Καλλικράτης – Καλή Συκιά – Βιάννος: Δεσμοί αίματος και αγώνα

Toυ Αριστομένη Ι. Συγγελάκη *

«Στον Καλλικράτη τω Σφακιών γρικούνται μοιρολόγια

Μαύρος καπνός επρόβαλε ο λάκκος σκοτεινιάζει

Οι Γερμανοί επεράσανε και καίνε και σκοτώνουν

Μανάδες κλαίνε και παιδιά…».

Ένα ανεξόφλητο χρέος του ελληνικού κράτους απέναντι στην Αντίσταση και τη Θυσία του Καλλικράτη εκπληρώνεται, εν μέρει, με την ανακήρυξή του σε μαρτυρικό χωριό. Το χωριό των καπεταναίων της Αντίστασης, των αγωνιστών της Ελευθερίας και της Εθνικής Ανεξαρτησίας, ο υπερήφανος και ανυπότακτος Καλλικράτης, που ολοκαυτώθηκε τέσσερις φορές στη διάρκεια της ένδοξης Ιστορίας του, το χωριό με την αδιάλειπτη παρουσία στους εθνικούς αγώνες λαμβάνει, επιτέλους, τη θέση που του αξίζει ανάμεσα στις μαρτυρικές πόλεις και χωριά της Ελλάδας. Και στρατεύεται στον δημοκρατικό αγώνα για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση. Για την εξόφληση του απαράγραπτου ηθικού, ιστορικού, νομικού και πολιτικού χρέους της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας απέναντι στην Αντίσταση και τη Θυσία της Ελλάδας.

Ευλόγως η φετινή 75^η επέτειος του Ολοκαυτώματος του Καλλικράτη αναμένεται ιδιαίτερα λαμπρή: την τελετή ανακήρυξης του Καλλικράτη σε μαρτυρικό και ηρωικό χωριό θα τιμήσει με την παρουσία του ο πρώτος πολίτης της χώρας, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Θα δώσουν επίσης το παρών δήμαρχοι μαρτυρικών δήμων και εκπρόσωποι ενώσεων θυμάτων και φορέων απ’ όλη την Κρήτη, που αγωνίζονται για Μνήμη, Αλήθεια και Δικαιοσύνη. Πάνω απ’ όλα όμως θα δώσουν το παρών και θα τιμηθούν οι ηρωικές μορφές των επιζώντων του Ολοκαυτώματος. Οι άνθρωποι που έχασαν τις οικογένειές τους από τη γερμανική ναζιστική θηριωδία αλλά δεν υπέκυψαν: αντίθετα, παρέμειναν υπερήφανοι σε όλη τους τη ζωή, κρατώντας άσβεστη τη μνήμη και ζωντανή τη φλόγα της δικαίωσης. Έστω κι αν χωρίς τη θέλησή τους η ζωή τους μετατράπηκε εκείνες τις αποφράδες μέρες του 1943 σε πραγματικό Γολγοθά. Οι απλοί άνθρωποι και αγωνιστές, που επέζησαν του ολέθρου, διαφύλαξαν αναλλοίωτες τις πανανθρώπινες αξίες της Ελευθερίας, της Εθνικής Ανεξαρτησίας, της Κοινωνικής Δικαιοσύνης, της Δημοκρατίας και τις μεταλαμπάδευσαν στις νεότερες γενιές. Χωρίς μίσος και διάθεση εκδίκησης στην καρδιά τους αλλά με περίσσευμα αγάπης και γενναιοψυχίας. Και μαζί τους οι απόγονοί τους, που φέρουν τιμητικά τα ονόματα των εκλιπόντων αγωνιστών και θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας και συνεχίζουν τον αγώνα, συμβολίζοντας με τον πιο αυθεντικό τρόπο την αναβάπτιση του παρόντος στις ένδοξες παρακαταθήκες του παρελθόντος και την αγωνιστική προετοιμασία ενός ελπιδοφόρου μέλλοντος.

Αλλά ας διατρέξουμε τα γεγονότα της εποχής αναζητώντας το νήμα που ενώνει, τότε και τώρα, την επαρχία Βιάννου με την Καλή Συκιά και τον Καλλικράτη.

