Με Κοινή Υπουργική Απόφαση που δημοσιοποιήθηκε και τέθηκε σε ισχύ χτες από το υπουργείο Μετανάστευσης – Ασύλου, η Τουρκία χαρακτηρίζεται «ασφαλής χώρα» για υπηκόους από Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Αφγανιστάν, Συρία, Σομαλία.
Αμέσως μετά την κυβέρνηση της Δανίας που με τη στήριξη της ακροδεξιάς πέρασε αντιπροσφυγικό νόμο με τον οποίο προβλέπει την δυνατότητα να μεταφέρει τους αιτούντες άσυλο σε τρίτες χώρες, εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και απαγόρευση εισόδου στη Δανία ακόμα και αναγνωρισμένων προσφύγων, σε συνέχεια της απόφασης για κατάργηση των αδειών παραμονής Σύρων και απέλασή τους σε «ασφαλείς» περιοχές της Δαμασκού, η Ελλάδα υψώνει τεράστια εμπόδια στους ανθρώπους, που αναζήτησαν καταφύγιο σε χώρες της ΕΕ και μεγάλο μέρος τους βρίσκονται εγκλωβισμένοι στη χώρα μας λόγω των απαράδεκτων κανονισμών της ΕΕ, που υποχρεώνουν σε αίτηση ασύλου στην πρώτη χώρα υποδοχής.
Η απόφαση αυτή σημαίνει πως «όλοι οι αιτούντες διεθνή προστασία από τα κράτη αυτά, οι οποίοι υπολογίζονται περίπου στο 70% όσων ζητούν διεθνή προστασία στην Ελλάδα, δεν θα εξετάζονται στην ουσία των αιτημάτων τους στη χώρα μας , θα θεωρούνται απαράδεκτες όλες αυτές οι αιτήσεις και θα διατάσσεται η επανεισδοχή των αλλοδαπών στην Τουρκία»
Οι δηλώσεις του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου ότι «η Κοινή Υπουργική Απόφαση είναι απολύτως σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο» αναδεικνύουν ότι το Διεθνές Δίκαιο γίνεται λάστιχο στον βωμό των γεωπολιτικών παιχνιδιών.
Η ΚΥΑ αποτελεί ένα επιπλέον βήμα στην αυστηροποίηση των διαδικασιών ασύλου, συνέχεια του νόμου της κυβέρνησης ΝΔ του 2019, όπου εισήγαγε τους απαράδεκτους όρους περί «προσφυγικού προφίλ». Ουσιαστικά εναρμονίζεται με τις κατευθύνσεις του Νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου της ΕΕ, που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση και ανάμεσα σε άλλα περιλαμβάνει την πρωτοφανή διαδικασία της «προ-διαλογής» (pre-screening) όσων επιθυμούν να αιτηθούν άσυλο, αναιρώντας την εξατομικευμένη εξέταση των αιτούντων άσυλο. Ολο το αντιδραστικό αυτό νομοθετικό πλαίσιο καταστρατηγεί επί της ουσίας τη Συνθήκη της Γενεύης, που είχε καθιερωθεί το 1951 για την προστασία των προσφύγων, με διαφορετικό διεθνή συσχετισμό.
Η εν λόγω κίνηση αποτελεί χτύπημα θεμελιωδών δικαιωμάτων σε ανθρώπους που αιτούνται τη χορήγηση ασύλου και γίνεται στο πλαίσιο της προσπάθειας της κυβέρνησης να εμφανίσει «έργο» και να αυξήσει τις απορρίψεις αιτήσεων ασύλου από πρόσφυγες.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο υπουργός Μετανάστευσης – Ασύλου, Ν. Μηταράκης, σε συνέντευξη Τύπου τον περασμένο Μάρτη είχε αναφέρει μεταξύ άλλων ότι οι αναγκαστικές επιστροφές (δηλαδή οι απελάσεις των ξεριζωμένων) είναι απαραίτητες.
Με αφορμή την ΚΥΑ, σημείωσε υποκριτικά: «Ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των παράνομων μεταναστευτικών ροών και της εγκληματικής δράσης των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών» και «ένα ακόμα βήμα για την πλήρη και απαρέγκλιτη εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας», δηλώνοντας την προσήλωση της κυβέρνησης στη Συμφωνία που υπέγραψε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και έχει οδηγήσει στον διπλό εγκλωβισμό των προσφύγων στα νησιά του Αιγαίου.
Σε ανακοίνωσή του, το Υπουργείο Μετανάστευσης υποστηρίζει ότι η απόφαση πάρθηκε «λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη εισήγηση της Υπηρεσίας Ασύλου και όλες τις επικαιροποιημένες πληροφορίες για την επικρατούσα κατάσταση στην Τουρκία αναφορικά με τις συνθήκες διαβίωσης και τα ανθρώπινα δικαιώματα συγκεκριμένων κατηγοριών αιτούντων διεθνούς προστασίας», καθ’ ότι κρίθηκε ότι «αποδεδειγμένα δεν κινδυνεύουν στη γείτονα χώρα λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής τους σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα και δύνανται να αιτηθούν τη χορήγηση ασύλου στην Τουρκία έναντι της Ελλάδας».
Σε δήλωσή του ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, σημειώνει ότι «ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των παράνομων μεταναστευτικών ροών και της εγκληματικής δράσης των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών».
