ίδιος ο άνθρωπος μπορεί να είναι έτοιμος να ενδώσει. Δεν υποχρέωσε κανείς τους θεατές της Πάνιας π.χ να πάνε [στην εκπομπή της] μόνοι τους πάνε, τι να το κάνω εγώ; Και ο άνθρωπος [που πηγαίνει εκεί] μπορεί να αισθάνεται μέσα του μία τέτοια ανακούφιση που το έκανε αυτό το πράγματα που το κομμάτι της υποτίμησης και του εξευτελισμού που εσύ νιώθεις ότι υπέστη αυτός ο άνθρωπος, αυτός να μην το νιώθει καθόλου.
Δεν είναι όπως και να’χει κάπως ανήθικο αυτό όμως;
Δεν ξέρω τι είναι. Δεν είναι ο κόσμος μόνος, ούτε μπορώ να προσδιορίσω τα όρια του κόσμου του άλλου, αν αυτός αισθάνεται μέσα του μία ικανοποίηση και μία ισορροπία. Μπορώ να βάλω όρια σε δικές μου πράξεις και συμπεριφορές και σε άλλους πέντε, στους υπόλοιπους δεν μου πέφτει λόγος.
Επιλέξατε βέβαια να μην βάλετε μουσική για να μην κινήσετε μελοδραματισμούς. Μήπως αυτός είναι ένας τέτοιος προσωπικός σας κανόνας που βασίζεται σε αυτά τα όρια;
Δεν υπάρχει κανένας κανόνας. Ακόμα και αυτό το πράγμα, θα μπορούσε όντως ο μουσικός να βρεθεί στην ίδια κατάσταση με εμένα και να μην το προκαλέσει ή εκβιάσει. Κοιτάξτε, ο θάνατος είναι κάτι που μας ξεπερνά όλους και νιώθω ότι διαχρονικά ο πολιτισμός το μόνο που κάνει είναι μέσα από την τέχνη να προσπαθεί να τον ξορκίσει. Σε αυτήν λοιπόν την ταινία όσα και να κάναμε ή λέγαμε, έξω από την πόρτα την είχε στήσει ο θάνατος να λέει “εγώ είμαι ο κυρίαρχος”. Αν θελήσω αυτό το πράγμα να το δώσω όσο πιο δυνατά γίνεται, θα χρησιμοποιήσω τα ελάχιστα μέσα. Δεν χρειάζονται πολλά πράγματα, λέγονται όσα μπορούν αν ειπωθούν μέσα από την σιωπή. Τι να αρχίσω να σου λέω πόσο ωραία είναι η ζωή; Καλά είναι όλα αυτά αλλά είναι απ’ έξω. Ήθελα λοιπόν σαν φόρμα να το αντιμετωπίσω λιτά, απέριττα αλλά δεν νιώθω αυτό να είναι κανόνας. Θα μπορούσε να ήταν μία μουσική που να συνυπήρχε με αυτόν τον τρόπο.
Πάνω σε αυτό που είπατε, ότι ο θάνατος είναι απ’εξω από την πόρτα. Το έργο σχετίζεται και με την ζωή, τον θάνατο αλλά και την αναγέννηση αφού παράλληλα με αυτήν την δύσκολη κατάσταση υπάρχει και το παιδί.
Βεβαίως και βγήκε μία νέα ζωή και πολύ θα’ θελα- αυτό βέβαια είναι στην φαντασία μου μόνο, αν αυτήν την ταινία την τελείωνε ο Παναγιώτης, -το παιδί που έχει γεννηθεί. Θα ήταν για μένα το καλύτερο πράγμα αν ερχόταν μετά από χρόνια και μου έλεγε κάνω σινεμά και θέλω να τελειώσω την ταινία.
