του Γιάννη Πετρίδη
H συμπίεση των εισοδημάτων, μέσω των μαζικών απολύσεων, της έλλειψης χρημάτων στην αγορά και των capital controls, έχει οδηγήσει πολλούς δανειολήπτες σε αντικειμενική αδυναμία αποπληρωμής των οφειλών.
Οχι γιατί δεν θέλουν ή γιατί είναι “μπαταχτσήδες” αλλά γιατί έχει διαταραχθεί η ίδια η επαγγελματική ζωή τους από τις πρωτοφανείς και μη φυσιολογικές οικονομικές συνθήκες που επικράτησαν στην χώρα από το 2010 και μετά.
Όπως δείχνουν τα στοιχεία ένας στους δύο δανειολήπτες αναγκάζεται να καθυστερήσει κάποια στιγμή την οφειλή και ενημερώνεται από κάποια εισπρακτική εταιρεία.
Τα τηλέφωνα είναι καθημερινά και πολλές φορές ο ίδιος δανειολήπτης μπορεί να δεχθεί τηλεφωνικές κλήσεις από δύο ή και τρεις διαφορετικές εταιρείες, για το ίδιο δάνειο. Και αυτό επειδή οι τράπεζες συνεργάζονται για την είσπραξη των οφειλών με περισσότερες από μία εταιρείες.
Πλήθος είναι τα παράπονα που φτάνουν σε καθημερινή βάση τόσο στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, όσο και στον Τραπεζικό Μεσολαβητή, και οι καταναλωτές διαμαρτύρονται και καταγγέλλουν αθέμιτες πρακτικές, αφού οι υπάλληλοι αυτών των εταιρειών στις τηλεφωνικές κλήσεις ασκούν στον δανειολήπτη ψυχολογική πίεση, ενώ απειλούν και με διαδικασίες πλειστηριασμού αν το χρέος δεν εξοφληθεί έγκαιρα.
Στην περίπτωση που δέχεστε τέτοιες κλήσεις θα πρέπει να γνωρίζετε τα εξής:
- Απαγορεύεται να σας καλεί εισπρακτική εταιρεία, χωρίς τη δική σας εξουσιοδότηση.Δηλαδή η τράπεζα στην οποία έχετε το δάνειο ή την πιστωτική κάρτα θα πρέπει να σας ενημερώσει για την εταιρεία με την θα οποία συνεργάζεται και θα σας καλεί για την οφειλή σας.
- Θα πρέπει να δώσετε την έγγραφη συγκατάθεση σας, δηλαδή ότι συναινείτε να ενημερώνεστε από την εισπρακτική εταιρεία.
- Απαγορεύεται να σας καλούν σε καθημερινή βάση, για την ίδια οφειλή.
- Απαγορεύεται να σας καλούν στο χώρο εργασίας, ή να ενημερώνουν τρίτους για το είδος της οφειλής σας.
- Η εισπρακτική εταιρεία μπορεί να σας καλεί κάθε δεύτερη μέρα (μόνο τις εργάσιμες) και στις ώρες από 9 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ.
- Απαγορεύεται η άσκηση ψυχολογικής βίας, η προσβλητική συμπεριφορά και χρήση προσβλητικών εκφράσεων.
Ολα αυτά παραβιάζονται π.χ. από την εταιρεία “Φράγκου Δικηγορική Εταιρεία” με τηλέφωνο 211-1044124, η οποία καλεί για λογαριασμό της Τράπεζας Πειραιώς, όπως υποστηρίζουν και παραβιάζει το σύνολο των παραπάνω απαιτουμένων.
Οι πρακτικές των εισπρακτικών εταιρειών συχνά ξεφεύγουν από τα όρια της νομιμότητας. Και αυτός είναι ο λόγος που η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, έθεσε ορισμένους κανόνες που ρυθμίζουν το πλαίσιο λειτουργίας τους.
Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζετε ότι:
Να θυμάστε ότι σύμφωνα με το νόμο 3758/2009 που διέπει τη λειτουργία τους, ο σκοπός τους είναι η εξώδικη ενημέρωση του δανειολήπτη.
Απαγορεύεται οι υπάλληλοι να εμφανίζονται ως εργαζόμενοι στις τράπεζες, ή ως δικηγόροι, απαγορεύεται να εκφοβίζουν τους δανειολήπτες με απειλές για δήθεν κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.
Πάντα, όταν δέχεστε τηλεφώνημα από τέτοια εταιρεία να γράφετε την ώρα κλήσης, το όνομα της εταιρείας και του υπαλλήλου που σας κάλεσε. Αν διαπιστωθεί ότι είναι ψευδές, υπέχουν νομική ευθύνη.
Μπορείτε να αρνηθείτε να απαντήσετε, αν δεν έχετε ενημερωθεί επίσημα (εγγράφως από την τράπεζα με την οποία συνεργάζεστε) για την εισπρακτική εταιρεία.
Να θυμάστε ότι οι πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας είναι με νόμο «παγωμένοι» μέχρι το τέλος του χρόνου.
Τέλος μπορείτε να υποβάλλετε καταγγελίες και παράπονα για παραβατική συμπεριφορά εκ μέρους της εισπρακτικής εταιρείας, στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή και στην τηλεφωνική γραμμή 1520
Σημειώνεται ότι το Ειρηνοδικείο Αθηνών έχει δικαιώσει πολίτη για εφαρμογή παράνομων πρακτικών από εισπρακτική εταιρεία
Το Ειρηνοδικείο Αθηνών, με την υπ. αριθμ. 3383/2012 απόφαση που εξέδωσε, δικαίωσε πολίτη, ο οποίος είχε στραφεί κατά εισπρακτικής εταιρείας διεκδικώντας την επιδίκαση αποζημίωσης για ηθική βλάβη που υπέστη από τις παράνομες πρακτικές που εφάρμοζε η εταιρεία εις βάρος του.
Το δικαστήριο έκρινε ότι οι εισπρακτικές εταιρείες δε δικαιούνται να πιέζουν παράνομα τους πολίτες, ακόμα κι αν αυτοί έχουν υπαρκτή οφειλή σε κάποια τράπεζα.
Εν ολίγοις κανείς δεν έχει δικαίωμα να παίρνει στα σπίτια των ανθρώπων και χωρίς να μιλάει με τους ίδιους να ενημερώνει τους οικείους του για τις “δικαστικές υποθέσεις που εκκρεμούν σε βάρος του πατέρα ή της μάνας ή της γιαγιάς” ή ή ή…
Αναστατώνουν οικογένειες, διαλύουν νοικοκυριά, δημιουργούν αντικοινωνικές καταστάσεις.
Nα πούμε επίσης ότι με βάση δικαστική απόφαση του 2014 το θύμα των εισπρακτικών εταιρειών μπορεί να πάρει μέχρι και 6.000 ευρώ αποζημίωση.
Η απόφαση αυτή λειτουργεί ουσιαστικά ως νομολογία τη μεθοδολογία με την οποία λειτουργούν οι εισπρακτικές και τις παραβιάσεις είτε προσωπικών δεδομένων είτε προσβολής στοιχείων της προσωπικότητας στην ιδιωτική ή επαγγελματική ζωή και, όπως εκτιμούν έμπειροι νομικοί, θα αποτελέσει εφαλτήριο για μαζικές αγωγές εναντίον των εισπρακτικών.
Δείτε πως μπορείτε να προχωρήσετε σε αγωγή κατά των εισπρακτικών εταιριών, πως μπορείτε να προστατευτείτε από τις συνεχείς ενοχλήσεις τους, και ποια είναι τα δικαιώματα σας:
Το κόστος της αγωγής
Αν επιθυμείτε να προβείτε σε αγωγή αποζημίωσης απέναντι στην παράνομη διαρροή δεδομένων σας και στην ανεπίτρεπτη ενόχληση για το χρέος σας από τρίτο, οφείλετε να γνωρίζετε ότι οι αγωγές αφορούν και στις τράπεζες και τις εισπρακτικές και πρόκειται για:
– Αγωγή αποζημίωσης για την υλική βλάβη που υπεστήκατε λόγω της παραβίασης προσωπικών δεδομένων και της επαγγελματικής ζημίας αφού εξευτελιστήκατε ή διασυρθήκατε σε επαγγελματικό χώρο (π.χ. επαγγελματική μείωση ή απόλυση) ή στον οικογενειακό περίγυρο π.χ. τηλεφωνήματα σε συζύγους ή παιδιά.
-Αγωγή για την ηθική βλάβη που υπέστη η προσωπικότητά σας από τις ενέργειες αυτές.
Όσον αφορά το κόστος υποβολής της αγωγής, η αμοιβή του δικηγόρου μπορεί να συμφωνηθεί σε ποσοστό επί του τελικού ποσού αποζημίωσης που θα εκδικάσει το δικαστήριο ενώ υποχρεωτικά θα πληρώσετε, δικαστικό ένσημο που είναι περίπου 1/100 της οικονομικής αξίωσης του αιτούντος (δηλ. για αξίωση 20.000 ευρώ αποζημίωση 200 ευρώ), παράσταση δικηγόρου που στοιχίζει περίπου 150 ευρώ και την κοινοποίηση της αγωγής μέσω δικαστικού κλητήρα, που είναι επίσης 150 ευρώ. Σύμφωνα με την εφετειακή απόφαση, υποχρέωση έχουν και οι τράπεζες να ενημερώνουν το δανειολήπτη τους πριν μεταβιβάσουν τα προσωπικά δεδομένα των πελατών τους σε εισπρακτικές.
Οι δεύτερες, όταν λάβουν τα προσωπικά δεδομένα των δανειοληπτών και πριν αρχίσουν τις οχλήσεις, οφείλουν να τους ενημερώνουν εγγράφως ότι έχουν τα προσωπικά τους στοιχεία. Επίσης έχουν την υποχρέωση να γνωστοποιούν στον δανειολήπτη το όνομα του υπευθύνου της εταιρίας, το σκοπό της χρήσης των προσωπικών τους δεδομένων και ότι θα κάνουν χρήση των δεδομένων αυτών.
Εάν δεν τηρηθούν οι συγκεκριμένοι κανόνες που προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα και προκληθεί ηθική βλάβη στον δανειολήπτη, τότε, σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, μπορεί ο τελευταίος να αξιώσει χρηματική ικανοποίηση, στην οποία το κατώτερο πλαφόν είναι 5.863 ευρώ, όπως τονίζεται στη δικαστική απόφαση.
Τι λέει η απόφαση
Η υπ’ αριθμόν 1437/14 απόφαση του Εφετείου Αθηνών που δημιουργεί νομολογιακό δεδομένο, αφορούσε περίπτωση δανειολήπτη, ο οποίος λόγω οικονομικής στενότητας καθυστέρησε να πληρώσει 3 δόσεις ύψους 1.865 ευρώ από συνολικό δάνειο 25.000 ευρώ που είχε πάρει από τράπεζα. Υπάλληλος της εισπρακτικής εταιρίας –αφού είχε πληροφορηθεί όλα τα προσωπικά του δεδομένα από την τράπεζα- κάλεσε τον δανειολήπτη στο κινητό, αλλά και στο σταθερό τηλέφωνο.
Στο τηλέφωνο, όπως αναφέρεται στην απόφαση, απάντησε ο γιος του δανειολήπτη από τον οποίο η υπάλληλος της εισπρακτικής ζητούσε «χωρίς μάλιστα να τον ενημερώνει για λογαριασμό ποιάς εταιρίας τον καλούσε, να της επιβεβαιώσει τα σχετικά με τη ρύθμιση της επίδικης οφειλής του, προκαλώντας τόσο στον ίδιο όσο και στον πατέρα του μεγάλη ψυχική αναστάτωση, θυμό και οργή από το γεγονός ότι τα απόρρητα κατά το νόμο προσωπικά του δεδομένα είχαν ανακοινωθεί και διαρρεύσει χωρίς καμιά δική του ενημέρωση σε τρίτους».
Έτσι οι «παράνομες και υπαίτιες (από πρόθεση) πράξεις και παραλείψεις της τράπεζας (δια των προστιθέντων οργάνων της) προσέβαλαν την προσωπικότητα του δανειολήπτη και προκάλεσαν σ’ αυτόν σημαντική ηθική βλάβη, ενώ τα όργανα της τράπεζας, κατά την επεξεργασία (διαβίβαση, λήψη, καταχώρηση, χρήση) των προσωπικών δεδομένων αυτού, χωρίς την προηγούμενη ενημέρωση του, όφειλαν να γνωρίζουν την πιθανότητα επέλευσης της ηθικής βλάβης».
Καταγγελία στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή
Όσοι πάλι δεν επιθυμείτε ή δεν έχετε την οικονομική δυνατότητα να υποβάλλετε αγωγή μπορείτε να καταγγείλετε τις παράνομες και αθέμιτες εισπρακτικές ή και τραπεζικές οχλήσεις στη τηλεφωνική γραμμή 1520 της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή. Εναλλακτικά μπορείτε αφού ρωτήσετε το όνομα της εταιρίας που σας καλεί καθώς και το μητρώο της, να στείλετε την ακόλουθη επιστολή στην τράπεζα ή στην εταιρία που οφείλετε, κοινοποιώντας την σε καταναλωτικούς φορείς και στον Συνήγορο του Καταναλωτή: «Με την παρούσα σας δηλώνω ότι απαγορεύω και δεν συναινώ από σήμερα να διαβιβάζετε προσωπικά μου στοιχεία συμπεριλαμβανομένων και των πιθανών υπόλοιπων προς εσάς».
Ο Αντώνης Ντινιακός είχε γράψει πριν καιρό ένα άκρως ενδιαφέρον ρεπορτάζ με μία μαρτυρία για τις εισπρακτικές εταιρείας πρώην υπαλλήλου τους. Ας το δούμε ολόκληρο:
“Μέχρι πρότινος εργαζόταν σε εταιρεία ενημέρωσης οφειλετών. Παραιτήθηκε πριν από μερικούς μήνες γιατί, όπως λέει σήμερα ο ίδιος, «… κανείς δεν πρέπει να ξεπουλά την αξιοπρέπειά του για 300 ευρώ τον μήνα». Τόσα έπαιρνε για ένα πεντάωρο ασταμάτητων τηλεφωνικών ενοχλήσεων προς δανειολήπτες και οφειλέτες που αδυνατούσαν να εξοφλήσουν τα χρέη τους προς τράπεζες, εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και πάσης φύσεως άλλες υπηρεσίες.
«Οι εισπρακτικές εταιρείες είναι…ό,τι πιο εφιαλτικό έχω βιώσει επαγγελματικά.
Με είχαν υπενοικιάσει μέσω εταιρείας ευρέσεως εργασίας και η σύμβασή μου ανανεωνόταν μήνα με τον μήνα, ώστε σε περίπτωση απόλυσης να μην έχω καν δικαίωμα αποζημίωσης. Το χειρότερο, όμως, ήταν η ίδια η φύση της δουλειάς. Καθημερινά μας πίεζαν με χίλιους δυο τρόπους για να πιάνουμε τους υποτιθέμενους στόχους που είχαν θέσει, ώστε η εταιρεία είτε να εξασφαλίζει ένα ποσοστό από τις οφειλές είτε να διατηρεί στο ακέραιο τη σύμβασή της με τον εντολέα που, τις περισσότερες περιπτώσεις, ήταν τράπεζες».
Ο Ηλίας παραιτήθηκε πριν από τέσσερις μήνες, όταν μια μέρα ένα τηλεφώνημα δεν εξελίχθηκε όπως περίμενε. «Πάντοτε προσπαθούσα να είμαι ευγενικός με τους οφειλέτες, ίσως γιατί ενδόμυχα δεν συμφωνούσα με αυτό που έκανα. Οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν άνεργοι, οικογενειάρχες που ένιωθες μεμιάς την αγωνία στη φωνή τους. Άλλοι τηλεφωνητές ήταν πιο σκληροί στην προσέγγισή τους, πιο αυστηροί, πιο απότομοι.
Μια-δυο φορές είχα ακούσει και απειλές για διαταγές πληρωμών, ασφαλιστικά μέτρα και διάφορα άλλα. Γενικά, η τακτική του εκβιασμού ήταν κάτι που ανεπίσημα ενέκρινε ο επικεφαλής του τμήματος. “Τρομάξτε τους και λίγο, αλλιώς δεν θα τα πάρουμε ποτέ…”, μας είχε πει σε ανύποπτη στιγμή, προσφέροντας τις περιβόητες “συμβουλές” του. Δεν το έκανα ποτέ. Κατάλαβα γρήγορα ότι γι’ αυτούς ήμασταν αναλώσιμοι, μηχανές που έκοβαν δανεικό χρήμα. Έφερνες λεφτά, δούλευες. Δεν έφερνες, δεν δούλευες. Κι ας είχες πάρει 100-200 τηλέφωνα την ημέρα. Δεν είχε καμιά σημασία.
Είδα κόσμο να κλαίει από την πίεση, να φεύγει τρέχοντας από το γραφείο. Την επόμενη μέρα καθόταν κάποιος άλλος στη θέση του. Με την ίδια κουρασμένη διάθεση. Προσωπικά, πήρα την απόφαση να φύγω όταν μια μέρα τηλεφώνησα σε μια δανειολήπτρια κι εκείνη ξέσπασε σε κλάματα, λέγοντας ότι την είχαν πάρει και την προηγούμενη μέρα από κάποια εισπρακτική, απειλώντας ότι θα της κατασχέσουν περιουσιακά στοιχεία. Της εξήγησα ότι δεν μπορούν να το κάνουν αυτό και να μην ανησυχεί. Αισθανόμουν ντροπή. Όταν “αγοράζεις” το χρέος κάποιου, δεν είσαι εταιρεία. Είσαι νταβατζής».
Σήμερα, ο τζίρος που κάνουν οι εισπρακτικές εταιρείες στην Ελλάδα της ύφεσης είναι κάποιες δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, με τις τάσεις των καθαρών κερδών τους να είναι σταθερά ανοδικές. Το 2003 ο τζίρος των εταιρειών ενημέρωσης οφειλετών μετά βίας ξεπερνούσε τα 10 εκατ. ευρώ. Πέντε χρόνια μετά είχε ανέλθει στα 60 εκατ., ενώ τα τελευταία δύο χρόνια έχει σημειωθεί αύξηση του τζίρου κατά 10%.
Για να κινηθούν τα γρανάζια αυτής της θηριώδους μηχανής που έχει στηθεί πάνω απ’ το κουφάρι της ελληνικής οικονομίας, απαιτείται, βέβαια, κάτι περισσότερο από το μαζικό ανθρωποκυνηγητό οφειλετών μέσω τηλεφώνου. Απαιτείται, σε πολλές περιπτώσεις, η καταπάτηση των προσωπικών δεδομένων, η παράβαση του νόμου και, φυσικά, η άγνοια των οφειλετών. Το 2012 έφτασαν στα γραφεία της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή 687 καταγγελίες. Φέτος, ο αριθμός παρουσιάζει αύξηση, αφού το πρώτο μόλις τετράμηνο περισσότεροι από 330 καταγγέλλοντες απευθύνθηκαν στην αρμόδια Αρχή.
Οι περισσότερες εκ των καταγγελιών αφορούσαν τηλεφωνικές οχλήσεις σε ακατάλληλες ώρες στο σπίτι ή το γραφείο, παραβίαση προσωπικών δεδομένων, απειλές, ακόμα και εκβιασμούς. Την ίδια ώρα το Διαδίκτυο βρίθει από χιλιάδες ανεπίσημες καταγγελίες οφειλετών. Πρόσφατα, αποκαλύφθηκε ότι μεγάλη εισπρακτική εταιρεία απέκτησε –άγνωστο με ποιον τρόπο– πρόσβαση σε απόρρητους τηλεφωνικούς αριθμούς δανειοληπτών στην Πάτρα. Παρά το αξιόποινο της πράξης, οι ενοχλήσεις προς τους συνδρομητές δεν σταμάτησαν, τουναντίον, συνοδεύτηκαν από απειλές περί κατασχέσεων και δικαστικών μέτρων.
Μέχρι σήμερα η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή έχει προβεί στην επιβολή προστίμων ύψους 390.000 ευρώ σε έξι εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών, σε έναν δανειστή και μια εταιρεία μη εγγεγραμμένη στο Μητρώο των Εταιρειών Ενημέρωσης. Παράλληλα, σε μια προσπάθεια να ενημερώσει τους πολίτες για τα δικαιώματά τους, έχει αναρτήσει στο επίσημο site της μια σχετική λίστα με συχνές ερωτήσεις. Συνοπτικά, αναφέρουμε ότι απαγορεύεται οι εταιρείες ενημέρωσης να καλούν καθημερινά τον οφειλέτη, να ενοχλούν συγγενικά πρόσωπα, να καλούν στον χώρο εργασίας του, αν και εφόσον δεν είναι αυτός ο μοναδικός αριθμός επικοινωνίας που έχει δηλωθεί, να καλούν σε άλλο τηλεφωνικό αριθμό από αυτόν που έχει δηλώσει ο οφειλέτης και, φυσικά, να καλούν οφειλέτες που έχουν προβεί σε δικαστικές ενέργειες.
Στην πράξη, βέβαια, το νομοθετικό πλαίσιο μοιάζει κομματάκι θολό σε μια κοινωνία που μοιράζεται ανάμεσα σε αυτούς που έχουν, αυτούς που δεν έχουν και αυτούς που αδυνατούν να πληρώσουν όσα έχουν”.