Ανέκαθεν οι διασυνδέσεις γειτονικών δικτύων υψηλής τάσης βοηθούσαν την οικονομικότερη και ασφαλέστερη λειτουργία των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας γιατί τα διασυνδεδεμένα συστήματα αλληλοϋποστηρίζονται. Σήμερα, όμως, προωθούνται «μεγαλοϊδεατικά» σχέδια με «φαραωνικά» έργα διασύνδεσης που συνδυάζονται με τη προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων διατάξεων βιομηχανικής κλίμακας (Β.ΑΠΕ), με διαδικασίες fast track. Τα παραπάνω, αυξάνουν την ένταση στην περιοχή, με επικίνδυνες γεωστρατηγικές προεκτάσεις και καταστροφικές συνέπειες σε ενδεχόμενα ατυχήματα.
Ένα τέτοιο έργο είναι η Διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου – Κρήτης – Ηπειρωτική Ελλάδας, που ο σχεδιασμός – μελέτη – υλοποίηση του έχει ήδη ξεκινήσει και προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2022. Σύμφωνα με την αρχική μελέτη του υποέργου διασύνδεσης της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα η διασύνδεση έχει στους βασικούς της στόχους. τη μέγιστη αξιοποίηση του πλούσιου δυναμικού ΑΠΕ του νησιού.
Δηλαδή, ποσοστό της παραγωγής από ΑΠΕ που δεν είναι δυνατόν να απορροφηθεί από το Σύστημα της Κρήτης, θα διοχετεύεται μέσω του καλωδίου για την κάλυψη των αναγκών του Διασυνδεδεμένου Συστήματος. Το έργο της ενεργειακής διασύνδεσης της Κρήτης ήταν πάγιο αίτημα των τοπικών κοινωνιών από τον προηγούμενο αιώνα. Τα δεδομένα, όμως, έχουν δραματικά αλλάξει..
Η ροή ενέργειας θα είναι διπλή, το καλώδιο συνδυάζεται με προωθούμενα σχέδια ενεργειακών εγκαταστάσεων και παρεμβάσεων (ΒΑΠΕ) με διαδικασίες fast track που υποβαθμίζουν το περιβάλλον. Σήμερα, η ανάπτυξη των ΑΠΕ γίνεται ανεξέλεγκτα χωρίς κανόνες και αρχές ενώ στη χωροθέτηση τους δεν τηρούνται ουσιαστικά ζώνες αποκλεισμού. Τα παραπάνω, καταγγέλλονται έντονα από τις τοπικές κοινωνίες, με φυσική συνέπια την ανάδυση σημαντικών αντιστάσεων από τις τοπικές κοινωνίες και την ανάπτυξη σημαντικών κινημάτων πχ Παγκρήτιο Δίκτυο κατά των ΒΑΠΕ.
Στην ΕΕ, όμως, προωθούνται τόσο οι τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας, όσο και καινοτομίες στη λειτουργία των δικτύων ηλεκτρισμού, με την εισαγωγή των τεχνολογιών των «έξυπνων» δικτύων, των μικροδικτύων, της διεσπαρμένης παραγωγής, των εξελίξεων στις τηλεπικοινωνίες, των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, των συστημάτων διαχείρισης της ενεργειακής ζήτησης, των ηλεκτρικών αυτοκίνητων, και στις σύγχρονες τεχνολογίες ελέγχου των ΑΠΕ. που κάνουν, εφικτή, τη περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ.
Οι παραπάνω τεχνολογίες αποτελούν τον καταλύτη για την επίτευξη μιας παγκόσμιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, λόγω των δυνατοτήτων που προσφέρουν για την ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εγκαταστάσεων αποθήκευσης στα ηλεκτρικά συστήματα. Στο 10-ετες σχέδιο ανάπτυξης 2014 (TYDNP 2014) του δικτύου των ευρωπαϊκών διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, (ENTSO-E), που ανακοινώθηκε πρόσφατα προβλέπεται σημαντική προώθηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ με χρήση και των «έξυπνων» δικτύων.
Με βάση τα παραπάνω είναι φανερό ότι οι νέες τεχνολογίες στα ηλεκτρικά δίκτυα σε συνδυασμό με την ανακοπή των προωθούμενων σχεδίων ενεργειακών εγκαταστάσεων και παρεμβάσεων που υποβαθμίζουν το περιβάλλον, μπορούν να αποτελέσουν σοβαρή εναλλακτική λύση στην ηλεκτρική διασύνδεση, τουλάχιστον σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν τοπικές αντιδράσεις και απαιτείται ισχυρή προστασία του περιβάλλοντος, όπως στη Κρήτη λόγω του τουρισμού.
Οι παραπάνω λύσεις έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται, έστω πιλοτικά ή σε μικρή κλίμακα, στην Ευρώπη με έμφαση σε νησιά και λιμάνια. Το σχετικά υψηλό κόστος μπορεί να καλυφτεί από ευρωπαϊκά προγράμματα, αλλά και από τα οικονομικά, περιβαντολλογικά και άλλα οφέλη τόσο των τοπικών κοινωνιών όσο και του τελικού καταναλωτή που θα απολαμβάνει φθηνότερο ρεύμα σε μια περίοδο που η τάση για την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος είναι έντονα ανοδική.
Ακόμα, όμως, και στο πλαίσιο ενός ριζικά διαφορετικού, ριζοσπαστικού ενεργειακού σχεδίου, με πολιτικές ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής και μετάβαση σε οικονομία «μηδενικών εκπομπών άνθρακα», με ισχυροποίηση της περιβαλλοντικής προστασίας, εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού, με νέες χωροταξικές ρυθμίσεις για τις Α.Π.Ε, και εμπλοκή των ίδιων των τοπικών κοινωνιών, είναι απαραίτητη η προώθηση των παραπάνω τεχνολογιών αιχμής, παράλληλα έστω με τις απαραίτητες ενεργειακές διασυνδέσεις. Σε αυτή τη περίπτωση τα «έξυπνα» δίκτυα μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη μείωση της χωρητικότητας του καλωδίου διασύνδεσης.
Είναι επιβεβλημένη, λοιπόν, μια νέα οπτική, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα τεχνολογικά δεδομένα σχετικά με την αναγκαιότητα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων των μη διασυνδεμένων νησιών με το ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας και άλλων χωρών. Υπεραπλουστευτικά ερωτήματα και απαντήσεις δεν προσφέρουν τίποτα.
Μανόλης Ντουντουνάκης / M.Sc. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ
Υποψήφιος Διδάκτορας / ΕΔΙΠ Πολυτεχνείου Κρήτης
Αιρετό μέλος Περιφερειακού Συντονιστικού ΣΥΡΙΖΑ Κρήτης