Της Θεας Μανούρα
Θα πρέπει να γίνει υποχρεωτικό το εμβόλιο κατά του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2; Θα πρέπει να υπάρξει πιστοποιητικό εμβολιασμού; Είναι σωστή η πρόταση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για το «διαβατήριο ανοσίας»;
Την ώρα που οι περισσότερες χώρες του πλανήτη έχουν ξεκινήσει τα προγράμματα μαζικού εμβολιασμού, το ψηφιακό διαβατήριο εμβολιασμού φαίνεται να αποτελεί μια εκ των επιλογών για επιστροφή στην κανονικότητα σε ό,τι αφορά στα ταξίδια.
Στη σημερινή διάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών για την επιτάχυνση της αντιμετώπισης της πανδημίας του φονικού ιού θα συζητηθεί μεταξύ άλλων και το ενδεχόμενο παροχής πιστοποιητικού εμβολιασμού με στόχο τη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί κατά του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2.
H ιδέα για το «διαβατήριο ανοσίας» δεν είναι νέα. Ήταν μία πρόταση που έπεσε στο τραπέζι των συζητήσεων από τη Γερμανία, ήδη από τον Μάιο, όταν οι εκτιμήσεις για τη θερινή τουριστική περίοδο φαίνονταν δυσοίωνες. Και τελικά επαληθεύτηκαν.
Χώρες οι οποίες έχουν ως βαριά βιομηχανία τον τουρισμό, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, επλήγησαν σοβαρά από τις μειωμένες αφίξεις τουριστών. Ενώ και οι τυχαίοι δειγματοληπτικοί έλεγχοι που διενεργούνταν σε σύνορα και αεροδρόμια οδήγησαν σε εισαγόμενα κρούσματα, δημιουργώντας το δεύτερο, ακόμα πιο ισχυρό, κύμα της πανδημίας.
Αντιδράσεις
Η ιδέα της πιστοποίησης εμβολιασμού φαίνεται να κερδίζει έδαφος σε ορισμένες γωνιές της Ε.Ε., όπου πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν πεθάνει από τη λοίμωξη Covid-19 και εκατοντάδες εκατομμύρια ακόμη αντιμετωπίζουν περιορισμούς, καθώς το δεύτερο κύμα της πανδημίας μαίνεται σε ολόκληρη την ήπειρο.
Ωστόσο, το ζήτημα της παραβίασης προσωπικών δεδομένων προκαλεί αντίδραση ακόμα και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
● Αφενός διότι, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο εμβολιασμός από μόνος του δεν αρκεί – καθώς θα πρέπει να συνεχιστούν να ισχύουν μέτρα προστασίας, έως ότου χτιστεί η πολυπόθητη γενική ανοσία.
● Αφετέρου διότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός των ταξιδιωτών είναι ανέφικτος για τον παγκόσμιο πληθυσμό.
Αντίθετο στο να καταστεί το εμβόλιο προαπαιτούμενο για ταξίδια στο εξωτερικό εμφανίζεται και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδίων και Τουρισμού (WTTC). Η επικεφαλής του Γκλόρια Γκεβάρα υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο είναι παρόμοιο με τις διακρίσεις στον εργασιακό τομέα.
Ο δρ Ντέιβιντ Φρέιντμαν, ειδικός στις ΗΠΑ για τις μολυσματικές ασθένειες, πιστεύει ότι οι περισσότερες χώρες θα ακολουθήσουν τη λύση των υποχρεωτικών τεστ για τους ταξιδιώτες με στόχο να μειώσουν τους χρόνους καραντίνας.
Η υποχρεωτική επιβολή του εμβολιασμού σε επιβάτες μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει. Επιπλέον δεν φαίνεται να συμφέρει τις ήδη «χτυπημένες» από τον ιό αεροπορικές εταιρείες. «Για την πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού, ειδικά στον αναπτυσσόμενο κόσμο, θα περάσουν χρόνια για να εμβολιαστούν από πριν όλοι όσοι θέλουν να πετάξουν» δηλώνει στο Reuters, ενώ θίγει ακόμα μία διάσταση.
