Το Συμβούλιο της Ευρώπης «προτρέπει τα μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου να απορρίψουν την τροπολογία που προβλέπει την αναστολή της καταγραφής αιτήσεων ασύλου από άτομα που φθάνουν διά θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική, καθώς και τον εξαναγκαστικό επαναπατρισμό τους, χωρίς καταγραφή, στη χώρα καταγωγής ή προέλευσης τους».

Κινδυνεύουν πρόσφυγες και μετανάστες «να υποστούν βασανιστήρια και άλλες σοβαρές παραβιάσεις»

Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Μάικλ Ο’ Φλάχερτι, σχολιάζοντας τη νομοθετική ρύθμιση που υποβλήθηκε το βράδυ της Τετάρτης από την ελληνική κυβέρνηση για την αναστολή εξέτασης αιτήσεων ασύλου αρχικά για 3 μήνες, για όσους φτάνουν από βόρεια Αφρική με πλωτά μέσα σημειώνει πως η πρόταση αυτή «θα νομιμοποιούσε την επιστροφή ανθρώπων σε καταστάσεις όπου κινδυνεύουν να υποστούν βασανιστήρια και άλλες σοβαρές παραβιάσεις, κατά παράβαση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, καθώς και από άλλες νομικές διατάξεις όπως το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ».

Θέμα με το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Δηλώνει ενήμερος για πρόσθετα μέτρα που ανακοινώθηκαν στη Βουλή από τον Έλληνα πρωθυπουργό, «τα οποία, εάν εφαρμοστούν, θα δημιουργούσαν περαιτέρω ζητήματα συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Και καταλήγει: «Αναγνωρίζω ότι η αυξανόμενη ροή αφίξεων στη Γαύδο και την Κρήτη τους τελευταίους έξι μήνες, έχει δημιουργήσει νέες προκλήσεις για τις ελληνικές αρχές. Ωστόσο, όπως τόνισα κατά την επίσκεψή μου στην Ελλάδα τον περασμένο Φεβρουάριο, η ανθρωπιστική κατάσταση θα ήταν διαχειρίσιμη εάν οι αρχές είχαν αντιμετωπίσει έγκαιρα την έλλειψη δομών υποδοχής (…)».

«Το άσυλο κατοχυρώνεται στο διεθνές δίκαιο»

Την αντίθεσή της στην τροπολογία εξέφρασε με ανακοίνωσή της και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες τονίζοντας πως, “το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο και ισχύει για κάθε άτομο, ανεξάρτητα από το πώς ή από το πού έφτασε σε μια χώρα”.

“Το να επιστρέφονται άνθρωποι σε μέρη όπου μπορεί να αντιμετωπίζουν απειλές για τη ζωή ή την ελευθερία τους θα παραβίαζε την αρχή της μη επαναπροώθησης (non-refoulement). Τα κράτη δεν μπορούν να παρεκκλίνουν από αυτή τη σημαντική αρχή του διεθνούς δικαίου” προσθέτει.

Αναλυτικά η ανακοίνωση της Ύπατης Αρμοστείας:

“Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αναγνωρίζει την πίεση που δημιουργούν οι πρόσφατες αφίξεις στη Γαύδο και την Κρήτη. Τα κράτη έχουν το δικαίωμα να διαχειρίζονται τα σύνορά τους και να αντιμετωπίζουν την παράτυπη μετανάστευση. Ωστόσο, ο έλεγχος των συνόρων ενός κράτους πρέπει να συνάδει με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Η Ελλάδα έχει μακρά παράδοση στην παροχή προστασίας σε ανθρώπους που διαφεύγουν από τον πόλεμο και τους διωγμούς. Αυτή η παράδοση πρέπει να συνεχιστεί.

