Την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν ανακοίνωσε ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, που είχε πολλάκις σχολιάσει αρνητικά την ιστορική συμφωνία την οποία είχε υπογράψει η κυβέρνηση Ομπάμα με την Τεχεράνη, έκανε λόγο για μια «ελαττωματική» συμφωνία και μια «μεγάλη ντροπή». Όπως ισχυρίστηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, η συμφωνία με το Ιράν δεν έχει επαρκείς μηχανισμούς για να αποφευχθούν οι παρατυπίες.
Ο αμερικανός πρόεδρος υποστήριξε πως «το Ιρανικό καθεστώς διαθέτει επικίνδυνους πυραύλους και υποστηρίζει τρομοκράτες, όπως η Χεζμπολάχ, η Χαμάς, οι Ταλιμπάν κ.α. Έχει σκοτώσει, απαγάγει και βασανίσει Αμερικανούς πολίτες». Επιπλέον, τόνισε ότι το ιρανικό καθεστώς λέει ψέματα για το πρόγραμμά του και επεσήμανε πως «είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούμε να αποτρέψουμε τη δημιουργία πυρηνικής βόμβας».
«Δεν έπρεπε να υπογραφεί ποτέ αυτή η συμφωνία» σημείωσε, και ανακοίνωσε πως «θα υπογράψει άμεσα προεδρικό διάταγμα για να ξεκινήσει η διαδικασία επιβολής αμερικανικών κυρώσεων έναντι του ιρανικού καθεστώτος». «Κυρώσεις θα επιβληθούν και σε οποιαδήποτε χώρα βοηθάει το Ιράν στην αναζήτησή του για την απόκτηση πυρηνικών. Οι ΗΠΑ δεν θα είναι όμηρος πυρηνικού εκβιασμού», τόνισε, ωστόσο ο αμερικανός πρόεδρος αν υλοποιήσει αυτή του την απειλή θα πρέπει να επιβάλει κυρώσεις και στην ΕΕ αλλά και στη Ρωσία που έχουν υπογραμμίσει ότι θα διατηρήσουν τη συμφωνία και θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με το Ιράν.
«Την περίοδο που οι ΗΠΑ είχαν το “πάνω χέρι” η καταστροφική αυτή συμφωνία έδωσε σε αυτό το καθεστώς -και είναι ένα τρομακτικό καθεστώς- δισεκατομμύρια δολάρια, και μάλιστα μέρος του ποσού αυτού σε μετρητά, κάτι που εμένα ως πολίτη με ντρόπιασε» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, και συμπλήρωσε: «Θα μπορούσε εκείνη την περίοδο να είχε γίνει μια εποικοδομητική συμφωνία. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Στην “καρδιά” της συμφωνίας για το Ιράν ήταν η φαντασίωση ότι ένα δολοφονικό καθεστώς επιθυμεί να έχει ένα ειρηνικό πυρηνικό πρόγραμμα». Ωστόσο πρόσθεσε ότι είναι «έτοιμος και πρόθυμος» να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία με το Ιράν, όταν η χώρα «είναι έτοιμη». Ισχυρίστηκε δε, ότι θέλει μια αληθινή και βιώσιμη λύση στην «πυρηνική απειλή του Ιράν».
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είχε αποτελέσει για χρόνια βασικό σημείο έντασης μεταξύ της Τεχεράνης και της Δύσης, καθώς οι Δυτικοί υποστήριζαν πως επιδίωξη του Ιράν ήταν η ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Για τον λόγο αυτό είχαν επιβληθεί κυρώσεις. Ωστόσο το 2015, ύστερα από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Κίνας και της Γερμανίας, επετεύχθη η ιστορική συμφωνία για άρση των εν λόγω κυρώσεων, ανοίγοντας μια νέα εποχή στις διπλωματικές σχέσεις του Ιράν με τη Δύση.
Η Δύση έλαβε τις εγγυήσεις που ζητούσε ώστε να διασφαλιστεί πως το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα και ταυτόχρονα να συνεχίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα για ενεργειακούς λόγους. Η Τεχεράνη δεσμεύτηκε να μειώσει κατά 98% τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου για 15 χρόνια και να κρατήσει το επίπεδο του εμπλουτισμού έως το 5%, ενώ για πυρηνική βόμβα απαιτείται εμπλουτισμός στο 90%. Επιπλέον οι επιθεωρητές της Δύσης αποφασίστηκε να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στις εγκαταστάσεις ώστε να πραγματοποιούν ελεύθερα και χωρίς περιορισμούς τους απαραίτητους ελέγχους για να επιβεβαιώνουν την τήρηση της συμφωνίας. Από την πλευρά της η Δύση ανέστηλε τις κυρώσεις που είχαν πλήξει σημαντικά την ιρανική οικονομία και ξεπάγωσαν λογαριασμοί με περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ η Τεχεράνη μπόρεσε να πουλήσει το πετρέλαιό της στις διεθνείς αγορές.
