Μόνο 1 στους 4 Έλληνες γνωρίζει συνολικά τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα ενώ μόνο το 13,3% έχουν υποβληθεί σε προσυμπτωματικό έλεγχο, σύμφωνα με νέα πανελλαδική έρευνα που αποδεικνύει ότι η έλλειψη γνώσεων του γενικού πληθυσμού για τον νούμερο ένα καρκίνο – «δολοφόνο», σχετίζεται σημαντικά με το προχωρημένο στάδιο της νόσου τη στιγμή της διάγνωσης.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μόνο το 20% περίπου των περιστατικών να είναι χειρουργήσιμα. Στην Ελλάδα, το 2018, διαγνώσθηκαν 9.960 ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα και χάθηκαν περίπου 8.300 ανθρώπινες ζωές διότι όταν ζήτησαν ιατρική βοήθεια ήταν πλέον πολύ αργά.
Τα παραπάνω δυσοίωνα στοιχεία αναδεικνύει πανελλαδική μελέτη της Ερευνητικής Ομάδας του Τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Ειδικότερα στην μελέτη που επιστημονικά υπεύθυνη είναι η Γεωργία Κουρλαμπά, Επίκουρη Καθηγήτρια Μεθοδολογίας Έρευνας και Τεκμηριωμένης Νοσηλευτικής Πρακτικής και Τακτικό Μέλος του Δ.Σ. του ΕΟΔΥ, τονίζεται η επιτακτική ανάγκη ανάπτυξης και εφαρμογής παρεμβάσεων δημόσιας υγείας.
Στόχος αυτών των παρεμβάσεων είναι:
- η αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού όσον αφορά τους παράγοντες κινδύνου, τα συμπτώματα και τα οφέλη του ελέγχου και της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα
- και η ανάγκη μέτρων πολιτικής για να καταστεί ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πιο προσιτός στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας.
Ο καρκίνος του πνεύμονα σε αριθμούς
Πρόκειται για τον πιο συχνό καρκίνος, παγκοσμίως, τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με το GLOBOCAN, το 2018 διαγνώσθηκαν περίπου 2,1 εκατ. νέοι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, το οποίο αντιστοιχεί στο 11,5% του συνόλου των νέο-διαγνωσθέντων ασθενών με καρκίνο, ενώ 1,76 εκατ. ασθενείς απεβίωσαν, με τις εκτιμήσεις να δείχνουν ότι το 2035, παρά την πρόοδο της τεχνολογίας, οι θάνατοι θα αγγίξουν τα 3 εκατ.
Στην Ελλάδα, το 2018, διαγνώσθηκαν 9.960 ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα (συμπεριλαμβάνοντας τραχεία και βρόγχους) και χάθηκαν περίπου 8300 ανθρώπινες ζωές.
Η έλλειψη γνώσεων του γενικού πληθυσμού σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα καθώς και ο φόβος της διάγνωσης φαίνεται να συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, στην καθυστερημένη διάγνωση του καρκίνου, όταν η νόσος είναι πιο προχωρημένη και πιθανότατα μη ιάσιμη.
Επιπροσθέτως, τυχόν αντιλήψεις των ασθενών ότι είναι άτρωτοι, ότι ο καρκίνος του πνεύμονα δεν μπορεί να διαγνωστεί εγκαίρως και ότι δεν υπάρχει κατάλληλη θεραπεία που θα μπορούσε να βελτιώσει την έκβαση τους, ενδέχεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην καθυστερημένη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και άρα διάγνωσης του καρκίνου πνεύμονα.