Η Ύπατη Αρμοστεία εκφράζει σοβαρή ανησυχία για τη νομοθετική τροπολογία που κατατέθηκε για ψηφοφορία στη Βουλή, με την οποία προβλέπεται η αναστολή για τρεις μήνες της υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου για όσους φτάνουν στη χώρα με πλωτά μέσα από τη Βόρεια Αφρική καθώς και η επιστροφή τους χωρίς καταγραφή των αιτημάτων ασύλου τους. Το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται στο διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό δίκαιο και ισχύει για κάθε άτομο, ανεξάρτητα από το πώς ή από το πού έφτασε σε μια χώρα. Ακόμη και σε περιόδους μεταναστευτικής πίεσης, τα κράτη πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι άνθρωποι που αναζητούν άσυλο έχουν πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου.

Το να επιστρέφονται άνθρωποι σε μέρη όπου μπορεί να αντιμετωπίζουν απειλές για τη ζωή ή την ελευθερία τους θα παραβίαζε την αρχή της μη επαναπροώθησης (non-refoulement). Τα κράτη δεν μπορούν να παρεκκλίνουν από αυτή τη σημαντική αρχή του διεθνούς δικαίου. Ταυτόχρονα, το διεθνές δίκαιο επιτρέπει την επιστροφή όσων ατόμων απορρίφθηκε η αίτηση ασύλου τους μετά την εξέταση των υποθέσεών τους, κάτι που λειτουργεί ως πυλώνας για την εύρυθμη λειτουργία ενός συστήματος ασύλου.

Πολλοί από τους ανθρώπους που κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι από τη Λιβύη προς την Ελλάδα είναι μετανάστες, αλλά άλλοι είναι πρόσφυγες – άνθρωποι που διαφεύγουν από συγκρούσεις, βία και διωγμούς, και ιδίως άτομα από το Σουδάν. Οι αιτούντες άσυλο που εισέρχονται παράτυπα στο έδαφος ενός κράτους δεν θα πρέπει να τιμωρούνται εάν παρουσιάζονται χωρίς καθυστέρηση ενώπιον των αρχών.

Η Ύπατη Αρμοστεία υποστηρίζει διαχρονικά το Ελληνικό Λιμενικό και τις τοπικές αρχές στο έργο τους για την αντιμετώπιση της πίεσης που προκύπτει από τις αφίξεις στα σύνορα της χώρας και παραμένει σε ετοιμότητα προκειμένου να βοηθήσει τις αρχές να διασφαλίσουν βιώσιμες και ανθρώπινες λύσεις απέναντι στις τρέχουσες προκλήσεις. Κάτι τέτοιο περιλαμβάνει τον εξορθολογισμό των διαδικασιών ασύλου με δίκαιο και γρήγορο τρόπο, ώστε να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική ταυτοποίηση των ανθρώπων που είναι πρόσφυγες. Η Ελλάδα, όπως και άλλα κράτη στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, δεν πρέπει να αφεθούν μόνα τους. Η Ύπατη Αρμοστεία θα συνεχίσει να υποστηρίζει την υιοθέτηση αποφασιστικών μέτρων αλληλεγγύης και επιμερισμού της ευθύνης εντός της ΕΕ για τη στήριξη χωρών πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα”.

Επιφυλάξεις από τον Συνήγορο του Πολίτη

Ο Συνήγορος του Πολίτη εκφράζει επιφυλάξεις για την προτεινόμενη αναστολή υποβολής αιτήσεων ασύλου. Αναγνωρίζει την πίεση από την αύξηση των αφίξεων στην Κρήτη και χαιρετίζει τη δημιουργία Κέντρου Πρώτης Υποδοχής, τονίζει όμως ότι η απαγόρευση πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου και οι επιστροφές χωρίς καταγραφή παραβιάζουν διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο.

Εφιστά την προσοχή στην ανάγκη σεβασμού της αρχής της μη επαναπροώθησης (non-refoulement) και καλεί την κυβέρνηση να ευθυγραμμιστεί με τις υποχρεώσεις του κράτους δικαίου και της Ε.Ε.