Εμπιστοσύνη στα εμβόλια που έχουν παρασκευαστεί και παρασκευάζονται υπάρχει. Ωστόσο δεν έχει αποσαφηνιστεί επίσημα τι θα γίνει με ταξιδιώτες που δεν έχουν εμβολιαστεί με εμβόλια εγκεκριμένα από περιοχές που επισκέπτονται. Θα μπορούν, για παράδειγμα, να ταξιδέψουν οι Κινέζοι ή οι Ρώσοι στην Ευρώπη τη στιγμή που η Ε.Ε. δεν έχει εγκρίνει τα εμβόλια αυτών των κρατών;
Η υποχρεωτικότητα των εμβολίων για ταξίδια δεν είναι κάτι νέο. Υπάρχουν χώρες, στην Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία, που ζητούν συγκεκριμένα εμβόλια για είσοδο τουριστών σε αυτές. Με τη μόνη διαφορά πως αφορούν ασθένειες που εντοπίζονται ενδημικά και όχι επιδημικά.
Υποχρεωτικός εμβολιασμός για το σύνολο του παγκόσμιου πληθυσμού, προς ώρας τουλάχιστον, είναι ανέφικτος. Πόσο μάλλον ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού. Με δεδομένο μάλιστα ότι μόλις το 15% των χωρών έχει «ρουφήξει» το 95% της παραγωγής των εμβολίων, το αποτέλεσμα είναι πολλές να μείνουν «ανοχύρωτες» έναντι του κορωνοϊού. Η λύση, όπως φαίνεται, βρίσκεται κάπου στη μέση και το χτίσιμο της γενικής ανοσίας του πληθυσμού χρειάζεται υπομονή.
Ερωτήματα για την παραβίαση δεδομένων
Σύμφωνα με δημοσίευμα των «Financial Times», ένας συνασπισμός εταιρειών, όπως η Microsoft, η Oracle και η μη κερδοσκοπική κλινική Mayo Clinic των ΗΠΑ, έλαβαν μια «Πρωτοβουλία Εμβολιασμού» (VCI), η οποία αποσκοπεί στη θέσπιση προτύπων για την επαλήθευση του αν ένα άτομο έχει εμβολιαστεί.
Ο σκοπός; Να δημιουργηθεί ένα διεθνώς αποδεκτό ψηφιακό πιστοποιητικό, μέσω ενός συστήματος που θα μπορεί να αντλήσει στοιχεία από ιατρικά αρχεία για τη δημιουργία μιας ψηφιακής κάρτας, προκειμένου να υπάρξει επιστροφή στα φυσιολογικά επίπεδα ζωής μέσω της οικοδόμησης γενικής ανοσίας.
Μπορεί να ακούγεται απολύτως φυσιολογικό ένας άνθρωπος που έχει εμβολιαστεί κατά του SARS-CoV-2 να είναι ελεύθερος να ταξιδέψει, ωστόσο υπάρχουν και οι φωνές αντίδρασης, οι οποίες μιλούν για παραβίαση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
Τέτοια διαβατήρια θα έθεταν σε κίνδυνο θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών διαχωρίζοντας τους ανθρώπους σε κατηγορίες ανάλογα με την κατάσταση της υγείας τους, ενώ οι ανεμβολίαστοι θα αποκλείονται από διαφόρων ειδών δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες. Θα άνοιγε με αυτόν τον τρόπο η πόρτα για περαιτέρω παρακολούθηση πληροφοριών σχετικά με την υγεία του καθενός (health tracking).
Η εισαγωγή διαβατηρίων ανοσίας «θέτει βασικά ερωτήματα για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, των δεδομένων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» δήλωσε η Άννα Μπεντούσι, ακαδημαϊκός από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ.
Τα διαβατήρια θα μπορούσαν να «δημιουργήσουν μια νέα διάκριση μεταξύ των ατόμων με βάση την κατάσταση της υγείας τους, η οποία μπορεί στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό του βαθμού ελευθεριών και δικαιωμάτων που μπορούν να απολαμβάνουν» πρόσθεσε.