Από την άλλη, η πρόοδος που έχει παρατηρηθεί τόσο στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα μέσω της αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης (low-dose computed tomography/LDCT) όσο και στη θεραπεία του μέσω των νέων στοχευμένων θεραπειών, των νέων χειρουργικών τεχνικών αλλά και των νέων μεθόδων ακτινοθεραπείας σε πρώιμα και τοπικά προχωρημένα στάδια αυτής της νόσου, μπορούν πραγματικά να συμβάλουν στην σημαντικά καλύτερη έκβαση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι γνώσεις και αντιλήψεις του πληθυσμού για τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο επηρεάζουν σημαντικά τις πρακτικές του (π.χ. συμμετοχή σε προσυμπτωματικό έλεγχο και αναζήτηση έγκαιρης διάγνωσης), οι οποίες ενδέχεται να συμβάλλουν στην καθυστερημένη διάγνωση και άρα την κακή πρόγνωση. Γι’ αυτό το λόγο, προκειμένου να σχεδιαστούν κατάλληλες καμπάνιες ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού για τον καρκίνο του πνεύμονα, τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται όλο και περισσότερες μελέτες αξιολόγησης των γνώσεων, αντιλήψεων και πρακτικών του γενικού πληθυσμού για τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπατωματικό έλεγχο, ενώ στην Ελλάδα, στο βαθμό που γνωρίζουμε, δεν έχει διεξαχθεί τέτοια μελέτη μέχρι τώρα.
Η μελέτη
Συγκεκριμένα η μελέτη πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάρτιο –Απρίλιο σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ανδρών και γυναικών με μέση ηλικία τα 48,7 έτη και με 15,2% να αναφέρουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου πνεύμονα.
Αναφορικά με τις γνώσεις των συμμετεχόντων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο:
- Το 53,2% ανέφεραν σωστά όλους τους παράγοντες κινδύνου με το ενεργητικό κάπνισμα και το παθητικό κάπνισμα να είναι από τους πιο αναγνωρισμένους παράγοντες κινδύνου (90,9% και 80,9%, αντίστοιχα).
- Τα τρία πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα ήταν ο βήχας που επιδεινώνεται ή δεν υποχωρεί (76,2%), η δύσπνοια (72,5%) και η αιμόπτυση (68,6%),
- Μόνο 1 στους 4 συμμετέχοντες (24,4%) έδωσε συνολικά σωστή απάντηση σχετικά με τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα.
- Επίσης, διαπιστώθηκε ότι περίπου 80,0% του γενικού πληθυσμού φαίνεται να γνωρίζει τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος και σχεδόν το 70% από αυτούς αναφέρει σωστά, την χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακος (low dose chest CT – LDCT), ως μέθοδο προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα.
Η μέση συνολική βαθμολογία γνώσεων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα ήταν 4,1 στα 8, γεγονός που υποδηλώνει ένα μέτριο επίπεδο γνώσεων μεταξύ των συμμετεχόντων.
Η στάση των Ελλήνων για τον προσυμπτωματικό έλεγχο
Αναφορικά με τις στάσεις των συμμετεχόντων σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα:
- Το 75,7% ανέφεραν ότι θα συμβουλευτούν τον γιατρό τους αμέσως μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα,
- Το 87,7% πίστευε ότι ο έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για το κράτος
- Το 91,1%) ανέφερε ότι ο έλεγχος αυτός πρέπει να προσφέρεται δωρεάν σε όλους τους πολίτες.
- Μόνο το 22,2% συμφώνησε ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα θα πρέπει να συνιστάται μόνο σε καπνιστές ή/και πρώην καπνιστές ηλικίας άνω των 50 ετών και όχι σε όλους τους ενήλικες άνω των 50 ετών.
- Το 47,6% πίστευε ότι το κόστος του προσυμπτωματικού ελέγχου επηρεάζει το ποσοστό συμμετοχής στην εξέταση LDCT.
- Το 70% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι είναι γενική ανάγκη να ενημερωθεί το ευρύ κοινό για το τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος.
- Μόνο το 13,3% αυτών ανέφεραν ότι έχουν υποβληθεί σε έλεγχο για τον καρκίνο του πνεύμονα στο παρελθόν, με την πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδο ελέγχου να είναι η ακτινογραφία θώρακα.
- Το 84,2% των ερωτηθέντων ήταν πρόθυμοι να υποβληθούν σε εξέταση LDCT εάν τους το συνιστούσε ο γιατρός τους,
- Το 81,7% θα το έκανε εάν λάμβανε ένα γραπτό μήνυμα στο κινητό του που θα τους ενημέρωνε ότι είναι επιλέξιμοι να υποβληθούν σε LDCT δωρεάν.
- Μόνο το 6,8% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι κάποιος γιατρός τους συνέστησε να υποβληθούν σε έλεγχο με LDCT τους τελευταίους 18 μήνες και μεταξύ αυτών μόνο το 47,1% ανέφερε ότι το έκαναν.