Το ζήτημα της καρκινοπάθειας δεν το θίγετε για πρώτη φορά, αφού είχε προηγηθεί και το περίφημο “Μεταξά: Ακούγοντας τον Χρόνο” που λαμβάνει χώρα στο ομώνυμο νοσοκομείο για καρκινοπαθείς. Ποιες ήταν οι διαφορές μεταξύ των δύο έργων και τι σας τράβηξε στο καθένα;
Στο Μεταξά δεν το επέλεξα εγώ το θέμα, ένας γιατρός του νοσοκομείου που είχε αρρωστήσει και αυτός από καρκίνο μου το πρότεινε. Κάποιος κοινός γνωστός που είχε δει τις ταινίες μου, ήξερε την ιδέα του γιατρού και μας έφερε σε επαφή. Όταν μου το είπε με ενδιέφερε πολύ διότι είχε γιατρούς που είχαν ασθενήσει και οι ίδιοι από καρκίνο και είχαν αυτήν την διπλή ιδιότητα του θεραπευτή και του θεραπευόμενου. Αλλά δεν με ενδιαφέρει γιατρικά, κοινωνιολογικά ή δημοσιογραφικά το θέμα. Γυρνάω λοιπόν και του λέω, “ναι με ενδιαφέρει πάρα πολύ αλλά να κάνουμε κάτι ποιητικό” και ο γιατρός μου είπε “μα αυτό θέλω και εγώ”. Αν δεν μιλήσεις μπροστά σε αυτό με ποίηση, πού αλλού θα μιλήσεις για ποίηση; Το Μεταξά παίρνει αφορμή από τον καρκίνο και μιλάει για την ζωή, με την έννοια ότι μόλις πουν σε κάποιον άνθρωπο ότι έχει καρκίνο, έρχεται ο κόσμος ανάποδα ανεξάρτητα από την έκβαση- διότι όπως τα περιστατικά είναι συχνά έτσι και η έκβαση είναι συχνά θετική, δεν είναι όπως πριν 10 χρόνια. Αυτό λοιπόν που συμβαίνει είναι ότι η πολύ συγκλονιστική εμπειρία όταν σου το πρωτοπούν, είναι αφορμή για αν ξαναστοχαστείς την ίδια την ζωή, γιατί το γεγονός του θανάτου που υπάρχει στο μυαλό μας σαν κάτι μακρινό γίνεται πολύ συγκεκριμένο και το μόνο που σου ανήκει στην ζωή είναι ο θάνατος, είναι το κατάλοιπο σου. Άρα τον άνθρωπο τον βάζει σε μία στοχαστική διάθεση. Ένας από τους ΄ήρωες του Μεταξά λέει “μου είπε η γιατρός μου σε θεράπευσα, ναι τι θεράπευσες; Το σώμα, την ψυχή μου δεν θα την θεραπεύσεις”. Αυτό μπαίνει στην αρχή-αρχή σχεδόν της ταινίας διότι εδώ δεν θα κρύψουμε, εδώ θα μιλήσουμε. Σε αυτήν την ταινία, επειδή οι άνθρωποι ήταν πραγματικά ιδιαίτερα αξιόλογοι- ο καθένας συμπλήρωνε τον άλλον με έναν δικό του τρόπο και ξεδιπλώνονταν συνέχεια μπροστά στην κάμερα, έβλεπες να τραγουδάνε για την ίδια την ζωή σχεδόν. Δεν χρειάζεται να έχεις αρρώστια φοβερή για να ταυτιστείς, μπορείς να δεις την ταινία και να παίρνεις κουράγιο. Το να μπορείς να βλέπεις τον θάνατο και όλο αυτό να το κάνεις ένα χορό για την ζωή είναι και ήταν το πιο κοντινό στοιχείο στο πνεύμα της ταινίας. Αυτά ήταν στο Μεταξά, εδώ όμως είναι διαφορετικά, δεν είναι ο οίστρος της ζωής.
Εδώ έχεις την Ολυμπία, ένα απλό λαϊκό κορίτσι. Ήθελε να γίνει κομμώτρια, δεν έγινε αλλά έγινε μοδίστρα και μετά έγινε πωλήτρια σε ένα μαγαζί και μετά σε ζαχαροπλαστείο. Έμαθε να κάνει γλυκά και είναι τρισευτυχισμένη διότι αφενός θεωρεί ότι το να φτιάχνεις γλυκά είναι μία δημιουργική διαδικασία αφετέρου της αρέσει να φτιάχνει για τους φίλους της- της αρέσει να προσφέρει. Άρα δεν μιλάμε για καμιά διανοούμενη ή μία προβληματισμένη, είναι ένα απλό λαϊκό κορίτσι που χαίρεται με τον δικό της τρόπο την ζωή, οπότε στην ταινία δεν πρόκειται να ακούσεις τα λόγια τα μεγάλα που ακούς στο Μεταξά όπου ένας φίλος λέει “πότε θα καταλάβουμε ότι χρωστάμε περισσότερα στην ποίηση παρά στην εφορία;” Εδώ με την Ολυμπία με έναν τρόπο άρρητο που δεν λέγεται, νιώθεις ένα πυρηνικό πράγμα, ότι έχεις μία οικογένεια απλή, ένα μέλος της χτυπιέται σε μία δύσκολή στιγμή και υπάρχει μία τεράστια αγκαλιά γύρο από την Ολυμπία, αυτό που θα’ θελε ο καθένας στην ζωή του. Δεν θέλουμε πολλά και μεγάλα πράγματα, μια αγάπη, μία αγκαλιά θέλουμε και την πολύ απλή κατάσταση που δεν καταλαβαίνουμε και κάνουμε την ζωή μας πολύπλοκη. Για αυτό χαίρομαι που γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ σε αυτό το σπίτι, χωρίς μεγάλα λόγια και έχεις χειροπιαστή αυτήν την κατάσταση. Η Ολυμπία η ίδια παρά το ότι είναι σε μία κρίσιμη κατάσταση θέλει να ζήσει για τον Παναγιώτη και βλέπεις την ζωή που προσπαθεί να κρατηθεί με κάθε τρόπο. Αυτά τα πιο αρχαϊκά, τα πιο πρωτογενή συναισθήματα είναι αυτά που κινητοποιούνται στην ταινία. Για αυτό δεν χρειάζονται πινελιές, μου αρκεί για να βγει αυτή η μεγάλη αγάπη της οικογένειας.
