Του Χρήστου Δεμετη
Την ώρα που η Ρωσία συνεχίζει να χτυπά ουκρανικές πόλεις από αέρος και συνεχίζει να αναπτύσσει τις γραμμές της στο Ντονμπάς, οι περιφερειακές εκλογές στη Γερμανία έδειξαν αύξηση των ποσοστών των ακροδεξιών και φιλορωσικών κομματικών σχηματισμών.
Οι κομματικές δυνάμεις που ενισχύθηκαν αντιτίθενται στην υποστήριξη της Ουκρανίας ως έχει, και υποστηρίζουν μια πιο ευθυγραμμισμένη με το Κρεμλίνο “λύση” για τη ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας. Ειδικά το AfD επιτίθεται στη Δύση για την κλιμάκωση των εχθροπραξιών και “ποντάρουν” στον φόβο της κοινής γνώμης ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να μπει σε πόλεμο με τη Ρωσία. Ανάλογο κλίμα φυσικά επικρατεί και στη Γαλλία, μετά τις προεκλογικές δηλώσεις του Μακρόν κατά του Πούτιν.
Πέραν από της πρώην Ανατολικής Γερμανίας όπου τα φιλορωσικά κόμματα είδαν τα ποσοστά τους να ανεβαίνουν, αντίστοιχο σκηνικό διαμορφώνεται και σε άλλα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που βρίσκονταν υπό σοβιετικό έλεγχο μέχρι το 1989. Παραδείγματα είναι η Σλοβακία και η Ουγγαρία, όπως αναλύει το The Conversation.
Το ίδιο ισχύει και για ορισμένα κράτη που ήταν στο παρελθόν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, όπως το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία. Φυσικά, τα δεδομένα αυτά δεν σηματοδοτούν μια “αποκατάσταση” ενός νέου σοβιετικού μπλοκ, αλλά δείχνει μια ιδεολογική διαφοροποίηση σε αυτές τις περιοχές σε σχέση με την επικρατούσα ιδεολογική πλεύση της ΕΕ.
Στην Ουγγαρία, η φιλορωσική στάση ως γνωστόν συνδέεται στενά με τον ίδιο τον Βίκτορ Όρμπαν. Από το 2010 και μετά ο Όρμπαν απομακρύνει σταθερά τη χώρα του από τα δημοκρατικά ιδεώδη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επέβαλε πρόστιμο 200 εκατομμυρίων ευρώ στην Ουγγαρία για σκόπιμη παραβίαση των κανόνων της ΕΕ για το άσυλο. Ο Όρμπαν εκλέχθηκε τέταρτη συνεχόμενη φορά το 2022 αλλά είδε τα ποσοστά του κάπως να πέφτουν στις πρόσφατες Ευρωεκλογές.
Παρόλα αυτά, η θέση του υπέρ του Πούτιν είναι σταθερή. Ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός από οποιοδήποτε μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ που συναντήθηκε με τον Ρώσο πρόεδρο εις διπλούν, και λίγες μάλιστα ημέρες πριν αναλάβει η Ουγγαρία την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ τον Ιούλιο του 2024.
Ο Σλοβάκος ομόλογός του, Ρόμπερτ Φίκο, κέρδισε τις εκλογές της χώρας του τον Οκτώβριο του 2023, βασιζόμενος σε μια εξίσου φιλορωσική και αντι-ουκρανική ατζέντα. Σε αντίθεση με τον Όρμπαν, ο Φίκο δηλώνει “αριστερός”, χαρακτηρίζεται ως λαϊκιστής και κάπως έχει “μαζέψει” τη ρητορική του υπέρ του Πούτιν μετά την επίσκεψή του στο Κίεβο τον Ιανουάριο του 2024. Ωστόσο οι ψηφοφόροι του τάσσονται υπέρ της Ρωσίας βάσει των δημοσκοπήσεων στη χώρα.
