Γράφει η Ροδάνθη Κουμή
Το μοναδικό που ήξερα για εκείνον ήταν ότι ήταν ρωμαίος αυτοκράτορας. Και αυτό να το είχα μάθει στο σχολειό σε κάποιο βιβλίο ιστορίας και μάλιστα τυχαία.Όμως ο Μάρκος Αυρήλιος δεν υπήρξε απλώς ένα όνομα. Δεν υπήρξε απλά μόνο ένας Ρωμαίος αυτοκράτορας. Υπήρξε ένας μεγάλος φιλόσοφος που ευτυχώς για καλή μου τύχη, συναντήθηκαν οι δρόμοι μας. Εγώ ως αναγνώστης του και εκείνος ως ένας πονεμένος άνθρωπος,απλός,λιτός και με σημαία την Ελληνική γλώσσα να γράφει τους συλλογισμούς του σε ένα πάπυρο.Θα πω λίγα λόγια όμως για τον σπουδαίο αυτό φιλόσοφο και αυτοκράτορα της μεγαλύτερης αυτοκρατίας,της Ρώμης.
Ο Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος Αύγουστος (26 Απριλίου 121 – 17 Μαρτίου 180 μ.Χ), ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 161 έως το 180μ.X. Κυβέρνησε ως συναυτοκράτορας με τον Λεύκιο Βέρο από το 161 έως το θάνατο του Βέρου το 169μ.X. Ήταν ο τελευταίος από τους “Πέντε Καλούς Αυτοκράτορες” και θεωρείται επίσης ως ένας από τους σημαντικότερους στωικούς φιλοσόφους. Ο Μάρκος Αυρήλιος παντρεύτηκε τη Φαυστίνα τη νεότερη το 145, και στην διάρκεια των τριάντα ετών του γάμου τους απέκτησε 13 παιδιά. Μόνο ένας γιος και τέσσερις κόρες έζησαν μετά τον θάνατό του. Μάρκος Αυρήλιος διδάχθηκε από μερικούς από τους καλύτερους διανοούμενους της εποχής του. Ο Ευφορίων τον δίδαξε λογοτεχνία, ο Γεμίνος το δράμα, ο Άνδρων τη Γεωμετρία, ο Κάνινος Κέλερ καί ο Ηρώδης ο Αττικός την ελληνική ρητορική. ΟΑλέξανδρος ο Κοτυεύς τον δίδαξε την Ελληνική γλώσσα καί ο Μάρκος Κορνήλος Φρόντων τη Λατινική γλώσσα. Ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν έξυπνος, σοβαρός και εργατικός νέοςΔείχνοντας ανυπομονησία για τα ατέλειωτα μαθήματα των Ελληνικών και των Λατινικών, έγινε υποστηρικτής των “Διατριβών” του Επίκτητου, ενός σημαντικού ηθικού φιλοσόφου της Στωικής Φιλοσοφικής Σχολής. Ο Μάρκος Αυρήλιος επίσης μετέχει ολοένα και περισσότερο στον δημόσιο βίο δίπλα στον Αντωνίνο, καθώς έγινε ύπατος το 140, το 145 και το 161μ.X.
Μόλις ανέλαβε τον θρόνο, ο Μάρκος Αυρήλιος έκανε ό,τι και οι προκάτοχοί του, δηλαδή μεταρρυθμίσεις στους νόμους της αυτοκρατορίας. Ευνόησε με τους νόμους του κυρίως τις ασθενείς ομάδες της αυτοκρατορίας,όπως τους δούλους, τις χήρες και τους ανήλικους. Αναγνώρισε την εξ αίματος σχέση ως κύριο χαρακτηριστικό της κληρονομιάς. Τους νόμους για τα εγκλήματα τους χώρισε σε δύο κατηγορίες, τους πιο “αυστηρούς” και τους “λιγότερο αυστηρούς”. Υπό τη βασιλεία του Μάρκου Αυρήλιου, η κατάσταση των χριστιανών παρέμεινε η ίδια από την εποχή του Τραϊανού, δηλαδή κανονικά τιμωρούνταν από τον νόμο αλλά στην πραγματικότητα σπάνια τους τιμωρούσε. Κατά την διάρκεια εκστρατειών μεταξύ του 170 και του 180 μ.X, ο Μάρκος Αυρήλιος έγραψε “Τα Εις Εαυτόν” στα ελληνικά ως πηγή για τη βελτίωση του χαρακτήρα και του πνεύματός του. Ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν εκπρόσωπος της Στωικής φιλοσοφίας και τα “Εις Εαυτόν” θεωρούνται εξαιρετικό έργο, κλασσικό δείγμα της φιλοσοφίας αυτής. Η σημασία του θανάτου ήταν πολύ βασική στη φιλοσοφία του Μάρκου Αυρήλιου. Δεν πίστευε στη μετά θάνατο ζωή. Έγραφε ότι:
“Εμείς ζούμε για μία στιγμή, μόνο μετά να ξεχαστούμε σε μία τέλεια άγνοια.”
“Δες πόσοι έχουν περάσει την ζωή τους σε μίση, πάθη, υποψίες… και τώρα είναι νεκροί, είναι μόνο στάχτη.”
