Καστελλόριζο: Ένα αναπόσπαστο τμήμα του Αιγιακού Γεωδυναμικού Χώρου

Άρθρο του καθηγητή Ευθύμη Λέκκα *

Ο θαλάσσιος και νησιώτικος χώρος του Αιγαίου δεν είναι μια περιοχή προσδιοριζόμενη μόνο γεωγραφικά, που οριοθετείται και περικλείεται από την ακτογραμμή της ηπειρωτικής Ελλάδας -ή ακριβέστερα της Ευρωπαϊκής Ηπείρου- και από την ακτογραμμή της Μικράς Ασίας.

Προσδιορίζεται ταυτόχρονα από τον ιστορικό και πολιτιστικό του χαρακτήρα, δηλαδή τη γένεση και την ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού, ενός μοναδικού πολιτισμού που αποτέλεσε τη βάση, όχι μόνο της ευρωπαϊκής και δυτικής, αλλά και της παγκόσμιας κουλτούρας.

Πρωτίστως όμως ο αιγιακός χώρος προσδιορίζεται από τη γεωλογική δομή και εξέλιξή του, περικλείοντας επί μέρους χαρακτηριστικά που αφορούν στην τεκτονική, σεισμοτεκτονική, ηφαιστειακή, γεωδυναμική και νεωτεκτονική του εξέλιξη·  χαρακτηριστικά που συνθέτουν ένα μοναδικό, παγκόσμιο πρότυπο δύο ηπειρωτικών λιθοσφαιρικών τεκτονικών πλακών σε σύγκλιση.

Η οπισθοχώρα με μία ποικιλία τεκτονικών πεδίων που καταλαμβάνει ένα μεγάλο τμήμα του Βορείου Αιγαίου, το σύγχρονο ηφαιστειακό τόξο με τα ηφαίστεια των Μεθάνων, της Μήλου, της Σαντορίνης και της Νισύρου – Κω, η οπισθόταφρος στο Κρητικό Πέλαγος, το νησιωτικό τόξο με το νησιωτικό σύμπλεγμα στη νότια περιοχή, η εμπροστοτάφρος στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης και η προχώρα -όπου εντοπίζονται τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων- συνθέτουν ένα ενιαίο γεωδυναμικό σύνολο που δεν διασπάται.

Μέσα σε αυτό το ανήσυχο γεωδυναμικό περιβάλλον που διαμορφώνει καθοριστικά και το βιο-περιβάλλον, βρήκε πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί ο ελληνικός πολιτισμός από τους κατοίκους και προγόνους μας, οι οποίοι αξιοποίησαν στο έπακρο τα φυσικά πλεονεκτήματα του τόπου.

Ο διαχωρισμός του Καστελλόριζου και των βραχονησίδων ισοδυναμεί όχι μόνο με ιστορική, γεωγραφική και πολιτισμική ανακρίβεια, αλλά και με πλήρη άγνοια της γεωτεκτονικής δομής και της γεωδυναμικής εξέλιξης που χαρακτηρίζουν την περιοχή του αιγιακού χώρου.