Τα γυρίσματα έγιναν σε τέσσερις μέρες, πόσο δύσκολο ήταν σαν εμπειρία να γυρίσετε ένα τόσο έντονο θέμα μέσα σε τέσσερις μόλις ημέρες;
Συχνά με ρωτάνε τι γίνεται με αυτό το πράγμα. Είναι δύσκολο γύρισμα, πιο δύσκολο από το Μεταξά, είναι πιο προσωπικό. Ήτανε σε προχωρημένη κατάσταση τότε και κάποια πράγματα ήταν έντονα. Και εγώ φοβάμαι και έχω τον φόβο του θανάτου και αν αυτές οι ταινίες αναμοχλεύουν κάποια πράγματα αναμοχλεύουν τον δικό μου φόβο του θανάτου. Αυτή η κοπέλα ήθελε χρόνια ένα παιδί και τώρα που αυτό έγινε, ήρθε και ο καρκίνος. Την αγαπάω πολύ την δουλειά μου αυτή, το ντοκιμαντέρ. Δεν το αφήνω από το 87′-88′ που ξεκίνησα να κάνω. Δεν είναι όμως το σημαντικό πράγμα αυτό- δεν σκέφτομαι πόσο ταλαιπωρήθηκα. Η ζωή είναι ένα πράγμα που πρέπει να το ρουφήξεις και να μην διστάσεις να μπεις μέσα σε αυτήν. Άμα φεύγεις δεν κάνεις τίποτα. Μέσα στην μνήμη μου δεν μου έμεινε πόσο επώδυνο ήταν, ήταν τόσο γλυκύτατοι οι άνθρωποι αυτοί, τόσο απίστευτα καλοί- τους αγαπάω σαν οικογένεια μου, που το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι [από αυτήν την εμπειρία] είναι αυτό. Κάθε φορά, ο,τι έχεις συγκεντρώσει σαν εμπειρία στην ζωή σου, έρχεται και σε κάνει αυτό το πράγμα [για να έχεις αυτό το αποτέλεσμα]. Τόσο χρειαζόμουν και τώρα. Χρειάστηκα εξήντα χρόνια [για να κάνω αυτήν την ταινία] διότι μαζεύεται ο,τι έχεις κατασταλαγμένο. Τι θα έκανα στα 30 μου δεν έχω ιδέα. Ο χρόνος δεν είναι κατά απόλυτη τιμή, μετράει η πυκνότητα του χρόνου. Πόσες φορές πας σε καφετέριες και δεν θυμάσαι τίποτα και κάθεσαι μία φορά με έναν άνθρωποι για μία ώρα και βγάζεις τόσα πράγματα;
Η παλιότερη σας ταινία “Άλλος Δρόμος δεν Υπήρχε” έχει τελείως διαφορετική θεματολογία και συχνά τα έργα σας περιστρέφονται γύρο από κοινωνικές θεματολογίες, τι είναι αυτό που συνδέει τα θέματα των ντοκιμαντέρ σας;
Εγώ. Είναι η δικιά μου συνείδηση, η δικιά μου εμπειρία και το πως προσλαμβάνω την ζωή. Με το ίδιο ενδιαφέρον θα ασχοληθώ με δύο αντάρτες που έζησαν 15 χρόνια στην Κρήτη (Άλλος Δρόμος δεν Υπήρχε), με το ίδιο ενδιαφέρον θα ασχοληθώ και με ένα άτομο που συνάντησα εδώ στον δρόμο και μου έκανε κλικ. Εγώ δεν θεωρώ τον εαυτό μου ότι κάνω ένα σινεμά ακτιβιστικό, όχι ότι τα περιφρονώ όλα αυτά, αλλά είναι αυτός ο χαρακτήρας μου. Πολιτική για μένα είναι τι κάνεις κάθε μέρα όχι τι ψηφίζεις. Και στα προηγούμενα θέματα υπάρχει αυτή η αίσθηση και η σύνδεση π.