Σύμφωνα με τον Μάρκο Αυρήλιο, όλα θα μπορούσαν να γίνουν σχεδόν θρύλοι:
“Από την ζωή του ανθρώπου η διάρκεια είναι ένα σημείο αλλά η ουσία ξεφεύγει, όλα τα σώματα είναι προκαθορισμένα να καταστραφούν, και η ψυχή αβέβαιη και η φήμη άγνωστη. Σε έναν κόσμο που όλα τα υλικά σώματα είναι σαν ένα ποτάμι, και όλα τα ψυχικά και πνευματικά σαν ένα όνειρο, άυλο, η ζωή είναι ένας πόλεμος και η μετά θάνατον φήμη είναι κάτι που θα ξεχαστεί.”
“Όλα υπάρχουν για να πεθάνουν.”
“Η διάρκεια της ζωής κάποιου δεν έχει σημασία”.
Για τον Μάρκο Αυρήλιο, ο θάνατος ήταν θεμιτός, επειδή έβαζε ένα τέλος σε όλες τις επιθυμίες. Ο Μάρκος Αυρήλιος πέθανε στις 17 Μαρτίου του 180 μ.Χ. στην πόλη της Βιντομπόνα (σημερινή Βιέννη), και ο γιος και διάδοχός του Κόμμοδος, ήταν μαζί του. Θεοποιήθηκε και οι στάχτες μεταφέρθηκαν πίσω στη Ρώμη, και έμειναν στο Μαυσωλείο του Αδριανού (σημερινό Καστέλ Σαν Άντζελο) μέχρι την καταστροφή της Ρώμης από τους Βησιγότθους το 410μ.Χ.
Ο Μάρκος Αυρήλιος στα χρόνια που ήταν αυτοκράτορας ένα δεν επιθυμούσε τους πολέμους.
Του έλαχε όμως η τύχη να ζει μέσα σε αυτούς,καθώς η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία βάλλονταν από το βορρά και την Μέση ανατολή.
Ήταν πράος άνθρωπος ,συνετός ,μεγάλος μεταρρυθμιστής (ίσως από τους τελευταίους της Ρώμης)και απλός.
Διδάχτηκε την Ελληνική γλώσσα καθώς ήταν η γλώσσα των ευγενών και των μορφωμένων και ότι έγραψε το έγραψε αποκλειστικά σε αυτή την γλώσσα.
Ο Μάρκος Αυρήλιος δεν είχε στόχο να γίνει συγγραφέας. Στην πρώτη γραμμή του πολέμου, μέσα σ’ ένα αντίσκηνο, κατέγραφε τους συλλογισμούς του, έδινε στον εαυτό του συμβουλές, τον εμψύχωνε με τη δύναμη της φιλοσοφίας. Με σκοπό να σταθεί συνεπής στις ιδέες που είχε ενστερνιστεί από τα νιάτα του, να αντέξει τις δυσκολίες, να μην παρασυρθεί από τον χείμαρρο των γεγονότων, να μην καταλήξει ένας συνηθισμένος άνθρωπος της εξουσίας, αλλά να παραμείνει αυτό που ήταν: ένας φιλόσοφος-αυτοκράτορας.
Δεν σκόπευε να τα δημοσιεύσει. Έγραφε για να κρατηθεί δυνατός. Δεν πίστευε στην υστεροφημία. Δεν πίστευε καν ότι θα τον θυμάται κανείς. Όμως διαψεύστηκε. Δεκαοχτώ αιώνες πέρασαν από τότε, και τα “ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ” ζουν ακόμη. Έχουν γνωρίσει αναρίθμητες εκδόσεις, αγαπήθηκαν και υμνήθηκαν από πάμπολλους συγγραφείς ως η ανεξάντλητη πηγή σοφίας.
Τις φιλοσοφικές του σκέψεις δεν τις μοιραζόταν με κανένα και μάλιστα είχε δώσει εντολή όταν πεθάνει να καούν όλα αυτά που έγραψε.Για καλή μας τύχη όμως δεν κάηκαν αυτές του οι σκέψεις .Τα ‘Είς εαυτόν’ του Μάρκου Αυρήλιου μπορούμε πια να τα βρούμε σε όλα τα βιβλιοπωλεία.Άπλες ,σοφές και δημιουργικές σκέψεις που μπορούν να φανούν πολύ χρήσιμες στην ζωή μας.Πιστεύω και χωρίς να υπερβάλλω ότι ίσως έβαλε τα θεμέλια της ψυχανάλυσης που βρήκε αργότερα ο Φρόιντ καθώς και ο ίδιος ο Φρόυντ είχε επηρεαστεί από αυτό το βιβλίο.Ο Νίτσε ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος, είχε κάποτε χαρίσει το βιβλίο αυτό σε ένα φίλο του λέγοντας του:
«Εύχομαι να βρεις παρηγοριά και δύναμη στα λόγια του Μάρκου Αυρήλιου».
Εύχομαι λοιπόν και εγώ όποιος αγγίξει το μαγικές αυτές σκέψεις του Αυτοκράτορα “Εις Εαυτόν” να κατέβει από την ύβρη της αλαζονείας και να δει τον εαυτό του όπως πρέπει να τον δει.
Πηγές (βικιπαίδεια), Τα ‘Είς εαυτόν’ Μάρκος Αυρήλιος (Εκδόσεις στιγμή).