Το αν η Τουρκία θα αποδεχτεί την κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης μένει να φανεί. Ωστόσο, όπως δείχνει η πρακτική που καταγράφεται από τη διαδικασία των συνεντεύξεων στην Υπηρεσία Ασύλου, πολλοί είναι αυτοί που καταγγέλλουν απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης κατά την περίοδο που βρέθηκαν στην Τουρκία πριν περάσουν στη χώρα μας. Επίσης, η Τουρκία δεν χορηγεί πλήρες νομικό καθεστώς προστασίας στους πρόσφυγες που έρχονται από χώρες εκτός Ευρώπης ή υπάγονται σε ειδικό καθεστώς προσωρινής προστασίας.
Κατά τ’ άλλα η ΚΥΑ προβλέπει κάποιες εξαιρέσεις σε ορισμένες περιπτώσεις «ευάλωτων» ατόμων από αυτούς τους υπηκόους, που είναι ζήτημα πώς θα εφαρμοστούν.
Ολα αυτά συμβαίνουν ενώ επιβεβαιώνεται ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών που τελικά παίρνουν άσυλο στην Ελλάδα επιθυμούν να πάνε σε άλλη χώρα. Υπολογίζεται ότι κάπου 17.000 πρόσφυγες που πήραν άσυλο εδώ έφυγαν προς χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την αντίδραση των υπουργών Εσωτερικών 6 χωρών (Γερμανίας, Γαλλίας, Ολλανδίας, Λουξεμβούργου, Βελγίου και Ελβετίας), που κατήγγειλαν τις «δευτερεύουσες μετακινήσεις» και τις εξήγησαν λόγω του μη ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης στην Ελλάδα.
Από την πλευρά της η ελληνική κυβέρνηση επικαλέστηκε τα μνημόνια των περασμένων ετών, λες και αυτά της επιβλήθηκαν και δεν ήταν η απαίτηση και του ντόπιου κεφαλαίου, για να ξεπεράσει την καπιταλιστική κρίση, ρίχνοντας τα βάρη στα λαϊκά στρώματα. Επικαλείται δε την περιβόητη …αλληλεγγύη των χωρών, που έχει γίνει το πιο σύντομο ανέκδοτο για την ΕΕ, ενώ παράλληλα διαφημίζει την υλοποίηση του σχεδιασμού για νέες μόνιμες υπερδομές – φυλακές της ΕΕ στα νησιά του Αιγαίου, που συναντούν δίκαιες αντιδράσεις από τους νησιώτες.
«Σημαντική ανατροπή στις διαδικασίες ασύλου»
Η απόφαση αυτή συνιστά μία «σημαντική ανατροπή στις διαδικασίες ασύλου» όπως σημειώνει σε ανάρτησή του ο δικηγόρος, με ειδίκευση στο προσφυγικό Δίκαιο, Σπύρος Απέργης, που σημειώνει τέσσερα βασικά σημεία:
α) Όλοι οι αιτούντες διεθνή προστασία από τα κράτη αυτά, οι οποίοι υπολογίζονται περίπου στο 70% όσων ζητούν διεθνή προστασία στην Ελλάδα, δεν θα εξετάζονται στην ουσία των αιτημάτων τους στη χώρα μας , θα θεωρούνται απαράδεκτες όλες αυτές οι αιτήσεις και θα διατάσσεται η επανεισδοχή των αλλοδαπών στην Τουρκία.
β) η Τουρκία κάθε άλλο παρά ασφαλής χώρα είναι για όλους τους αιτούντες διεθνή προστασία, χωρίς να γίνεται εξατομικευμένη κάθε φορά εξέταση. Η Τουρκία εφαρμόζει με γεωγραφικό περιορισμό τη σύμβαση της Γενεύης, δηλαδή δέχεται αιτήματα διεθνούς προστασίας μόνο από Ευρωπαίους πολίτες, ενώ δίνει προσωρινό καθεστώς πρόσφυγα κυρίως σε Σύρους και είναι αμφίβολο εάν δίνει σε άλλες εθνικότητες.
γ) Με τη συγκεκριμένη απόφαση της κυβέρνησης, ο αλλοδαπός θα έχει το βάρος να αποδείξει ότι η Τουρκία δεν είναι ασφαλής γι’ αυτόν/ήν ενώ μέχρι τώρα, η Υπηρεσία Ασύλου είχε αυτό το βάρος της απόδειξης και μόνο για τους Σύρους, όχι για τους αιτούντες από τις άλλες εθνικότητες που εξετάζονταν επί της ουσίας στην Ελλάδα. Μιλάμε για κανονική ανάθεση στην Τουρκία της εξέτασης των αιτημάτων διεθνούς προστασίας, δηλαδή για εξωτερίκευση των υποχρεώσεων της Ελλάδας να εξετάζει η ίδια τα αιτήματα διεθνούς προστασίας όσων απευθύνονται σ’ αυτήν.
δ) Η Τουρκία δε δέχεται επιστροφές τέτοιων αλλοδαπών από την Ελλάδα, με βάση την κοινή δήλωση Ευρωπαικής Ένωσης-Τουρκίας ήδη από τον Μάρτιο 2020 και δεν αναμένεται να το κάνει στο ορατό μέλλον. Έτσι κι αλλιώς μόνο 2.100 αλλοδαπούς είχε δεχτεί η Τουρκία το διάστημα 2016-2020 ενώ είχαν εισέλθει δεκάδες φορές περισσότεροι από την Τουρκία στην Ελλάδα το ίδιο διάστημα.Με τη νέα πολιτική της κυβέρνησης, κινδυνεύουν να εγκλωβίζονται στην Ελλάδα δεκάδες χιλιάδες αιτούντες διεθνή προστασία χωρίς κάποιο νομικό καθεστώς.