Η καταγγελία των Οικολόγων Πράσινων προς τον περιφερειάρχης και τον Υπουργό Α.Α.Τ. σχετικά με την διεξαγωγή πειραμάτων σε πιθήκους από το Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ανοικτή επιστολή, υπογεγραμμένη από τη Θεματική Ομάδα για τα Δικαιώματα των Ζώων απέστειλαν οι Οικολόγοι Πράσινοι στον Υπουργό και στον Αναπληρωτή Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθώς και στον αρμόδιο Περιφερειάρχη Κρήτης, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο έχουν ενημερωθεί οι αρμόδιες αρχές σχετικά με τη διεξαγωγή πειραμάτων σε πιθήκους από το Ερευνητικό Εργαστήριο Φυσιολογίας (Τμήμα Νευροφυσιολογίας) του Πανεπιστημίου Κρήτης και αν έχουν διεξαχθεί οι απαραίτητοι έλεγχοι σχετικά με την ευζωία των ζώων που χρησιμοποιούνται στα εν λόγω πειράματα.Το πλήρες περιεχόμενό της είναι το ακόλουθο:
Aξιότιμε κύριε Υπουργέ Αγροτικής Ανάπτυξης,
Αξιότιμε κύριε Αν. Υπουργέ Αγροτικής Ανάπτυξης,
Αξιότιμε κύριε Περιφερειάρχη Κρήτης,
Όπως έχουμε ενημερωθεί από πλήθος σχετικών άρθρων που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, αλλά και την επίσημη ιστοσελίδα του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθώς και Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών που διεξάγει τις σχετικές έρευνες, στο Ερευνητικό Κέντρο Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης πραγματοποιούνται πειράματα με τη χρήση πιθήκων (μακάκων), με στόχο την μελέτη της δομής και λειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματός τους. Σύμφωνα επίσης με άλλα δημοσιεύματα, κατά τη διάρκεια των πειραμάτων και με στόχο τη «χαρτογράφηση» του εγκεφάλου τους, έχουν τυφλωθεί μερικώς μικροί πίθηκοι.
Το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο (ν.1197/1981, Π.Δ. 160/1991, ν.2015/1992) σχετικά με την προστασία των ζώων που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς ή άλλους επιστημονικούς σκοπούς, το οποίο εμπλουτίστηκε σχετικά πρόσφατα με την ενσωμάτωση της κοινοτικής Οδηγίας 2010/63/ΕΕ, καθορίζει τα θέματα που άπτονται της αδειοδότησης πειραματισμού, της ευζωίας ζώων, της εύρυθμης λειτουργίας των εγκαταστάσεων, της περίθαλψης των ζώων, αλλά και της επιβεβλημένης παρουσίας κτηνιάτρου στα πειραματικά εργαστήρια. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με άρθρο 7 του Π.Δ. 160/1991, οι επιστήμονες που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν ζώα για πειραματικούς σκοπούς και ανήκουν σε συγκεκριμένο φορέα (στην προκειμένη περίπτωση ΑΕΙ) θα πρέπει προηγουμένως να πάρουν έγκριση από την αρμόδια Δ/νση Κτηνιατρικής του Νομού (κατ΄ επέκταση την αρμόδια Δ/νση Κτηνιατρικής της Περιφέρειας). Στο ίδιο άρθρο καθορίζεται αναλυτικά η διαδικασία αδειοδότησης και τα καθήκοντα του υπεύθυνου κτηνιάτρου.
Επιπροσθέτως, με την ενσωμάτωση της νέας κοινοτικής Οδηγίας (2010/63/ΕΕ) στην εθνική νομοθεσία, τίθενται αυστηρές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται προκειμένου να επιτραπεί η διεξαγωγή πειραμάτων σε πρωτεύοντα (πλην των ανθρώπων) θηλαστικά (άρθρο 8 της οδηγίας). Υπενθυμίζεται ότι βάσει της οδηγίας, η χρήση ανθρωποειδών πιθήκων, επειδή είναι τα πλησιέστερα στον άνθρωπο είδη με τις πλέον εξελιγμένες κοινωνικές ικανότητες και συμπεριφορά, πρέπει να επιτρέπεται μόνο στην έρευνα που αποσκοπεί στην προστασία των εν λόγω ειδών, όταν επιβάλλεται η λήψη μέτρων σε σχέση με πάθηση που απειλεί τη ζωή του ανθρώπου ή προκαλεί αναπηρία, ή εφόσον κανένα άλλο είδος ή καμία εναλλακτική μέθοδος δεν είναι κατάλληλα για να επιτευχθούν οι σκοποί της διαδικασίας. Επιπλέον το κράτος μέλος που επικαλείται την ανάγκη αυτή, πρέπει να διαβιβάσει τα αναγκαία στοιχεία και να ληφθεί απόφαση από την Επιτροπή.
