Στην πρώτη του συνάντηση με την ηγεσία του ΝΑΤΟ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Rex Tillerson κάλεσε την Παρασκευή, 31 Μαρτίου, τους ευρωπαίους συμμάχους να δαπανήσουν περισσότερα για την άμυνά τους, αν θέλουν να παραμείνουν στην βορειο-ατλαντική συμμαχία.
Ο κ. Tillerson πέρασε μόνο 5 ώρες στην πρώτη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των 28 χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, την ώρα που οι Ευρωπαίοι ανησυχούν για την ασφάλειά τους, από την στιγμή που ορκίστηκε ο Ντόναλντ Τραμπ, τον οποίο θεωρούν οπαδό του προστατευτισμού.
Οι ΗΠΑ, πρώτη στρατιωτική δύναμη στον κόσμο, με έναν προϋπολογισμό που ο Τραμπ θέλει να αυξήσει στα 639 δις δολάρια ως το 2018, πληρώνουν το 68% για τις δαπάνες του ΝΑΤΟ. Εδώ και χρόνια παραπονούνται γιατί δαπανούν υπερβολικά σε σχέση με τους Ευρωπαίους. Οπως έκανε παλιότερα και ο Μπαράκ Ομπάμα, έτσι και ο Ντόναλντ Τραμπ ζητάει από κάθε χώρα να δαπανά για την άμυνά της τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ.
Οι Ευρωπαίοι είχαν δεσμευθεί, σε μια Σύνοδο του ΝΑΤΟ που έγινε στη Μεγάλη Βρετανία, το 2014, να δαπανούν αυτό το ποσό, αλλά μόνο πέντε χώρες ανταποκρίθηκαν.
Ο κ. Tillerson εμφανίστηκε στην Σύνοδο του ΝΑΤΟ εσωστρεφής, «ξερός», όπως τον περιέγραψε ένας γερμανός αξιωματούχος, προφανώς πιο συνηθισμένος να συνομιλεί με επιχειρηματίες παρά με διπλωμάτες. Είχε αρχικά αποφασίσει να μην συμμετάσχει καν στην Σύνοδο, εξαιτίας της επίσκεψής του στην Ρωσία και των συναντήσεών του με κινέζους αξιωματούχους, αλλά τελικά ήταν παρών.
Παίρνοντας τον λόγο προειδοποίησε ότι «οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να πληρώνουν τα περισσότερα για την άμυνα του ΝΑΤΟ». Αν οι Ευρωπαίοι δεν αποφασίσουν να σεβαστούν τις δεσμεύσεις που πήραν το 2014 και να δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ τους, ως το 2014, στην άμυνα, «τότε, η ικανότητα της Συμμαχίας να επιβάλλει την διατλαντική ασφάλεια» θα απειληθεί, όπως είπε ο Tillerson.
Οι ΗΠΑ πληρώνουν το 3,6% του ΑΕΠ τους στην άμυνα και δαπανούν το 69% των στρατιωτικών δαπανών τους στο ΝΑΤΟ. Στην Ευρώπη, μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο, η Πολωνία, η Ελλάδα και η Εσθονία σέβονται το ποσοστό 2% του ΑΕΠ και το πληρώνουν. Ακολουθούν η Ρουμανία, η Λιθουανία και η Λεττονία.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να πάρουν τις αποφάσεις τους και να το δηλώσουν στη Σύνοδο που θα γίνει με τον πρόεδρο Τραμπ, στις 25 Μαίου, στις Βρυξέλλες. «Θα πρέπει ως το τέλος του 2017 όλοι οι σύμμαχοι να σεβαστούν τις δεσμεύσεις τους και να θέσουν σε λειτουργία προγράμματα που θα εξηγούν τον τρόπο», επέμεινε ο κ. Tillerson
Τι απάντησαν οι ευρωπαίοι
Ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, του οποίου η χώρα είναι ιστορικός σύμμαχος των ΗΠΑ και πληρώνει σταθερά το 2% του ΑΕΠ της για το ΝΑΤΟ, ζήτησε από τους συμμάχους «να χρηματοδοτούν σωστά».
Αντίθετα, ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ δήλωσε ότι πρόκειται για έναν «μη ρεαλιστικό» στόχο. Οταν η Ανγκελα Μέρκελ είχε επισκεφθεί τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ο αμερικανός πρόεδρος είχε κατηγορήσει το Βερολίνο ότι οφείλει «τεράστια ποσά» στο ΝΑΤΟ και στην Ουάσινγκτον. Η Γερμανία αρνείται αυτά τα ποσά.
Από την πλευρά του, ο γάλλος ΥΠΕΞ Ζαν Μαρκ Ερό προειδοποίησε ότι δεν χρειάζεται «να γίνονται δαπάνες μόνο για τις δαπάνες». Το ίδιο υποστήριξε και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg ο οποίος υπογράμμισε ότι οι Ευρωπαίοι και ο Καναδάς δαπάνησαν «10 δις δολάρια» περισσότερα το 2016. Ζήτησε, ωστόσο, «να συνεχιστεί αυτή η δυναμική δαπανών» και πρόσθεσε ότι η Συμμαχία είναι «ζωτικής σημασίας» τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Ευρώπη.
Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ της 25ης Μαίου στις Βρυξέλλες θα είναι η πρώτη περιοδεία του Ντόναλντ Τραμπ στην Ευρώπη. Εκεί θα συναντήσει τους συμμάχους σοκαρισμένους από τις δηλώσεις του για το «καταπληκτικό» Brexit και για το «παρωχημένο» ΝΑΤΟ. Για να απαλύνει τις εντυπώσεις, ο ΥΠΕΞ του Rex Tillerson δήλωσε ότι «ο αμερικανός πρόεδρος και η Γερουσία των ΗΠΑ στηρίζουν το ΝΑΤΟ», όπως κάνουν από την ίδρυσή του το 1949.