Και ενώ το Ιράν έχει αποδείξει ότι τηρεί τις δεσμεύσεις του, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ βρήκε μια νέα «απειλή»: Το βαλιστικό πρόγραμμα του Ιράν. Πρόκειται όμως για μια «απειλή» που αντιλαμβάνεται μόνο ο ίδιος και ο στενός του σύμμαχος πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, καθώς ΕΕ, Ρωσία και Κίνα έχουν επισημάνει την ανάγκη διατήρησης της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα και έχουν ταχθεί σε όλους τους τόνους κατά της ακύρωσής της. Αντίστοιχα είναι και τα μηνύματα από την Τεχεράνη με τη σαφή προειδοποίηση του Ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχανί. «Σε περίπτωση που ο Τραμπ καταγγείλει τη διεθνή συμφωνία για τα πυρηνικά της Τεχεράνης, οι ΗΠΑ θα το μετανιώσουν όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία τους», έχει δηλώσει.
Απομονωμένος ο Τραμπ
Ο Τραμπ, με την αλλοπρόσαλη και άκρως επικίνδυνη απόφασή του, προκάλεσε νέες αντιδράσεις στους εταίρους των ΗΠΑ στη Δύση, που για άλλη μια φορά τον οδηγούν σε απομόνωση. «Η Ε.Ε. είναι αποφασισμένη να διατηρήσει τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν», δήλωσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι, λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση της απόσυρσης των ΗΠΑ από τη συμφωνία. Παράλληλα, η Μογκερίνι ζήτησε από τη διεθνή κοινότητα να παραμείνει στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, εκφράζοντας την ανησυχία της από την σημερινή ανακοίνωση των νέων κυρώσεων».
«Η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία εκφράζουν τη λύπη τους για την απόφαση» για την απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, επισημαίνεται σε ανακοίνωση της Γαλλικής Προεδρίας. Επιπλέον ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι η χώρα του θα εργαστεί μαζί με το Λονδίνο και το Βερολίνο επί μιας ευρύτερης συμφωνίας που θα καλύπτει τις δραστηριότητες του Ιράν για τα πυρηνικά, το βαλλιστικό πρόγραμμα και τις εξελίξεις σε περιφερειακό επίπεδο. «Θα εργαστούμε συλλογικά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, καλύπτοντας τις πυρηνικές δραστηριότητες, την μετά το 2025 περίοδο, το βαλλιστικό πρόγραμμα και τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, ιδίως στη Συρία, την Υεμένη και το Ιράκ» επισήμανε σε tweet λίγο μετά τη συνομιλία που είχε με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Σημειώνεται πως λίγες ημέρες νωρίτερα ο Εμανουέλ Μακρόν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι πρέπει να παραμείνει σε ισχύ και να εφαρμοσθεί απαρέγκλιτα η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Ειδικότερα σε ανακοίνωση της Γαλλικής Προεδρίας αναφερόταν πως «ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν εξέφρασε επίσης την επιθυμία η Ρωσία να διαδραματίσει έναν εποικοδομητικό ρόλο στο σύνολο των ζητημάτων , ώστε να μην αυξηθεί η ένταση στην περιοχή» και πως «οι πρόεδροι συμφώνησαν να εργασθούν από κοινού σ’ αυτή την κατεύθυνση τις επόμενες μέρες και εβδομάδες».
Τη βούληση της Γερμανίας, προκειμένου να κρατηθεί ζωντανή η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, παρά την απόφαση αποχώρησης της Ουάσιγκτον από αυτήν, εξέφρασε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας. Συγκεκριμένα ο Μάας, μιλώντας στη γερμανική δημόσια τηλεόραση ARD, τόνισε ότι «θα προσπαθήσουμε να κρατήσουμε ζωντανή αυτή τη σημαντική συμφωνία, που διασφαλίζει ότι η Μέση Ανατολή και ο κόσμος στο σύνολό του είναι πιο ασφαλής».
«Την έντονη απογοήτευσή της Ρωσίας» από την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την αποχώρηση της Ουάσινγκτον από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, εξέφρασε με ανακοίνωσή του και το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. «Δεν υπάρχουν – και δεν μπορεί να υπάρξουν –λόγοι για την διάλυση του κοινού ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης. Το σχέδιο έδειξε πλήρως την αποδοτικότητά του», ανέφερε το ρωσικό ΥΠΕΞ, υπογραμμίζοντας πως «οι ΗΠΑ υπονομεύουν τη διεθνή εμπιστοσύνη στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας», προσθέτει η ανακοίνωση. Παράλληλα, το υπουργείο τονίζει ότι είναι ανοιχτό σε περαιτέρω συνεργασία με τους άλλους εταίρους της συμφωνίας με το Ιράν και να συνεχίσει ενεργά να αναπτύσσει τις διμερείς σχέσεις με την Τεχεράνη.
