Άρθρο του Στρατή Παπαμανουσάκη
Επιτίμου Προέδρου Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων
Ποια Αριστερά, ποιοι Εφιάλτες και γιατί Εφιάλτες της Αριστεράς στην Ελλάδα; Της Αριστεράς που υποτίθεται ότι κυβερνά στην Ελλάδα και της Αριστεράς που αρνείται αυτή την Αριστερά. Και στην Ελλάδα που αντιμετωπίζει ως πρόκληση, ως επιθυμία και ως αναγκαιότητα την υπέρβαση από τη σημερινή κατάσταση.
Η διαλεκτική υπέρβαση αρχίζει με την περιήγηση στο καθολικό σύμπαν της σκέψης και της δράσης, συνεχίζεται με την αναγνώριση του συστήματος των αντιθέσεων, και ολοκληρώνεται με τη μετοχή στον διαρκή αγώνα της μεταβολής. Αλλά αυτό προϋποθέτει τη γνωσιοθεωρία, και περιλαμβάνει την οντολογία, τη φιλοσοφία και την αξιολογία στην ευρεία τους έννοια. Στα τρία ερωτήματα του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού -Τι μπορώ να γνωρίσω, Τι γνωρίζω, Τι πρέπει να πράξω- συνοψίστηκε η θεματολογία της Νεοτερικότητας, που παρά τις επιθέσεις εξακολουθεί να στηρίζει ακόμη το οικοδόμημα του κόσμου μας. Είναι τα ερωτήματα που αναφέρονται ακριβώς στη γνωσιοθεωρία της γνωστικής δυνατότητας, τη θεωρία της φιλοσοφικής οντολογίας της γνώσης και την πρακτική αξιολογία της δράσης στην ηθική, το δίκαιο, την πολιτική, είτε ως αυτοτελή διακριτά μέρη της πράξης, είτε ως εποικοδομήματα της οικονομίας στον ιδεαλιστικό και στον υλιστικό κόσμο αντίστοιχα.
Και για μεν το πρώτο ερώτημα δεν υπάρχει πια το άλλοθι της άγνοιας για την Αριστερά και τους Εφιάλτες της. Όλοι μπορούν να γνωρίσουν την ιστορία, παλιότερη και σύγχρονη, τα αίτια, και τα αποτελέσματα της πορείας της παλιάς ελληνικής Αριστεράς και πολύ περισσότερο της πολιτικής της σύγχρονης “αριστερής” διακυβέρνησης. Η ουσία, οι θέσεις και οι αντιφάσεις της Αριστεράς είναι ευδιάκριτες. Αρκεί αυτή η δυνατότητα να μη δεσμεύεται από αδυναμίες, σκοπιμότητες και συγχύσεις, που εκτρέπουν κάθε επιστήμη από την αρετή στην πανουργία.
Αλλά στο δεύτερο ερώτημα υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες. Η Αριστερά αντιμετωπίζεται με ένα πλουραλισμό ιδεών και πρακτικών, κατ΄ αρχάς ως ιστορική, ως σύγχρονη, ως ελληνική Αριστερά. Σε ολόκληρο το μήκος της ιστορίας, η αντιπαράθεση των συντηρητικών και προοδευτικών δυνάμεων σημαδεύει την ανθρώπινη κοινωνία.
Μπροστά στον Οδυσσέα στέκεται ο Θερσίτης. Από τους κονίποδες της Κορίνθου φθάνουμε στους αθηναίους εμπόρους. Η φεουδαρχία διαδέχεται τη δουλοκτητική κοινωνία, και οι αστοί διαδέχονται την αριστοκρατία. Τότε πλέον ξεσπά ο αδυσώπητος πόλεμος προλεταρίων και καπιταλιστών. Η Αριστερά μεταφέρεται απο τα Ορεινά της γαλλικής Συμβατικής συνέλευσης στα αριστερά του προεδρείου των ευρωπαϊκών κοινοβουλίων. στα αριστερά της κατεστημένης τάξης πραγμάτων, στην αριστερή κοινωνική τάξη που θα δώσει τη μάχη κατά της δεξιάς αντίδρασης.
