Για πρώτη φορά στα χρονικά ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε δημοσίως ότι αναγνωρίζει ως γενοκτονία τις μαζικές σφαγές Αρμενίων, Ελλήνων του Πόντου και Ασσυρίων από τους Τούρκους στις αρχές του 20ού αιώνα.

Η αναφορά του Νετανιάχου σπάει μια μακρά παράδοση ισραηλινής αποχής από επίσημη αναγνώριση. Μέχρι σήμερα το Ισραήλ επέλεγε τη «σιωπή» ή γενικόλογες διατυπώσεις, επικαλούμενο τη μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος αλλά κυρίως τον παράγοντα Τουρκία.

Η δήλωση έγινε σε podcast με τον παρουσιαστή Πάτρικ Μπετ-Ντέιβιντ, ο οποίος προέρχεται από ασσυριακή οικογένεια, και αποτέλεσε ιστορική «πρωτιά», καθώς καμία προηγούμενη ισραηλινή κυβέρνηση δεν είχε προβεί σε ανάλογη διατύπωση.

Γιατί τώρα

Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία, όπως σχολιάζουν και οι Times of Israel. Οι σχέσεις Ιερουσαλήμ – Άγκυρας βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο εδώ και δεκαετίες.

Από την αρχή του πολέμου στη Γάζα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ταχθεί αναφανδόν στο πλευρό της Χαμάς, χαρακτηρίζοντας την τρομοκρατική οργάνωση «κίνημα αντίστασης», αλλά και καταδικάζοντας τις ισραηλινές επιχειρήσεις ως «γενοκτονία». Δεν έχει αποφύγει ακόμη και το να συγκρίνει τον Νετανιάχου με τον Χίτλερ, ενώ έχει ευρύτερα επιλέξει τη ρητορική πλήρους ρήξης με το εβραϊκό κράτος.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δημόσια αναγνώριση από τον Νετανιάχου λειτουργεί ως πολιτικό μήνυμα προς την Άγκυρα: το Ισραήλ δεν έχει πλέον κανέναν λόγο να κρατά «διπλωματικές ισορροπίες» έναντι της Τουρκίας, αντιθέτως προχωρά σε μια κίνηση με ισχυρό συμβολισμό, γνωρίζοντας ότι θα προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από την τουρκική ηγεσία.

Τι έχει γίνει έως τώρα

Η στάση της ισραηλινής πολιτικής ηγεσίας απέναντι στη γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξε για δεκαετίες διχαστική.

Από τον Σιμόν Πέρες που το 2001 μίλησε για «τραγωδία, όχι γενοκτονία», μέχρι τον πρώην πρόεδρο Ρεουβέν Ρίβλιν που είχε εκφράσει δημοσίως την ανάγκη αναγνώρισης, υπήρξαν προσπάθειες αλλά ποτέ πολιτική βούληση για επίσημη υιοθέτηση.

Το δίλημμα ήταν πάντα το ίδιο: προστασία των δεσμών με μια στρατηγική περιφερειακή δύναμη ή ηθική υποχρέωση αναγνώρισης, ειδικά από το κράτος που δημιουργήθηκε στη σκιά του Ολοκαυτώματος.

Τι σημαίνει η δήλωση

Η δήλωση του Νετανιάχου δεν συνιστά ακόμη θεσμική πράξη – δεν υπάρχει επίσημη αναγνώριση από την Κνεσέτ. Μένει να φανεί εάν το επόμενο διάστημα θα έχουμε μία επίσημη κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, σηματοδοτεί πολιτική στροφή, με πιθανές συνέπειες στην περιφερειακή εξίσωση.

Από τη μια οριστικοποιεί την πλήρη ρήξη ανάμεσα σε Ισραήλ – Τουρκίας. Από την άλλη, φέρνει το Ισραήλ πιο κοντά σε Αρμενία, Ελλάδα και την ασσυριακή διασπορά, οι οποίες εδώ και χρόνια επιζητούν διεθνή αναγνώριση.

Σε κάθε περίπτωση, η κίνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού δείχνει ότι η πραγματικότητα της Μέσης Ανατολής και η σύγκρουση με την Άγκυρα έχουν διαμορφώσει πλέον ένα νέο περιβάλλον, όπου παλιές «κόκκινες γραμμές» παύουν να ισχύουν.