Της Κατερίνας Μυλωνά
Η απάντηση στην κλιματική αλλαγή μπορεί να κρύβεται… στα μικρόβια!
Ένα νέο ερευνητικό έργο με την χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου του Υπουργείου Περιβάλλοντος, εγκρίθηκε και ξεκινάει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, στα πλαίσια της πρόσκλησης με τίτλο «Έρευνα και Εφαρμογή», στον Άξονα Προτεραιότητας 3, του Χρηματοδοτικού Προγράμματος «Φυσικό Περιβάλλον & Καινοτόμες Δράσεις».
Το πρόγραμμα συντονίζει η ομάδα Μικροβιολογίας του καθηγητή Παναγιώτη Σαρρή, στο Τμήμα Βιολογίας του Ιδρύματος.
Στόχος του προγράμματος είναι τόσο η αξιοποίηση ιδιοτήτων, όσο και βιοδραστικών μορίων των μικροβίων, για την ανάπτυξη «Αντιμικροβιακών» και «Βιοπαρασιτοκτόνων» προϊόντων νέας γενιάς, που σκοπό έχουν την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων.
«Η κλιματική αλλαγή εντοπίζεται σε όλες τις περιοχές του κόσμου, αποτελώντας πολύ σοβαρή απειλή με συνέπειές που επηρεάζουν πολλές διαφορετικές πτυχές της ζωής μας», αναφέρει ο μεταδιδακτορικός ερευνητής της ομάδας Μικροβιολογίας, Δρ Χρ. Χρηστάκης.
«Οι συνέπειες της κλιματική αλλαγή μπορεί να αφορούν τόσο τον τομέα των καλλιέργειών, δηλαδή την παραγωγή τροφίμων (π.χ. εχθροί, ξηρασία, αλατότητα εδαφών, κ.λπ.), όσο και αυτόν της υγείας (π.χ. εμφάνιση νέων παθογόνων μικροβίων ή νέων ανθεκτικών στελεχών, ήδη γνωστών παθογόνων, κ.λπ.). Από προηγούμενες εργασίες της ομάδας μας, προκύπτουν ελπιδοφόρες ενδείξεις ότι οι μικροοργανισμοί μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά προς την κατεύθυνση της επίλυσης σημαντικών προβλημάτων που σχετίζονται με την αλλαγή του κλίματος», αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής κος Σαρρής.
Οι νέοι ερευνητές της ομάδας Μικροβιολογίας, που θα διεξάγουν την έρευνα αιχμής, υπό την καθοδήγηση του κου Σαρρή και σε συνεργασία με υφιστάμενες ομάδες, από το τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης και τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό-Δήμητρα (ΕΛΓΟ-Δήμητρα), θα δημιουργήσουν μια ποιοτική, κρίσιμη μάζα στο αντικείμενο της μελέτης των μικροοργανισμών, ικανή να πετύχει σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα με αντίκτυπο στον παραγωγικό ιστό.
Ο κ. Σαρρής αναφέρει ότι, «οι προσπάθειες της ερευνητικής κοινοπραξίας του έργου θα επικεντρωθούν στο να μελετηθούν και να αξιοποιηθούν οι ιδιότητες διαφόρων μικροβίων. Τα μικρόβια αυτά δεν είναι παθογόνα, έχουν απομονωθεί στο παρελθόν από την ομάδα μας και έχουμε δημιουργήσει μία «Βιο-τράπεζα στελεχών» που απαριθμεί περισσότερα από 2000 απομονώσεις. Στο παρόν έργο θα μελετηθεί η ικανότητα ενός αριθμού από αυτά τα μικρόβια, να λειτουργούν ως “Βιοπαρασιτοκτόνα”, αλλά και ως “Βιοεργοστάσια” παραγωγής νέων αντιμικροβιακών μορίων (π.χ. νέων αντιβιοτικών).
Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουμε την αξιοποίηση εργαλείων που μας προσφέρει η ίδια η φύση – και πιο συγκεκριμένα η μικροβιακή μικροχλωρίδα της Κρήτης. Είναι γνωστό ότι, τα μικρόβια, προκειμένου να διεκδικήσουν την τροφή τους και να επιβιώσουν στα ακραία περιβάλλοντα που ζουν, έχουν αναπτύξει διάφορες ενδιαφέρουσες ιδιότητες που περιλαμβάνουν και την παραγωγή δραστικών τοξικών ουσιών έναντι άλλων ανταγωνιστικών οργανισμών (π.χ. μικροβίων, εντόμων, νηματωδών, κ.λπ.)».
Ο άνθρωπος ήδη αξιοποιεί κάποιες από αυτές τις ιδιότητες των μικροβίων αλλά και τις βιοδραστικές ουσίες που παράγουν, αφού ένα μεγάλο μέρος των ήδη γνωστών αντιβιοτικών είναι μικροβιακής προέλευσης, ενώ ταυτόχρονα πολλά μικρόβια έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στον τομέα της Αγροβιοτεχνολογίας για την προστασία των καλλιεργειών.
«Στόχος μας είναι η διεξοδική μελέτη με την χρήση γενετικών εργαλείων γονιδιωματικής αλληλούχισης νέας γενιάς, καθώς και βιοχημικών και μοριακών τεχνολογιών αιχμής, σε συνδυασμό με κλασικές πειραματικές προσεγγίσεις, για την εξεύρεση νέων ωφέλιμων ιδιοτήτων και βιοδραστικών ουσιών των μικροοργανισμών. Σκοπεύουμε να εντοπίσουμε και να ταυτοποιήσουμε τις ουσίες αυτές, προκειμένου να βρούμε τους μοριακούς μηχανισμούς βιοσύνθεσης τους και να μελετήσουμε την χρησιμότητα τους. Ένα σημαντικό σημείο στο έργο μας είναι, ότι όλες οι νέες τεχνολογίες και εφαρμογές που θα προκύψουν από αυτό, είναι φιλικές προς το περιβάλλον αφού είναι φυσικές», καταλήγει ο κος Σαρρής.