Η σύγχρονη Αριστερά, περνώντας μια μεγάλη, μακρόχρονη και εξουθενωτική δοκιμασία, από το μεγαλείο της ρωσικής επανάστασης, τον συμβιβαστικό ευρωκομμουνισμό, και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, αντιμετωπίζει πλέον προκλήσεις που αμφισβητούν την έννοια, το περιεχόμενο, την ίδια την ύπαρξη της. Στο περιβάλλον της νέας τεχνικής, της ιδεολογικής καθυπόταξης των μαζών, του μεταμοντερνισμού, όπου κάθε λόγος εγκαταλείπεται, όπου η ζωή μεταβάλλεται σε επιβίωση, όπου τα πάντα μεταλλάσσονται, η θέση της Αριστεράς είναι δυσδιάκριτη. Αυτό ισχύει ακόμη πιο έντονα στη περίπτωση της ελληνικής Αριστεράς, που υφιστάμενη όλες τις εξωτερικές μεταβολές μέσα σε συνθήκες ελληνικής τραγωδίας, βάδισε από την κομμουνιστική της έκφραση στον εμφύλιο, στην παρανομία και στη διάσπαση. Και η προσπάθεια για τη δημιουργία μιας άλλης εναλλακτικής Αριστεράς τερματίστηκε οριστικά το καλοκαίρι του 2015. Έτσι μιλώντας σήμερα για την Αριστερά στην Ελλάδα, πρέπει να πούμε ότι η μεν κατ΄εξοχήν αριστερή πλευρά, το ΚΚΕ, δεν είναι Αριστερά, η δε λεγόμενη Αριστερά μεταπήδησε απλά στη δεξιά. Απομένουν διάσπαρτες δυνάμεις που αδυνατούν να συγκροτήσουν Αριστερά. Η δήθεν αντιπαράθεση αριστεράς και δεξιάς δεν είναι παρά ένα παιχνίδι με σημαδεμένη τράπουλα, ένας φενακισμός της δημοκρατίας, μια γελοιοποίηση της πολιτικής.
Αυτή η κατάσταση δημιουργεί τους Εφιάλτες της Αριστεράς. Είναι η πολυσημία του εφιάλτη που ταιριάζει στην Αριστερά. Υπήρξε και υπάρχει ακόμη το όνειρο της Αριστεράς, ο ιδεώδης κόσμος της ελευθερίας, της ισότητας, της αδελφότητας. Υπάρχει και κανείς δεν μπορεί να το σβήσει, το μεγάλο όνειρο της σοσιαλιστικής Αριστεράς, ο κόσμος της ειρήνης, της αταξικής κοινωνίας, της παγκόσμιας κοινότητας, συνεργασίας και προόδου. Υπάρχει και πάντα θα υπάρχει, το όραμα της δικαιοσύνης, της αδιάφθορης αρετής, της αρμονίας των αντιθέσεων. Αλλά υπάρχει και το άλλο όνειρο, το κακό όνειρο, ο εφιάλτης. Ο ανελέητος φόβος, ο φοβερός τρόμος, το θανατερό άγχος. Ο εφιάλτης που εγκαθίσταται στο ψυχολογικό τραύμα, που βασανίζει τον ύπνο, που επιφέρει το αίσθημα του θανάτου, του απύθμενου κενού, της ανυπαρξίας. Και η Αριστερά διέτρεξε και διατρέχει το δρόμο από το όνειρο και το όραμα στον εφιάλτη της. Βίωσε και βιώνει την πτώση της από την αυτοκρατορία των πάντων στο βασίλειο του μηδενός. Υπέστη και υφίσταται τον εφιάλτη από το οραματικό σοσιαλιστικό φώς στο φρικιαστικό καπιταλιστικό σκοτάδι.