Ο Οκτώβρης του 1943 βρίσκει την επαρχία Βιάννου βυθισμένη στον όλεθρο και το πένθος, μετά το φοβερό Ολοκαύτωμα που διέπραξε ο τακτικός γερμανικός στρατός. Ο απολογισμός της τριήμερης σφαγής ήταν πραγματικά τρομακτικός: 401 άμαχοι δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ, τα χωριά της επαρχίας καταστράφηκαν, οι ξεκληρισμένοι επιζώντες διώχθηκαν από τις εστίες τους. Θάνατος, στάχτη και ερείπια ήταν ό,τι άφησε στο πέρασμά του ο φοβερός χιτλερικός κυκλώνας.

Λίγες μέρες μετά, η Καλή Συκιά της επαρχίας Αγίου Βασιλείου και ο Καλλικράτης Σφακίων βρέθηκαν στο στόχαστρο της ναζιστικής Γερμανίας. Οι Γερμανοί ήθελαν να εκδικηθούν τα δυο χωριά για το γεγονός ότι βοήθησαν τον Μανώλη Μπαντουβά να διαφύγει από τους διώκτες του. Ήθελαν επίσης να ξεπλύνουν με αίμα αμάχων την ντροπή τους για την δεινή ήττα που υπέστησαν ισχυρές γερμανικές δυνάμεις κατά τη συμπλοκή τους με τους αντάρτες στον Τσιλίβδικα: μια ταπεινωτική ήττα ανάλογη αυτής που είχαν υποστεί και στη Μάχη της Κάτω Σύμης στην επαρχία Βιάννου. Σε όλη την Κρήτη και σ’ όλη την Ελλάδα, άλλωστε, όποτε οι επίλεκτες δυνάμεις του Άξονα αναμετρούνταν με την Εθνική Αντίσταση έβγαιναν χαμένοι! Και μετά ξεσπούσαν στους αμάχους! Ήθελαν τέλος (οι Γερμανοί), με ανελέητη επίδειξη κτηνώδους ισχύος εις βάρος αμάχων, να εκφοβίσουν όλη την Κρήτη, όλη την Ελλάδα και να δείξουν ότι είναι κυρίαρχοι, παρά την αποχώρηση από τον Άξονα της Ιταλίας.

Στις 6 Οκτώβρη 1943, τρεις εβδομάδες μετά το Ολοκαύτωμα της Βιάννου, οι Γερμανοί και οι Σουμπερίτες έφτασαν στην Καλή Συκιά. Βρήκαν μόνες τους τις γυναίκες του χωριού, τις απείλησαν, τις χτύπησαν, αλλά αυτές δεν λύγισαν, παρέμειναν ανυπότακτες μέχρι το τέλος. Και τότε οι ναζί τις έκαψαν ζωντανές: δώδεκα γυναίκες από την Καλή Συκιά και το Ροδάκινο και μαζί τους έναν υπερήλικα.

Τις επόμενες μέρες, από τις 8 ως τις 11 Οκτωβρίου 1943, δυνάμεις του τακτικού γερμανικού στρατού και θλιβερών συνεργατών του Γ’ Ράιχ επέδραμαν στον ηρωικό Καλλικράτη. Γνώριζαν τη συμμετοχή των δύο αντάρτικων ομάδων του Καλλικράτη, με επικεφαλής τον Νικόλαο Μανουσέλη ή Γιατίπη και τον Μανουσέλη Ανδρέα ή Μανουσαντρουλή, στη Μάχη του Τσιλίβδικα¹. Γνώριζαν ότι το χωριό αυτό δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι. Διψούσαν για αίμα. Αν και μετήλθαν όλα τα άθλια κόλπα τους για να ξεγελάσουν τους κατοίκους και να εξοντώσουν όλο τον πληθυσμό του χωριού, δεν τα κατάφεραν πλήρως. Ωστόσο, δολοφόνησαν εν ψυχρώ 10 γυναίκες και 21 άντρες κι έκαψαν το χωριό αφού το λεηλάτησαν πρώτα. Δεν σεβάστηκαν τίποτα, ούτε τις Εκκλησίες και τους ιερείς, προσβάλλοντας βάναυσα και περιυβρίζοντας με τις πράξεις τους και το θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων.