χ “Ο Άνθρωπος που Ενόχλησε το Σύμπαν” έχει να κάνει με την τρέλα και τα ψυχιατρεία. Είναι ταινία που γυρίστηκε στο ψυχιατρείο Χανίων το 97′ και δεν είναι ο τίτλος δικός μου. Προέκυψε όταν κάποια στιγμή ενώ γυρίζαμε είχανε μπει στο πανηγύρι οι άνθρωποι μέσα από το ψυχιατρείο και ζητούσαν την κάμερα “μπορώ αν γυρίσω και εγώ;” και ενώ τραβούσε ο ένας με την κάμερα, μόνος του είπε “Είμαι ο άνθρωπος που ενόχλησε το σύμπαν”. Ο άλλος ο διπλανός του με παιδική αθωότητα είπε “Να δω τον Θεό!” γυρνάει και στρέφει την κάμερα προς τον ουρανό και δεν βλέπει τον Θεό, βλέπει τον ήλιο. Αυτή η πρωτογενής έκφραση και μία βαθιά σοφία, γιατί αυτοί τα λέγαν αφιλτράριστα τα πράγματα, είναι η ουσία. Οι άνθρωποι βρίσκονταν σε μία οριακή κατάσταση. Λέμε στον δυτικό πολιτισμό “σκέφτομαι άρα υπάρχω”, όταν κλονίζεται η σκέψη ο άνθρωπος φτάνει στα όρια του, είναι οριακή κατάσταση. Με ενδιέφεραν λοιπόν οι οριακές καταστάσεις. Ο άλλος που παίρνει το τουφέκι και πάει στα βουνά της Κρήτης επειδή ήρθαν οι Γερμανοί στην Κρήτη- όχι το να ανέβει στο βουνό αλλά το να το συνεχίσει αυτό και μετά τους Γερμανούς και μετά τον εμφύλιο- το να μην παραδίδουνε τίποτα και αποφασίζουνε πως “όχι θα συνεχίσουμε να κρυβόμαστε, να είμαστε αντάρτες και κάνουν μία άλλη επιλογή, αυτό είναι μία τέτοια κατάσταση. Δίπλα ο κόσμος έφτιαχνε την ζωή του και εγώ αναρωτιέμαι τι κάνει έναν άνθρωπο να φτάσει σε μία οριακή κατάσταση; Δεν φτάνει μόνο η ιδεολογία, είναι κάτι πιο εσωτερικό. Με γοητεύει αυτό, όταν περπατάς στα όρια.
Δηλαδή η κοινή γραμμή των έργων σας είναι τα άκρα στα οποία φτάνει ο άνθρωπος.
Είναι η πυκνότητα της ίδιας της ζωής, μπορώ να πιαστώ από ο,οτιδήποτε και αφού με γοητεύσει και με πάρει στο ταξίδι του, μπορώ να το αναπλάσω. Δεν είναι αντικειμενικό το ντοκιμαντέρ. Δεν έχω πια το άγχος να το ορίσω μου αρκεί ότι πάλλονται κάποια πράγματα. Μου είναι πάρα πολύ κολακευτικό που 20 χρόνια μετά τον “Άνθρωπο που Ενόχλησε το Σύμπαν”, πήραν το ντοκιμαντέρ και το ανέβασαν στο διαδίκτυο νέα παιδιά και το σχολιάζουν.
Προβολή στο Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας
Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί στα πλαίσια του Φεστιβάλ ΝΥΧΤΕΣ ΠΡΕΜΙΕΡΑΣ στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας τη Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου στις 19.00. (Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου, metro ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ, 210 3612046)
Σκηνοθεσία – Σενάριο – Μοντάζ: Σταύρος Ψυλλάκης
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Θέκλα Μαλάμου
Συνεργασία στο Μοντάζ: Γιάννης Κατσάμπουλας
Μίξη ήχου: Βαγγέλης Φάμπας
Επεξεργασία εικόνας: Γιώργος Πατεράκης