Στην οντολογία της Αριστεράς ο εφιάλτης συνυπάρχει με το φάντασμα. Το φάντασμα είναι μια τρομερή φαντασίωση, μια φοβερή οπτασία, ένα αποτρόπαιο πλάσμα. Είναι στην ουσία η σκιά, η ψυχή, το πνεύμα του πεθαμένου, το στοιχειό που καθηλώνει τη ζωή, ο βρυκόλακας που χορταίνει με το αίμα του ζωντανού. Και πόσα φαντάσματα υπάρχουν στην Αριστερά. Από την ώρα που το φάντασμα του κομμουνισμού ξεπετάχθηκε μέσα από τις σελίδες του Μανιφέστου, μια συνοδεία φαντασμάτων ακολουθεί την Αριστερά. Τα φαντάσματα του Μαρξ και των επιγόνων του, τα φαντάσματα των αστών της Ευρώπης και του παγκόσμιου καπιταλισμού, τα φαντάσματα των αριστερών νεκρών και της προδομένης επανάστασης. Το φάντασμα δεν φεύγει, δεν πεθαίνει, δεν εξαφανίζεται ποτέ. Επανέρχεται πάντα για να θυμίσει, να βασανίσει, να θανατώσει το θύμα του. Μέχρι να πάρει αυτό που του ανήκει, τη μνήμη, την εκδίκηση, τη λύτρωση. Αλλά ποιος μπορεί να εξιλεώσει το φάντασμα της Αριστεράς, εκτός από την ίδια την Αριστερά. Και όσο δεν υπάρχει αυτή η εξιλεωτική, η καθαρτική, η λυτρωτική Αριστερά το φάντασμα θα επανέρχεται και θα την περιμένει. Αυτό το εφιαλτικό φάντασμα, που οι απώτεροι ιστορικοί του πρόγονοι, ο δημοκρατικός Εφιάλτης ο Αθηναίος τρόμαζε τον ύπνο των διεφθαρμένων αρεοπαγιτών και ο προδοτικός Εφιάλτης ο Ευρυδήμου οδηγούσε τους πέρσες πίσω από τους έλληνες στις Θερμοπύλες, βασανίζει σήμερα την Αριστερά. Έρχεται και επανέρχεται ζητώντας δικαίωση, απαιτεί την εκδίκηση, προσμένει τη λύτρωση.
Και ιδού το αντικείμενο της αξιολογίας, της πράξης και της δικαιοσύνης. Ιδού το πεδίο αντιπαράθεσης της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της διαλεκτικής. Ιδού τα μαρμαρένια αλώνια της μέχρι θανάτου πάλης της Αριστεράς και του Εφιάλτη. Πως θα γνωρίσει η Αριστερά το αληθινό της πρόσωπο, πως θα διακρίνει το γνήσιο από το κίβδηλο και πως θα κρατήσει την αληθινή της όψη και θα απορρίψει το ψεύτικο προσωπείο. Πως θα αξιολογήσει η Αριστερά, αυτή που απέμεινε ή αυτή που θα έρθει, την ως τώρα πορεία της, τους αγώνες και τις θυσίες, τα σφάλματα και τις προδοσίες της. Πως θα αντισταθεί, θα πολεμήσει και θα νικήσει τους Εφιάλτες που την βασανιζουν. Αυτά είναι τα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει σήμερα. Και την απάντηση δεν μπορεί να τη βρεί παρά μέσα στο λόγο και την πράξη της Αριστεράς, τη διαλεκτική της Αριστεράς, στο όραμα της Αριστεράς. Αυτό το ιστορικό και πάντοτε επίκαιρο όραμα φωτίζει το δρόμο της Αριστεράς, αποδιώχνει τους Εφιάλτες, στέλνει πίσω στον τάφο τους τα φαντάσματα του παρελθόντος και του παρόντος. Στο φώς της αλήθειας κάθε σκιά εξαφανίζεται. Και μόνο μέσα σε αυτό το φως μπορεί να γεννηθεί μια διαφορετική Αριστερά, μια πραγματική ελληνική Αριστερά, μια ενιαία Αριστερά για τη δημοκρατία, τον σοσιαλισμό και την Ελλάδα.