Κυκλοφόρησε τις τελευταίες μέρες του Δεκεμβρίου του 2020 το νέο βιβλίο του Δημήτρη Δαμασκηνού Εξόριστοι στο νησί του θανάτου. Σ’ αυτήν την πλήρως τεκμηριωμένη ιστορική μελέτη περιέχονται σπάνιες μαρτυρίες, ντοκουμέντα και δημοσιεύματα για τις εκτοπίσεις αγωνιστών στη Γαύδο, την εποχή που στο νησί λειτούργησε η πιο σκληρή εκτόπιση του Μεσοπολέμου (1929-1941) αλλά και κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου (1946-1951).
Όλα αυτά τα «ίχνη του παρελθόντος» εντάσσονται στο ευρύτερο κοινωνικο-πολιτικό τους πλαίσιο σε μια ιστορική γραφή που συνυφαίνει την απόλαυση της «λογοτεχνικότητας» των κειμένων με τις εκτενείς υποσημειώσεις και παραπομπές στις πηγές.
Η καλαίσθητη έκδοση που έγινε από τις εκδόσεις Παρασκήνιο με την ευγενή οικονομική αρωγή του Δήμου Γαύδου και του Δημοτικού Συμβούλιου της Γαύδου, συνοδεύεται από τον ονομαστικό κατάλογο των εξόριστων στη Γαύδο, πηγές-βιβλιογραφία και φωτογρ. υλικό.
«Καταμεσής στο Λιβυκό πέλαγος με τ’ αφρισμένα πάντα νερά, άγρια, μανιασμένα, απύθμενα. Εκατόν εβδομήντα πέντε μίλια μακρυά απ’ τον Πειραιά. Κοντά, πολύ κοντά στα παράλια της Αφρικής. Θαρρείς και σε λίγο θα ξεπροβάλει μπροστά σου, πέρα εκεί στην καμπύλη του ομιχλώδικου ορίζοντα, η Αλεξάντρεια. Κάμποσες ώρες μακρυά απ’ αυτή. Εκατόν σαράντα με σαρανταπέντε μίλια. Λίγα σπίτια. Μοιάζουν μ’ αχούρια. Άνθρωποι και ζώα κοιμούνται μαζί. Φτωχοί νησιώτες, άμαθοι και άβγαλτοι παραδομένοι στην ποικιλότροπη εκμετάλλευση. Λίγη βλάστηση, λίγες δεκάδες κάτοικοι. Απέναντι, βορεινά, τα κακοτράχαλα Σφακιά, η Κρήτη, κ’ ύστερα τίποτα. Το μάτι σου κουράζεται ν’ απλώνεται στην απέραντη θάλασσα.
Να, η Γαύδος! Μούρχονται στο νου τάλλα νησιά της εξορίας. Όσα έχω ακούσει, κι όσα είδα, γεύτηκα ο ίδιος την πίκρα τους. Τα κυριώτερα ας πάρουμε. Ανάφη, Φολέγανδρος, Άη Στράτης, Σίκυνος, Νηός, Σίφνος, Αμοργός. Αδίσταχτα μπορώ να ειπώ, ούτε κατά φαντασία δεν μπορούν να συγκριθούν στη φρίκη με τούτο εδώ το ποντικόνησο.
Να, μια εικόνα της φρίκης. Ο άγριος χαμός, ο θάνατος του Καραντεμίρη. Πως πέθανε; Μήτε και μεις καλά-καλά το καταλάβαμε, δεν πιστέψαμε. ήταν τόσο γερός.
Ο πιο γερός απ’ όλους. Αγρότης απ’ την Αγιάσο της Μυτιλήνης. Κι όμως. Εκεί κάτου πας γερός, βράχος στο σώμα σαν τον Καραντεμίρη και φεύγεις τσακισμένος, καμπουριασμένος απ’ τους ελώδεις. Δεν έχεις γλυτωμό εκεί κάτου. Αλλού ναι, εκεί κάτου όχι».