Εκτός ΝΑΤΟ και ΕΕ, άλλοι ηγέτες που στηρίζουν τον Πούτιν αλλά έχουν και εμπορικές – διπλωματικές σχέσεις με την Ευρώπη είναι ο Αζέρος πρόεδρος Ιλχάμ Αλίεφ, ο οποίος επισκέφθηκε τη Μόσχα τον Απρίλιο του 2024 και καλωσόρισε τον Πούτιν στο Μπακού τον Αύγουστο. Το Αζερμπαϊτζάν παρέχει πρόσβαση σε βασικούς εμπορικούς διαδρόμους στη Ρωσία μέσω των οποίων πρακτικά παρακάμπτει τις δυτικές κυρώσεις. Ένας από αυτούς είναι ο διεθνής μεταφορικός διάδρομος βορρά-νότου που συνδέει τη Ρωσία μέσω του Αζερμπαϊτζάν με το Ιράν.
Το Αζερμπαϊτζάν υπέβαλε επίσης την επίσημη αίτησή του για ένταξη στη συμμαχία Brics (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) μια ημέρα μετά την επίσκεψη του Πούτιν τον Αύγουστο. Υπέβαλε επίσης αίτηση, στα τέλη Ιουλίου, για καθεστώς παρατηρητή στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, φτάνοντας ένα βήμα πιο κοντά στη συνεργασία με την Κίνα.
Η Γεωργία στα χνάρια του Πούτιν
Και φυσικά υπάρχει και η Γεωργία, η οποία σταδιακά διολισθαίνει σε φιλορωσική πορεία. Η Τιφλίδα και η Μόσχα έχουν σταδιακά αναζωπυρώσει τους δεσμούς τους, παρά τον ρωσο-γεωριανό πόλεμο του 2008. Υποτίθεται πως η Γεωργία παραμένει “προσηλωμένη” στην ένταξη στην ΕΕ. Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο του 2023 χορηγήθηκε στη Γεωργία το καθεστώς υποψήφιας χώρας προς ένταξη.
Ωστόσο, οι σχέσεις της Γεωργίας με την ΕΕ έχουν επιδεινωθεί σημαντικά από την άνοιξη, όταν η κυβέρνηση στην Τιφλίδα ψήφισε τον νόμο για τους “ξένους πράκτορες”, παρά τις μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Επικριτές του νομοσχεδίου λένε ότι το νομοσχέδιο απηχεί τον αντίστοιχο νόμο στη Ρωσία, που είχε στόχο να ξεριζώσει τα ανεξάρτητα ΜΜΕ, να εκδιώξει τις ΜΚΟ και τους εκλογικούς παρατηρητές από τη χώρα, να στοχοποιήσει αντιφρονούντες και να δυσχεράνει τις δραστηριότητές τους. Ο ρωσικός νόμος περί ξένων πρακτόρων είχε παρουσιαστεί ως μέτρο διαφάνειας από τη ρωσική κυβέρνηση, ταχύτατα όμως εξελίχθηκε σε εργαλείο για την περιστολή και τον στιγματισμό αντιπολιτευτικών οργανώσεων και ΜΜΕ.
Το κοινό σημείο όλων των φιλορωσικών κομμάτων είναι πως επενδύουν στον φόβο των πολιτών τους για μια γενικευμένη σύρραξη με τη Μόσχα, κάτι που ουδείς επιθυμεί. Από την άλλη, υπάρχει και δυσαρέσκεια μερίδας του εκλογικού κοινού για την κρίση κόστους ζωής που αποδόθηκε και στον πόλεμο στην Ουκρανία, πέραν της πανδημίας.
Οι προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους στην Τσεχία και οι κοινοβουλευτικές στην Πολωνία αναδεικνύουν την άνοδο μιας πολιτικής οπισθοδρόμησης που θυμίζει συνθήκες Ρωσίας. Όλες αυτές οι αλλαγές είναι σημάδια μιας άστατης ευρωπαϊκής και παγκόσμιας τάξης ασφαλείας, με τον Πούτιν να “παίζει” διαρκώς το “χαρτί” των πυρηνικών, και την Ευρώπη να αναζητά πειστικές απαντήσεις, αφού εκλέξει πρώτα τους Επιτρόπους της.