Καλλικράτης – Καλή Συκιά – Βιάννος, πολλά τα κοινά στοιχεία και ισχυρός ο δεσμός των χωριών μας: από τη Βιάννο κατάγεται ο Αλέξανδρος Ραπτόπουλος, αρχηγός της αντιστασιακής οργάνωσης «Κρητική Εθνική Επαναστατική Επιτροπή», που ξεκίνησε στις αρχές Ιουνίου 1941 από τη Βιάννο, το ανατολικό Μονοφάτσι και τα Αστερούσια και ως τον Ιανουάριο του 1942 εξαπλώθηκε σε όλη την Κρήτη. Στο Βουρβουρέ, δυο χιλιόμετρα από τον Καλλικράτη, στο σπίτι του Ανδρέου Παπαδάκη, ιδρύθηκε η «Ανώτατη Επιτροπή Αγώνα Κρήτης». Στις περιοχές αυτές χτυπούσε η καρδιά της Αντίστασης και οι γερμανικές δυνάμεις υπέστησαν δύο από τις μεγαλύτερες ήττες τους το Φθινόπωρο του 1943. Ταυτόσημο και το δράμα και ο αγώνας των επιζώντων, που μετά τις εκτελέσεις δεν μπορούσαν να θάψουν τους νεκρούς τους και στη συνέχεια υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα κατεστραμμένα χωριά τους και να γίνουν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.

Όμως το Γ’ Ράιχ, έστω κι αν πολύ το ήθελε, δεν κατάφερε να σβήσει τα χωριά μας από το χάρτη. Οι επιζώντες της θηριωδίας, οι γονείς μας και οι παππούδες μας, θύματα των κατακτητών κι αυτοί, πένθησαν τους νεκρούς τους, έπνιξαν τον πόνο τους, έσφιξαν την καρδιά τους και με σκληρό αγώνα κατόρθωσαν να φτιάξουν οικογένειες και να δώσουν ξανά ζωή στον τόπο τους. Να ξαναχτίσουν τα χωριά τους, ακόμη πιο όμορφα από πριν. Και, κυρίως, να μεταλαμπαδεύσουν στα παιδιά τους την αγάπη για την Πατρίδα και το Λαό, αλλά και την αγάπη για τον γερμανικό Λαό και όλους τους Λαούς του κόσμου. Μία αγάπη και φιλία, όμως, που για να είναι ειλικρινής πρέπει να στηρίζεται σε στέρεα θεμέλια αμοιβαιότητας, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Και όχι ψευδεπίγραφης με το ζόρι «συμφιλίωσης», δηλαδή ωμής εκμετάλλευσης του ελληνικού λαού από τις γερμανικές ελίτ, που προωθεί η περιβόητη «Ελληνογερμανική Συνέλευση» και οι άλλοι νεο-αποικιοκρατικοί θεσμοί και μηχανισμοί του βαθέος γερμανικού κράτους.

Παρά τις μεθοδεύσεις του σύγχρονου γερμανικού κράτους, που δεν φαίνεται να διδάχθηκε από την Ιστορία, εμείς συνεχίζουμε ανυποχώρητα τον αγώνα για την επικράτηση της Μνήμης, της Αλήθειας και της Δικαιοσύνης. Έναν αγώνα, που ενώνει τους Έλληνες και συνεγείρει τις δημοκρατικές συνειδήσεις όπου γης. Απέναντι στη δουλοπρέπεια και την ιδιοτέλεια όσων έχουν το θράσος να προσκαλέσουν φέτος στην Κρήτη την κατάπτυστη «Ελληνογερμανική Συνέλευση», ο Κρητικός Λαός αντιπαραθέτει την υπερηφάνεια και την αγωνιστική παράδοση της αδούλωτης Κρήτης. Αλλά και την ανιδιοτελή στήριξη και συμμετοχή στον αγώνα για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση πολυάριθμων και διαρκώς περισσότερων συλλογικοτήτων και πολιτών από τη Γερμανία!

Εν κατακλείδι:

Όσο κι αν προσπάθησαν τα γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα να αφανίσουν τον Καλλικράτη δεν τα κατάφεραν: ο Καλλικράτης, η Καλή Συκιά, τα χωριά της επαρχίας Βιάννου και Δυτικής Ιεράπετρας, όλα τα μαρτυρικά χωριά της Κρήτης παραμένουν αμετακίνητα στις αξίες τους, αγωνίζονται για κοινωνική πρόοδο και συλλογική ευημερία και ατενίζουν με υπερηφάνεια και αισιοδοξία το μέλλον. Τιμούν με τον καλύτερο τρόπο την Ιστορία τους και τους νεκρούς τους πρωτοστατώντας στον αγώνα ολόκληρου του ελληνικού Λαού για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση!