Ο Μιχάλης Ανδριανάλης ήταν Αρχαιολόγος του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού (1975-2000) και διευθυντής της 13ης και 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (2000-2011). Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής για την αποκατάσταση των Βυζαντινών και Ενετικών Φρουρίων στην Κρήτη (2004-2013).
Με ανάρτησή του στο facebook υπενθυμίζει τον μεγάλο διάλογο που υπήρχε στην τοπική κοινωνία για το τι πρέπει να γίνει με το Λιμενικό Περίπτερο. Το κτίριο με τη Μελέτη Ρωμανού – Καλλιγά είχε κριθεί ασυμβίβαστο με το Γυαλί Τζαμισί κι ως εκ τούτου κρίθηκε σκόπιμο να γκρεμιστεί. Πάντως, υπήρχαν και πολλοί που αντιδρούσαν σε αυτή την απόφαση γι’ αυτό και αποφασίστηκε η διαδικασία της καταστροφής του να γίνει μέσα στη νύχτα.
Διαβάστε τι αναφέρει και δείτε σχετικό φωτογραφικό υλικό:
Ήταν μια υπόθεση με πολύ βαριά προϊστορία, που τεκμηριώνεται από τον παχύτατο φάκελλο από τη δεκαετία του ’60 με αποφάσεις οργάνων και υπηρεσιών, αντιδράσεις υπηρεσιακών παραγόντων, παρεμβάσεις ισχυρών πολιτικών, ανάμιξη ακαδημαϊκών και όνειρα τοπικών παραγόντων να αναπτύξουν με “εκσυγχρονιστικές επεμβάσεις” τουριστικά τα Χανιά.
Το πέτυχαν αυτό, κατεδαφίζοντας ένα μέρος από το διατηρητέο τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν (μέχρι τότε Αρχαιολογικό Μουσείο) και “αναμορφώνοντας” το υπόλοιπο.
Μαζί θυσιάστηκαν ακόμη τα νεοκλασικά κτήρια του παλιού Τελωνείου και της Τράπεζας Αθηνών, που υπήρχαν δίπλα στο τζαμί, καθώς και μια σειρά από πιο απλά παλιά κτίρια, που είχαν γλυτώσει από το βομβαρδισμό του 1941.
Για να υποστηρίξουν το σχέδιό τους, κάλεσαν τον καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής Θεσσαλονίκης Π.Καραντινό, ο οποίος και ανέλαβε τη σύνταξη της μελέτης. Το Λιμενικό Περίπτερο έπαιξε για κάποια χρόνια το ρόλο, του όπως όλοι θυμούμαστε, μέχρι που η παλιά πόλη των Χανιών άρχισε να γνωρίζει την εκρηκτική τουριστική ανάπτυξη.
Η τοπική κοινωνία και οι φορείς ήταν διχασμένοι και έτσι ήδη από το 1978 είχε αποφασιστεί από τους φορείς, που ενέκριναν τη Μελέτη Ρωνανού-Καλλιγά για την ανάδειξη της παλιάς πόλης η κατεδάφισή του ασυμβίβαστου με το μνημείο κτίσματος, προκειμένου να αναδειχτεί.
Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε το 1997 μετά από αυτοψία την κατεδάφισή του. Υπήρξαν αντιδράσεις από τους υπαλλήλους του Λιμενικού Ταμείου για την προστασία της περιουσίας του, το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Χανίων και μια ομάδα ακαδημαϊκών για την προστασία του έργου του Π.Καραντινού (το οποίο όμως δεν είχε σεβαστεί το χαρακτηρισμένο ιστορικό, διατηρητέο μνημείο). Έτσι το 2011 σε στενή συνεργασία με το Δήμο Χανίων, προχωρήσαμε στην κατεδάφισή του.
Τηρήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες, τίποτα δεν ήταν παράνομο, όπως είχε ειπωθεί τότε.
Επειδή υπήρχε αντίδραση από κάποιους που ήθελαν τη διατήρησή του, είπαμε να γίνει η κατεδάφιση αιφνιδιαστικά, ώστε να λήξει το θέμα. Νύχτα ακόμη τα μηχανήματα έκαναν την εμφάνισή τους και με τις πρώτες κινήσεις τους το ετοιμόρροπο κτίσμα σωριάστηκε.
Καθώς ξημέρωνε, άρχισαν να συγκεντρώνονται τόσο αυτοί που επικροτούσαν την κατεδάφιση, όσο και κάποιοι που αντιδρούσαν.
Το έργο ολοκληρώθηκε, ακολούθησε η ανάδειξη του μνημείου και της πλατείας και ο μόνος ελεύθερος δημόσιος χώρος στο λιμάνι διαμορφώθηκε και εξακολουθεί να διατηρεί το δημόσιο χαρακτήρα του, όσο και αν κάποιοι έλεγαν πως γίνεται για να δοθεί σε ιδιώτες.
Μια σωστή πιστεύω πράξη, που δεν θα ολοκληρωνόταν, αν δεν γινόταν με ένα ελαφρώς ανορθόδοξο τρόπο…..
Λίγα λόγια για το Γυαλί Τζαμισί
Το Γιαλί Τζαμισί (τζαμί του γιαλού) ή Τζαμί Κοιουτσούκ Χασάν (προς τιμήν του πρώτου Φρούραχου των Χανιών Κιουτσούκ Χασάν) δεσπόζει στο Ενετικό λιμάνι της πόλης και αποτελεί ένα από τα γνωστότερα μνημεία των Χανίων. Είναι το πρώτο τζαμί που χτίστηκε από τους Οθωμανούς στην Κρήτη.
Το Γιαλί Τζαμισί είναι κυβικό κτίσμα που καλύπτεται από έναν μεγάλο τρούλο χωρίς τύμπανο, ο οποίος στηρίζεται σε τέσσερα πέτρινα τόξα. Από τη δυτική και τη βόρεια πλευρά του περιβάλλεται από μια στεγασμένη στοά, στην οροφή της οποίας διακρίνονται επτά μικροί τρούλοι, επίσης χωρίς τύμπανο. Από το Γιαλί Τζαμισί απουσιάζει ο μιναρές που κατεδαφίστηκε το 1920 (ή το 1939).
Το τζαμί, λαμπρό δείγμα της ισλαμικής τέχνης της Αναγέννησης, ήταν έργο Αρμένιου αρχιτέκτονα. Στην αυλή του Γιαλί Τζαμισί υπήρχαν φοινικόδεντρα και τάφοι πασάδων και γενιτσάρων.
Το Γιαλί Τζαμισί λειτουργούσε ως μουσουλμανικός ναός μέχρι το 1923, οπότε έφυγαν από την Κρήτη οι τελευταίοι μουσουλμάνοι με την ανταλλαγή πληθυσμών. Κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκε ως Αρχαιολογικό Μουσείο, αποθήκη, μουσείο λαϊκής τέχνης και σήμερα φιλοξενεί εκδηλώσεις και εκθέσεις.
Κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης του δαπέδου από την αρχαιολογική υπηρεσία διαπιστώθηκε ότι στη θέση του τζαμιού υπήρχε μικρός βενετσιάνικος ναός, που κατεδαφίστηκε μετά την κατάληψη των Χανίων από τους Τούρκους.