Την 1η Οκτώβρη στη Βαρκελώνη, το βράδυ του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία, ρώτησα τον Καταλανό υπουργό των Εξωτερικών Ραούλ Ρομέβα, αν δεν φοβόταν να καταλήξει στις ισπανικές φυλακές. «Αν φοβόμουν δεν θα ήμουν εδώ», απάντησε αμέσως με έναν σύμβουλο του να προσθέτει χαμογελώντας: «άλλωστε οι φυλακές της Ισπανίας είναι καλύτερες από της Λατινικής.
Για το τελευταίο δεν υπάρχει αμφιβολία, αν και οι ισπανικές φυλακές δεν μοιάζουν καθόλου με ξενοδοχείο πέντε αστέρων: η κυβέρνηση της Μαδρίτης δεν ικανοποιεί ούτε το απλό αίτημα των φυλακισμένων της ΕΤΑ, της βασκικής αυτονομιστικής οργάνωσης που έχει καταθέσει τα όπλα, να τους μετακομίσει σε φυλακές κοντά στη χώρα των Βάσκων και τις οικογένειες τους.
Αυτό που κατάλαβα από παρόμοιες συζητήσεις και με άλλους αυτονομιστές ηγέτες, είναι ότι δεν έτρεφαν αυταπάτες ότι θα μπορούσαν υπό τις σημερινές συνθήκες να επιτύχουν το στόχο τους, την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Δεν τους το επιτρέπει ούτε ο συσχετισμός των δυνάμεων στην Ισπανία, ούτε η στάση του διεθνούς παράγοντα και δη της ΕΕ, που δεν θέλουν με κανένα τρόπο να ανοίξουν τους ασκούς του Αιόλου, παρασύροντας το Βέλγιο ή τη Βόρεια Ιταλία. Βλέπουν περισσότερο τους εαυτούς τους σαν μάρτυρες που θα θυσιάσουν τη προσωπική τους ελευθερία, ώστε το αίτημα της ανεξαρτησίας, μειοψηφικό στο σύνολο των Καταλανών, να κερδίσει περισσότερους οπαδούς στο μέλλον.
Το γεγονός ότι είχαν υποσχεθεί στους Καταλανούς την ανεξαρτησία «εδώ και τώρα», γνωρίζοντας ότι ψεύδονται, είναι μέρος του πολιτικού παιχνιδιού που παίζεται τον τελευταίο καιρό ανάμεσα στη Βαρκελώνη και τη Μαδρίτη. Στη τελευταία, ο πρωθυπουργός Ραχόι είχε ακόμη και τη τελευταία εβδομάδα πολλές ευκαιρίες να αποφύγει την κλιμάκωση, αλλά έβαλε και αυτός σε πρώτη μοίρα τα πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη: με την σκληρή στάση απέναντι στον Καταλανό πρόεδρο Πουντζεμόν συσπειρώνει στην υπόλοιπη Ισπανία περισσότερους ψηφοφόρους από την εκλογική βάση του Λαϊκού Κόμματος, αναγκάζει το Σοσιαλιστικό Κόμμα να υιοθετήσει πλήρως την αδιαλλαξία του και φέρνει σε δύσκολη θέση τους Podemos και την ισπανική Αριστερά.
Γιατί είναι δύσκολο να ακουστούν οι μετριοπαθείς φωνές σε συνθήκες που θυμίζουν την δεκαετία του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, όταν ο Τζωρτζ ‘Οργουελ έγραφε το θρυλικό «Πεθαίνοντας στη Καταλονία» : δεν ήταν ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Κόμματος που δήλωσε τελευταία ότι ο Πουντζεμόν «θα τελειώσει» όπως ο Λουίς Κομπάνς, ο πρόεδρος της Καταλονίας που εκτελέστηκε από τον δικτάτορα Φράνκο το 1940;
Βέβαια, ένα τέτοιο πολιτικό παιχνίδι είναι πολύ πιο επικίνδυνο από έναν αγώνα Μπαρτσελόνα-Ρεάλ Μαδρίτης. Ο μεν Πουντζεμόν θα μπορούσε, αντί της ανεξαρτησίας, να διεκδικήσει, με πολύ περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας, μεγαλύτερη αυτονομία, στο πλαίσιο μιας νέας, ομοσπονδιακής Ισπανίας. Ακόμη και τη τελευταία στιγμή θα έπρεπε να προκηρύξει εκλογές, σε μια προσπάθεια να αποφύγει την πλήρη κατάργηση της καταλανικής αυτονομίας, που αποφάσισε χθες η ισπανική Γερουσία. Δεν το έκανε, παρά τις αμφιταλαντεύσεις του, πιεσμένος από τους πιο έξαλλους οπαδούς της ανεξαρτησίας και τα αριστερά γκρουπούσκουλα που τον υποστηρίζουν, βλέποντας σε αυτόν, οπαδό του άγριου νεοφιλελευθερισμού και μπλεγμένο σε σκάνδαλα, τον εξολοθρευτή της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης!
Ο Ραχόι, από τη πλευρά του, μετά την μερική παράδοση του Πουντζεμόν, που απέφυγε αμέσως μετά το δημοψήφισμα να κηρύξει την ανεξαρτησία, θα μπορούσε να υιοθετήσει μια περισσότερο μετριοπαθή στάση, προσφέροντας στον περικυκλωμένο αντίπαλο του, μια οδό διαφυγής. Προτίμησε να βουτήξει σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς ούτε η ανάληψη της διακυβέρνησης της Καταλονίας από τη Μαδρίτη- από την αστυνομία μέχρι τη τοπική ραδιοτηλεόραση- θα είναι εύκολη υπόθεση, ούτε οι διώξεις της σημερινής καταλανικής ηγεσίας θα αποτελέσει το καλύτερο παράσημο για τη σύγχρονη Ισπανία.
Δύο ηγέτες που συναγωνίζονται σε ανευθυνότητα, οδηγούν την Καταλονία και ολόκληρη την Ισπανία σε μεγάλες περιπέτειες. Ο πρώτος θα καταλήξει πιθανότατα στις ισπανικές φυλακές. Απομένει να δούμε τι επιφυλάσσουν στον Ραχόι οι επόμενες κάλπες.