του Carlos Bravo
Συντονιστής της Τεχνικής Γραμματείας της “Alianza Mar Blava”
https://alianzamarblava.org/
Στις Βαλεαρίδες νήσους, στην Ισπανία, παρακολουθούμε με μεγάλη ανησυχία το τσουνάμι των πετρελαϊκών έργων που απειλεί τις ελληνικές θάλασσες, ειδικά τα νησιά του Ιονίου Πελάγους και της Κρήτης. Έργα που θα θέσουν σε κίνδυνο όχι μόνο τις παραλίες, τα καταγάλανα νερά και την πολύτιμη πανίδα τους, αλλά επίσης ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρή ζημιά σε σημαντικές εθνικές οικονομικές δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός και η αλιεία.
Πρόκειται για έργα παρόμοια με εκείνο που επιχείρησε η πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου “Deepwater Horizon” της BP στον κόλπο του Μεξικού, στις 20 Απριλίου του 2010, με τη γνωστή σε όλους κατάληξη: τη μεγαλύτερη πετρελαιοκηλίδα στην ιστορία, η οποία οδήγησε σε περιβαλλοντική καταστροφή και είχε ολέθριες οικονομικές επιπτώσεις, καθώς και επιπτώσεις στον τουρισμό και την αλιεία, οι οποίες θα διαρκέσουν για πολλά χρόνια ακόμα.
Μέχρι και πριν λίγο καιρό, στις Βαλεαρίδες νήσους πραγματοποιούνταν αρκετά έργα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων. Παρά το αρχικό αίσθημα απελπισίας, οι έντονες κοινωνικές αντιδράσεις που προκλήθηκαν οδήγησαν την τοπική αυτοδιοίκηση, τις ισπανικές επιχειρήσεις και την κοινωνία των πολιτών να αφήσουν στην άκρη διαφωνίες του παρελθόντος και να ενωθούν για έναν κοινό σκοπό, προκειμένου να αντιμετωπίσουν μαζί αυτήν τη σοβαρή απειλή για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Με σκοπό να γεφυρώσει αυτές τις διαφορετικές ομάδες γύρω από τον συγκεκριμένο κοινό σκοπό, το 2013 ιδρύθηκε στα εμβληματικά ισπανικά νησιά Ίμπιζα και Φορμεντέρα, η συμμαχία κατά των εξορύξεων στην Ισπανία “Alianza Mar Blava” (Blue Sea Alliance), στην οποία ενσωματώθηκαν και άλλες παράκτιες, μεσογειακές περιοχές. Προς το παρόν, η εν λόγω συμμαχία απαρτίζεται από περισσότερα από 120 μέλη που εκπροσωπούν κρατικούς φορείς (π.χ. η κυβέρνηση των Βαλεαρίδων νήσων, τα συμβούλια των νησιών Φορμεντέρα, Ίμπιζα, Μινόρκα και Μαγιόρκα, πολλά τοπικά συμβούλια, το δημοτικό συμβούλιο της Βαρκελώνης, κτλ.), τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του τουρισμού, της αλιείας και της ναυτιλίας), καθώς και κοινωνικούς φορείς (π.χ. συνδικάτα, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, κτλ.).
Η δύναμη που έκρυβε αυτή η συμμαχία φορέων, εταιρειών και πολιτών πήρε σάρκα και οστά για πρώτη φορά το 2015, όταν η πετρελαϊκή εταιρεία Cairn Energy πείστηκε πως έπρεπε να εγκαταλείψει τις τέσσερις άδειες που της είχαν χορηγηθεί για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων στον κόλπο της Βαλένθια, λόγω της έντονης κοινωνικής και θεσμικής αντίθεσης που υπήρχε ενάντια σε αυτό το έργο.
Στη συνέχεια, το 2016, η μεγαλύτερη εταιρεία πετρελαϊκών υπηρεσιών στον κόσμο,Schlumberge, εγκατέλειψε την έρευνα για υδρογονάνθρακες στον κόλπο της Λυών μετά από νομικές δράσεις της Alanza Mar Blava, ενώ αντίστοιχα, το 2017, καταφέραμε την οριστική ακύρωση του έργου από την εταιρεία Spectrum Geo Limited.
Τον Ιούνιο του 2018, πετύχαμε ο Διάδρομος Μετανάστευσης των Κητωδών στη Δυτική Μεσόγειο (μία έκταση μεγαλύτερη από 46.000 km2) να ανακηρυχθεί ως θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή. Αυτός ο οικολογικά πολύτιμος διάδρομος απειλούταν άμεσα από τα έργα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων που σχεδιάζονταν στην περιοχή και τα οποία δεν μπορούν πλέον να προχωρήσουν χάρη σε αυτήν τη νομική προστασία. Συγκεκριμένα, η εταιρεία Repsol ήταν αυτή που είχε αιτηθεί στη συγκεκριμένη περιοχή έξι άδειες για έρευνα, οι οποίες έχουν ακυρωθεί από τον Οκτώβριο του 2018.
Σε συνέχεια όλων αυτών των πολύ σημαντικών νικών που επιτεύχθηκαν με μοναδικό όχημα την ευρεία συσπείρωση κοινωνίας, φορέων και επιχειρήσεων, τώρα ο στρατηγικός στόχος της “Allianza Mar Blava” είναι η τελική ψήφιση του νόμου από το Ισπανικό Κοινοβούλιο για την απαγόρευση όλων των νέων έργων έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Ισπανία. Αυτό που άλλοτε φάνταζε απίθανο μπορεί σύντομα να γίνει πραγματικότητα, καθώς το Κοινοβούλιο της Ισπανίας επεξεργάζεται τις προτάσεις που καταθέσαμε.
Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα και οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν δεσμευτεί να συμμορφωθούν με τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, η οποία μας υποχρεώνει να καταργήσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων ως το 2050, προκειμένου να αποφύγουμε τις σοβαρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Συνεπώς, δεν έχει νόημα η Ελλάδα να στραφεί στην αναζήτηση νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, η εκμετάλλευση των οποίων θα διαιωνίσει την παρουσία τους στο ενεργειακό σύστημα. Οφείλουμε να παραδεχτούμε πως η εποχή των ορυκτών καυσίμων έφτασε στο τέλος της.