«Εσφαλμένη» χαρακτήρισετην απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ και ο Μπαράκ Ομπάμα. «Πιστεύω ότι η απόφαση να τεθεί σε κίνδυνο η συμφωνία χωρίς καμία παραβίαση από το Ιράν, είναι ένα σοβαρό λάθος», τόνισε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ με ανακοίνωση του.
Του έμεινε ο Νετανιάχου…
Μόνο ο Μπενιαμίν Νετανιάχου εμφανίστηκε ενθουσιασμένος με την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ. Εξάλλου ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, πριν από λίγες ημέρες, ως «λαγός» του αμερικανού Προέδρου, σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου ισχυρίστηκε πως το Ισραήλ «έχει στην κατοχή του και μπορεί να αποκαλύψει νέες και καθοριστικές αποδείξεις» ότι το Ιράν αποκρύπτει τις δραστηριότητές του για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Πάντως η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), ο πλέον αρμόδιος φορέας σε παγκόσμιο επίπεδο, απέρριψε τους ισχυρισμούς του Νετανιάχου και επισήμανε πως «ουδεμία αξιόπιστη ένδειξη υπάρχει για δραστηριότητες στο Ιράν που έχουν σχέση με την ανάπτυξη πυρηνικού όπλου μετά το 2009».
Πάντως ο Ντόναλντ Τραμπ είχε βρεί την αφορμή που ζητούσε για να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία με το Ιράν. Ο Λευκός Οίκος ισχυρίστηκε πως οι «πληροφορίες» που δημοσιοποίησε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ σε ό,τι αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν προσφέρουν «νέες και πειστικές λεπτομέρειες» για τις προσπάθειες της Τεχεράνης να αναπτύξει «πυρηνικά όπλα» ικανά να τοποθετούνται σε κεφαλές βαλλιστικών «πυραύλων». «Αυτά τα γεγονότα συνάδουν με αυτό που οι ΗΠΑ γνωρίζουν εδώ και πολύ καιρό: ότι το Ιράν είχε ένα σθεναρό, μυστικό οπλικό πυρηνικό πρόγραμμα που είχε προσπαθήσει και αποτύχει να κρύψει από τον κόσμο και από τον ίδιο τον λαό του», αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση.
Μετά την επισημοποίηση της απόσυρσης των ΗΠΑ από τη συμφωνία ο πρωθυπουργός του Ισραήλ μίλησε για μια «θαρραλέα» και «σωστή» απόφαση. Το Ισραήλ «εκτιμά βαθιά» την απόφαση αυτή, πρόσθεσε ο Νετανιάχου, χαρακτηρίζοντας «συνταγή για την καταστροφή» τη συμφωνία που είχε επιτευχθεί το 2015 με την Τεχεράνη. Ο υπουργός Άμυνας Αβίγκντορ Λίμπερμαν χαιρέτισε επίσης την απόφαση του Τραμπ υποστηρίζοντας ότι θα γονατίσει το ιρανικό καθεστώς.
Οργή στο Ιράν
Για παράνομη και παράτυπη απόφαση από μέρους του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, κάνει λόγο το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο της Ιράν, μεταδίδοντας ότι η απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης υπονομεύει τις διεθνείς συμφωνίες. Παράλληλα ο πρόεδρος της χώρας Χασάν Ροχανί προανήγγειλε την παραμονή του Ιράν στην πυρηνική συμφωνία, και χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ σε αυτήν, . Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του ο Ιρανός πρόεδρος είπε ότι η απόφαση που έλαβε ο Ντόναλντ Τραμπ υπήρξε μια «ιστορική εμπειρία» για την Τεχεράνη και κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι ουδέποτε τήρησαν τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν.
Επιπλέον, ο Ροχανί τόνισε ότι έδωσε εντολή στα στελέχη της πυρηνικής βιομηχανίας της χώρας του να είναι έτοιμα να συνεχίσουν την ανάπτυξη της πυρηνικής βιομηχανίας χωρίς κανέναν περιορισμό, εφόσον χρειαστεί. Ο Τραμπ, συνέχισε ο Ροχανί, έχει ιστορικό υπονόμευσης των διεθνών συνθηκών και χαρακτήρισε «ψυχολογικό πόλεμο» την απόφαση του Τραμπ. Τέλος, ο Ιρανός πρόεδρος ανακοίνωσε πως έδωσε εντολή στον υπουργό Εξωτερικών να ξεκινήσει συνομιλίες για την πυρηνική συμφωνία με την ΕΕ, τη Ρωσία και την Κίνα και διαβεβαίωσε ότι η ιρανική οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται και μετά την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών.