Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
Γεωπόνος – Συγγραφέας
Εκείνα τα χρόνια της δεκαετίας του’ 50, το αυτοκίνητο ήταν κάτι το ανύπαρκτο στο μικρό βοσκοχώρι μαζί με τις όποιες διευκολύνσεις του, ας έκαναν Ρώσοι και Αμερικάνοι την ίδια χρονική περίοδο, τα πρώτα τους βήματα στο αχανές του διαστήματος…Τριτοκοσμικές οι συνθήκες στο απομονωμένο στις παρυφές των Μαδάρων μικρό χωριό…Στην πραγματικότητα, Πέτρινα τα Χρόνια εκείνα, σ’ εκείνο τον πέτρινο οικότοπο…
Όμως, οι ανάγκες ήταν ίδιες στους απομονωμένους χωρικούς, με εκείνων στις ανεπτυγμένες κοινωνίες.
Το θέμα –λοιπόν- των μεταφορών, το είχαν λύσει οι κάτοικοι με μέσα δικά τους, πρωτόγονα μεν για το 2ο ήμισυ του 20ου αιώνα, αλλά οπωσδήποτε εξυπηρετικά. `Ετσι, κάθε σπίτι, κάθε οικογενειάρχης είχε και το δικό του…μέσον μεταφοράς, το δικό του γαϊδουράκι, επιφορτισμένο από την επιτέλεση των εργασιών έλξης του Ησιόδειου αρότρου την εποχή της σποράς, μέχρι την μεταφορά του ιδιοκτήτη σε μακρινές ή κοντινές –ανάλογα με την περίσταση- αποστάσεις, αλλά και για τη μεταφορά των απαραίτητων εφοδίων για την οικογένεια από τα κοντινά χωριά, ή και από την Πρωτεύουσα της Επαρχίας.
Την περίοδο εκείνη με τους άνω των 120 κατοίκων, αφθονούσαν τα συμπαθητικά τετράποδα στο βοσκοχώρι. Σε πληθυσμό ξεπερνούσαν τα 30, και ήταν συνήθης η συνάντηση με κάποιο από δαύτα στα στενά σοκάκια του χωριού, καθώς συνήθης ήταν και η παραίνεση της μάνας στα παιδιά, όταν τα έστελνε για κάποιο θέλημα σε κάποιο σημείο του χωριού: “Και στο γύρο του δρόμου να πηγαίνεις αντράκι μου, να μη σε πατήσει κανείς…γάιδαρος!” Ελεύθερα λοιπόν κυκλοφορούσαν τα συμπαθητικά αυτά τετράποδα, τα δε βράδια, αντηχούσαν σε όλο το χωριό τα ποδοβολητά και τα γκαρίσματά τους, καθώς, συντροφιασμένα και κοπαδιαστά έτρεχαν λεύτερα όλη τη νύχτα στα χέρσα και πετρώδη χωράφια…
Σε κείνο το σκηνικό, εμφανίστηκε ένας…δυο…τρεις αγωγιάτες με μουλάρια, τα οποία αντικατέστησαν τα γαϊδουράκια κυρίως στη μεταφορά εφοδίων από την Πρωτεύουσα της Επαρχίας ή τα γύρω χωριά. `Ηταν μάλιστα προτιμητέα τούτα, λόγω του διπλάσιου ή και περισσότερου βάρους που μπορούσαν να σηκώσουν.
Τα είχαν μάλιστα “βρει” μεταξύ τους οι τρεις αγωγιάτες και παραμερίζοντας τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, είχαν καθιερώσει ενιαία τιμή για το κάθε “αγώι”:
60 δραχμές για μεταφορά αλευριού και άλλων εφοδίων από τη Χώρα Σφακίων.
Κι έτσι, περνούσε ο καιρός…
…Ήρθε όμως η βοήθεια της UNRRA στο ρημαγμένο βοσκοχώρι, και οι τρεις αγωγιάτες έκαναν…χρυσές δουλειές κουβαλώντας τα τρόφιμα της Αμερικάνικης βοήθειας από τη Χώρα Σφακίων: Τυριά, βούτυρα, αλεύρια, αλλά και ρουχισμό.
Για τον ρουχισμό, μαζεύονταν όλοι οι χωριανοί στο σπίτι του Προέδρου και παρουσία όλων ανοίγονταν τα πελώρια τσουβάλια και τα λογής-λογής ρούχα -αντρικά και κυρίως γυναικεία- απλώνονταν σε κιλίμια στον ευρύχωρο οντά του σπιτιού του Προέδρου. Κάθε ρούχο έπαιρνε κι ένα αριθμό και στη συνέχεια ακολουθούσε η κλήρωση και ότι λάχαινε στον καθένα…Τσάμπα ήταν, δώρο ήταν καλοδεχούμενο.
Από τα τρόφιμα, τυριά και βούτυρα όδευαν για το σχολειό του χωριού, και μοιράζονταν στους φτωχούς μαθητές κατά το πρωινό συσσίτιο, που προηγείτο της έναρξης του ωρολόγιου προγράμματος μαθημάτων της ημέρας.
….`Ετσι περνούσε ο καιρός τα Πέτρινα εκείνα Χρόνια, με όλους τους κατοίκους, ευχαριστημένους: Τους νοικοκυραίους, τους μικρούς μαθητές, μα προπάνων τους τρεις αγωγιάτες που έκαναν χρυσές δουλειές, έτσι αναπάντεχα, καθώς αναπάντεχη ήταν και τούτη η Αμερικάνικη βοήθεια της UNRRA…
….Ένα απομεσήμερο όμως, ήρθε το μαντάτο στο χωριό: Τσούρισε* από το Φάραγγα της Αράδαινας το μουλάρι του ενός αγωγιάτη, με όλο το φορτίο του να διαλύεται και να χάνεται! Αιτία ήταν η συνήθεια την ιπποειδών γενικά, να βαδίζουν στο άκρο του ζιγκ-ζαγκ παμπάλαιου όσο και λιθόστρωτου μονοπατιού του Φάραγγα. Κάποια πέτρα στην έξω άκρη του μονοπατιού ξεκόλλησε από το βάρος του φορτωμένου μουλαριού, υποχώρησε και έπεσε στο άπατο βάραθρο, και την πτώση του ακολούθησε και το μουλάρι με όλο του το φορτίο, κάτω από τα έντρομα μάτια του δύστυχου του αγωγιάτη!
Το αποτέλεσμα; Νεκρό το μουλάρι καθώς γκρεμίστηκε από μεγάλο ύψος, διαλυμένα τα σακιά με τα αλεύρια, χαμένες στις απόκρημνες υπώρειες οι συσκευασίες των τυριών, του γάλακτος, του βουτύρου…
Στενοχώρια απλώθηκε στο χωριό: Στον αγωγιάτη πρώτιστα που έχασε το μουλάρι του, αυτό το πολύτιμο μέσον μεταφοράς για το χωριό, μα και απώλεια σίγουρου εισοδήματος…Στενοχώρια στους νοικοκυραίους…
Καημός στα μικρά βοσκαρούδια, στους μαθητές, που περίμεναν πώς και πώς να πάρουν στα χεράκια τους το εύγεστο κίτρινο αμερικάνικο τυρί και το βούτυρο στη φέτα ψωμιού που τους πρόσφεραν, μα και το ξενόφερτο όσο και ιδιότροπο γάλα σε σκόνη… Όλοι “πένθησαν”, καθένας για το δικό του λόγο…
Βέβαια υπήρχαν ακόμη δυο αγωγιάτες, μα όλοι έκλαιγαν τη χαμένη ανεπιστρεπτί παρτίδα των τροφίμων…
…Πέρασαν χρόνια…Το ατύχημα εκείνο του αγωγιάτη με τον πολυήμερο απόηχο των επιπτώσεων στη μικροκοινωνία του χωριού, παραμένει ζωντανό έως τα σήμερα, στη θύμηση του ασπρομάλλη Γιάννη…
* τσούρισε = γκρεμίστηκε (ντοπιολαλιά)