Περαιτέρω, τα πρωτεύοντα θηλαστικά έχουν υψηλό επίπεδο συνείδησης και πολύπλοκες φυσικές, κοινωνικές και άλλες ανάγκες που είναι δύσκολο να προβλεφθούν σε ένα εργαστηριακό περιβάλλον. Η ανεπαρκής στέγαση και φροντίδα, και συγκεκριμένα η φύλαξη σε μικρά κλουβιά πρωτευόντων ζώων, τα οποία στερούνται την επαφή με άτομα του ίδιου είδους και έχουν ελάχιστο έλεγχο του περιβάλλοντός τους, τα οδηγεί σε πόνο και αγωνία πέραν αυτού που προκαλείται από τα επιστημονικά πειράματα. Τούτο αναγνωρίζεται άλλωστε στο Παράρτημα VIII της Οδηγίας. Επιπλέον, η παροχή πληροφοριών σχετικά με τη στέγαση και τη φροντίδα, επιτρέπει μια πιο εμπεριστατωμένη αξιολόγηση του επιπέδου των επιβλαβών συνεπειών για τα ζώα και δείχνει αν τα τρέχοντα πρότυπα ορθών πρακτικών εφαρμόζονται.
Ταυτόχρονα, το άρθρο 10 της οδηγίας 2010/63/ΕΕ προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης των άγριων πρωτευόντων που αιχμαλωτίστηκαν για επιστημονικούς σκοπούς, λόγω του επιπλέον άγχους που προκαλείται σε αυτά. Υπάρχουν επίσης σοβαρές εντάσεις οι οποίες συνδέονται με τη χρήση πειραματόζωων έχουν εκτραφεί σε αιχμαλωσία, ιδιαίτερα όταν αυτά εισάγονται από το εξωτερικό και πρέπει να υπομείνουν μάκρυνα, ιδιαίτερα επίπονα ταξίδια στην Ευρώπη από την Ασία.
Κατόπιν των ανωτέρω, παρακαλούμε όπως απαντήσετε στα ακόλουθα όσον αφορά στα πειράματα σε πρωτόζωα που φέρεται να διεξάγει το Ερευνητικό Κέντρο Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης :
1. Έχουν τηρηθεί οι προβλεπόμενες από το ΠΔ 160/1991 διαδικασίες αδειοδότησης για τα συγκεκριμένα πειράματα;
2. Υπάρχει καταγραφή των εν λόγω ζώων και είναι γνωστή στις αρμόδιες αρχές η διαδικασία εισαγωγής τους στην Ελλάδα;
3. Έχουν διεξαχθεί έλεγχοι σχετικά με την καταλληλότητα των εγκαταστάσεων, τις συνθήκες ευζωίας των ζώων, την κτηνιατρική τους περίθαλψη και τη διαδικασία ελαχιστοποίησης του πόνου των ζώων αυτών;
4. Αναφορικά με τα πειράματα που διεξάγονται μετά την ενσωμάτωση της 2010/63/ΕΕ οδηγίας, τηρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις που επιτρέπουν τη διεξαγωγή της έρευνας, που αναφέρθηκαν ανωτέρω, και έχουν διαβιβασθεί τα αναγκαία στοιχεία προκειμένου η Επιτροπή να αποφανθεί σχετικά;
5. Τηρείται ο όρος της 2010/63/ΕΕ οδηγίας σχετικά με την ελαχιστοποίηση του αριθμού των ζώων που χρησιμοποιούνται στα πειράματα;
Παρακαλούμε για την άμεση ανταπόκριση σας στα ερωτήματα που θέτουμε. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι η χρησιμοποίηση ζώων για πειραματικούς σκοπούς, ναι μεν επιτρέπεται, αλλά κάτω από βασικούς όρους και προϋποθέσεις, τους οποίους η Πολιτεία οφείλει να ελέγχει.
Τέλος, σας εφιστούμε την προσοχή στο πλαίσιο που θέτει η Οδηγία και αφορά στην ανάγκη μείωσης του αριθμού ζώων που χρησιμοποιούνται σε πειράματα, τη βελτίωση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται και την αντικατάσταση της χρήσης ζώων από άλλες μεθόδους (τρία R: reduce:μείωση refine:βελτίωση, replace:αντικατάσταση). Η συγκεκριμένη κατευθυντήρια αρχή είναι ευρέως αποδεκτή από την πλειοψηφία των επιστημόνων και αποτελεί το πλαίσιο για την ελαχιστοποίηση του πόνου, της ταλαιπωρίας, της αγωνίας και της μόνιμης βλάβης που προκαλούν τα πειράματα στα ζώα.
Η Θεματική Ομάδα για τα Δικαιώματα των Ζώων – ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