Η λεϊσμανίαση είναι παρασιτική νόσος που μεταδίδεται με το τσίμπημα της φλεβοτόμου μύγας, Phlebotomus (σκνίπα).
Η λεϊσμανίαση μεταδίδεται με το τσίμπημα ορισμένων τύπων φλεβοτόμων (σκνίπες). Οι σκνίπες μολύνονται όταν προηγουμένως έχουν τσιμπήσει ένα μολυσμένο ζώο (όπως τρωκτικό ή σκύλο) ή μολυσμένο άνθρωπο. Επειδή οι σκνίπες όταν πετάνε δεν κάνουν θόρυβο, ο άνθρωπος μπορεί να μην αντιληφθεί την παρουσία τους.
Επίσης, επειδή είναι πολύ μικρές (είναι σε μέγεθος περίπου το 1/3 του μεγέθους ενός τυπικού κουνουπιού), μπορεί να μη γίνουν αντιληπτές ούτε με την όραση.
Οι σκνίπες παρουσιάζουν μεγαλύτερη δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του απογεύματος και της νύχτας, ενώ είναι λιγότερο δραστήριες κατά τις θερμότερες ώρες της ημέρας. Ωστόσο, οι σκνίπες τσιμπάνε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας όταν κάποιος τις ενοχλήσει (π.χ.
εργασία σε παράκτιο δασικό / θαμνώδες περιβάλλον , όπου βρίσκονται σκνίπες). Σπάνια, η λεϊσμανίαση μεταδίδεται από έγκυο γυναίκα στο παιδί της, ενώ μπορεί να μεταδοθεί και με μετάγγιση αίματος ή με μολυσμένες βελόνες.
Υπάρχουν τρεις μορφές λεϊσμανίασης: η δερματική, η βλεννογονική και η σπλαγχνική μορφή (Καλά-αζάρ).
Οι βλάβες μπορούν να είναι μία ή περισσότερες, επώδυνες ή ανώδυνες.
Συνήθως πρόκειται για ερυθηματώδη κηλίδα ή οζίδιο που τυπικά σχηματίζει ένα ρηχό έλκος με υπερυψωμένο όχθο.
Μπορεί να συνυπάρχει διόγκωση λεμφαδένων κοντά στις βλάβες (π.χ. κάτω από τη μασχάλη στην περίπτωση που οι βλάβες εντοπίζονται στο χέρι ή στο βραχίονα).
H σπλαγχνική λεϊσμανίαση (καλά-αζάρ), χαρακτηρίζεται από πυρετό, ανορεξία, απώλεια βάρους και διόγκωση ήπατος και σπληνός (συνήθως ο σπλήνας είναι περισσότερο διογκωμένος από το ήπαρ).
Παρουσιάζονται επίσης αναιμία, πτώση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων
Συνυπάρχει διόγκωση λεμφαδένων.
Με αφορμή την εμφάνιση μεμονωμένου κρούσματος λεϊσμανίασης στο Νομό μας, η Δ/νση Δημόσιας Υγείας της Π.Ε. Χανίων, εξέδωσε σχετική ανακοίνωση, στην οποία αναφέρονται τα εξής:
Η Λεϊσμανίαση είναι παρασιτική ασθένεια που οφείλεται σε ενδοκυτταρικό παράσιτο (πρωτόζωο) του γένους leismania (Λεϊσμάνια). Οι πιο κοινές μορφές είναι η σπλαχνική λεϊσμανίαση (καλααζάρ) ,η δερματική λεϊσμανίαση και η βλενοδερματική.
Πως μεταδίδεται η λεϊσμανίαση:
Η Λεϊσμανίαση μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων φλεβοτόμων (σκνιπών). Οι σκνίπες μολύνονται όταν τσιμπάνε ένα μολυσμένο ζώο (συνήθως σκύλους ή τρωκτικά), ή και άνθρωπο ανάλογα με το είδος της λεϊσμάνιας.
Οι άνθρωποi πολλές φορές δεν αντιλαμβάνονται την ύπαρξη σκνιπών στο χώρο, επειδή δεν κάνουν σχεδόν κανένα θόρυβο, είναι μικρές (περίπου το 1/3 του μεγέθους των κουνουπιών) και τα τσιμπήματά τους κάποιες φορές μπορεί να περάσουν απαρατήρητα. Τα τσιμπήματα αυτά άλλοτε είναι επώδυνα, αλλά πολλές φορές είναι ανώδυνα.
Οι σκνίπες παρουσιάζουν μεγαλύτερη δραστηριότητα κατά τις απογευματινές και βραδινές ώρες. Ωστόσο τσιμπάνε και οποιαδήποτε ώρα της μέρας εάν κάποιος τις ενοχλήσει (π.χ κατά τη διάρκεια κηπευτικών εργασιών).
Η Ελλάδα θεωρείται ενδημική χώρα για την λεϊσμανίαση, κυρίως με την σπλαχνική μορφή, που απαντάται σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Η δερματική μορφή συναντάται σποραδικά.
Πρόληψη Λεϊσμανίασης
Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ανθρώπινων κρουσμάτων
Λήψη μέτρων ατομικής προστασίας έναντι των διαβιβαστών-σκνιπών
Λήψη μέτρων ελέγχου και πρόληψης της νόσου στα ζώα, με :
Εφαρμογή ειδικών εντομοαπωθητικών προϊόντων (πχ. κολάρων) σε δεσποζόμενους και αδέσποτους σκύλους, ώστε να περιορίζεται η έκθεσή τους σε σκνίπες.
Τακτικό κτηνιατρικό έλεγχο για την νόσο. Κάθε Απρίλιο (αρχή δραστηριοποίησης των σκνιπών) να εξετάζονται όλα τα σκυλιά για λεϊσμανίαση και κάθε Νοέμβριο (τέλος δραστηριοποίησης των σκνιπών) να γίνεται πάλι εξέταση για λεϊσμανίαση όλων των ζώων.
Έγκαιρη αντιμετώπιση των άρρωστων ζώων, σύμφωνα με τις οδηγίες του κτηνιάτρου.
Εφαρμογή προγραμμάτων ελέγχου των διαβιβαστών – σκνιπών και μείωσης των εστιών αναπαραγωγής τους.
Οι σκνίπες εναποθέτουν τα αβγά τους σε εστίες πλούσιες σε οργανική ύλη όπως, σωρούς φύλλων, φλοιούς και κουφάλες δέντρων, φράκτες, εγκαταλελειμμένα κτίσματα, ρωγμές σε τοίχους σπιτιών, καταλύματα ζώων και οικιακά απορρίμματα.
H Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας εφιστά την προσοχή του κοινού στην σχολαστική λήψη των μέτρων πρόληψης, διότι η σπλαχνική μορφή της νόσου, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, είναι δυνητικά θανατηφόρα.